Materiallari

\60S

u...

i

V» : .

A!

A '
	►	W—

• 
  rasm. Radial og‘ishni nazoratida tirqishlar o‘qlarini ustma-ust tushishini mustaqil joyizligi.
  

9.4-rasm. Radial og‘ishni nazorati.

U yoki bu joylashish tartibi joizligini maqsadli nazorat qilish uchun o‘lchash sxemasini baholashda tavsiyalariga amal qilinadi. Ushbu hujjatlarda eng ko‘p tarqalgan o‘lchash sxemalari ko‘rilgan, formulalar keltirilgan. 0‘lchash vositasining xatoliklari hisobga olingan holda o‘rnatilgan joizliklarda nazoratning tanlangan sxemalarini joriy qilish imkoniyatlari to‘g‘risidagi masalalar aniq holatlarda izohlangan. “Shpindel” detal chizmasining metrologik ekspertizasini o‘tkazish bunga misoldir (9.7-rasm.).

Metrologik ekspetizada valning silliq uchiga payvandlangan diskning va pog‘onali valdan tarkib topgan shpindelning chizmasi kerak boiadi. Chizma oltita o‘lchamlarning chegaralangan joizliklari, uchta yuzalaming o‘zaro joylashish joizliklari va ettita yuzalaming g‘adir-budirligiga qo‘yiladigan tablarga ega bo‘ladi. Ko‘rsatilmagan joizliklar bilan o‘lchamlarning chegaralanuvchi oraliq og‘ishi, shuningdek, umumiy ko‘rsatkich yo‘q bo‘ladi.

1 <3i

• 
  rasm. Bogiangan joyizligi oichami.
  

Shunday ekan birinchi ogohlantirishni quyidagicha aytish mumkin: ko‘rsatilmagan joizliklar bilan o‘lchamlarning oraliq og‘ishini chizmaning texnik talablarida yozish. Bundan tashqari, ikkinchi band bo‘yicha payvandlangan konstruksiyalarda qoilanilmaydigan 40X poiat markasi texnik talablarda ko‘rsatilgan.

Analiz qilinuvchi oicham 0 20^’oo⁷_g preslangan posadkaga mos keluvchi

joizliklar bilan ko‘rsatilgan. Bu holatni biz tanqid qilishimiz mumkin. Bu holat albatta konstruktor huzurida oydinlashtirilishi lozim. Agar bu pog‘onada oxirgi yig‘ishda qandaytir detal preslangan boisa, unda bu diametrlar orasidagi yon tomondan og‘ish va pag‘ona 0 251°;“° ko‘rsatilishi shart.

Shuningdek, 0 20^;°^ yuzada silliqlaydigan aylananing chiqishi uchun kichik kanalning yo‘qligini aytib ogohlantirish berishimiz mumkin. Yana 0 25Z°q™ yuzada

ham silliqlaydigan aylananing chiqishi uchun kichik kanalning yo‘qligini aytib ham ogohlantirish berishimiz mumkin, ammo bu kanalning o‘rniga berilgan qattiq joizliklar bilan yuza uzunligini chegaralovchi payvadlash choki (payvandlangandan keyingi joy) joylashadi.

, : jO*V

i i C⁵'**

	V
	x: ?
		'—
	1 /f)
1	.4 -A
Jk"	l^rT^y\ -ft*^7	—

f

3

j !*r t I

iiuj

pi * i rrtrn I /** » Ml f Jl. i

9.7-rasm. “Shpindel” detal chizmasining metrologik ekspertizasi.

Yuzalarning g‘adir-budurligiga qo‘yiladigan talablarga qaralganida, 040:°’04^yuzaga g‘adir-budirlikning ikki joizligi (R_a=l,25 mkm va R_a=2,5 mkm)

ko‘rsatilgan. Shunday ekan, ulardan birini olib tashlash zarur.

Nazorat savollari

• 
  Detal chizmalarining metrologik ekspertizasi qanday ketma-ketlikda o‘tkaziladi?
  
• 
  Shakllar joizligi va joylashish tartibi qanday tekshiriladi?
  
• 
  G‘adir-budur yuzalarga qo‘yiladigan talablar.
  
• 
  G‘adir-budur yuzalarga joizliklarning o‘zaro bog‘liqligini tekshirish.