Materialshunoslik indd


Download 6.82 Mb.
Pdf ko'rish
bet105/171
Sana31.10.2023
Hajmi6.82 Mb.
#1736043
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   171
Bog'liq
Materialshunoslik

10.1. dielektriklar
Dielektrik moddalar deb shunday moddalarga aytiladiki, bularda 
valentli zona o‘tkazish zonasida keng man etilgan energiya bilan ajra-
tilgan. Dielektriklar qattiq (keramika, polimerlar, shisha); suyuq (ben-


164
zol, toluol, vodorod, kislorod, argon) holatda bo‘ladi. Bularda erkin 
elektronlar bo‘lmaydi, bog‘lanish – valentli yoki kovalentli bo‘ladi. 
Dielektriklar izolatorlar vazifasini bajaruchi tok o‘tkazmaydilgan ma-
teriallar: nisbiy elektr qarshilik p=10
12–
10
20
Om*m.
Qattiq dielektriklarda qutblanish har xil bo‘ladi, lekin hammasi-
ning yig‘indisi E ning kattaligini-qiymatini ifodalaydi. Kondensatorli 
dielektriklarda E katta maydonda o‘zgaradi (E=(12–15)-100000). 
Qutblanishning eng asosiy turlari: elektronli, ionli, dipol­relaksatsi-
yali va o‘z­o‘zidan, ionli qutblanish qoplamalarining elastik suri-
lishi hisobiga bo‘ladi. Surilish masofasi ionlar orasidagi masofadan 
kam bo‘ladi. Manfiy ionlar musbat elektrod tomonga, musbat ionlar 
manfiy elektrod tomonga suriladi. Ionli qutblanish davri ju da kam 
t=10-
13
s. Dipol­relaksatsionli qutblanish qutbli dielektriklarda namo-
yon bo‘ladi.
Qutbli va qutbsiz dielektriklar. Dielektriklar, asosan, qutbli 
va qutbsiz turlarga bo‘linadi. Istalgan moddaning molekulalari zar-
rachalardan (atom yoki guruhlari, ionlardan) iborat bo‘lib, ularning 
har biri musbat yoki manfiy elektr zaryadiga egadir. Bu zaryadlar 
orasidagi o‘zaro tortishish kuchi jismning mexanik mustahkamligini 
ifodalaydi. Turli xil moddalarning molekulalaridagi zaryadlarning 
fazoviy joylashuvi har xil bo‘lishi mumkin. Agar molekulalarning 
barcha musbat yoki manfiy zaryadlarini bitta umumiy manfiy va bitta 
umumiy musbat zaryad bilan almashtirsak, mos ravishda musbat va 
manfiy zaryadlarining og‘irlik markazlarida joylashgan mazkur zar­
yadlar fazoda bir-biriga mos tushishi yoki mos tushmasligi mumkin 
(10.1-rasm).

Download 6.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   171




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling