Materialshunoslik indd
diamagnetizm va paramagnetizm
Download 6.82 Mb. Pdf ko'rish
|
Materialshunoslik
- Bu sahifa navigatsiya:
- Paramagnetizm
|
11.5. diamagnetizm va paramagnetizm
diamagnetizm magnetizmning o‘ta kuchsiz ko‘rinishi bo‘lib, bunda magnitlanganlik faqatgina tashqi magnit maydoni ta’sir etib turgandagina saqlanib qoladi. Bunday turdagi magnetizm, tashqi magnit maydoni ta’sir o‘tkazganda elektronlarning orbital harakati o‘zgarishi natijasida vujudga keladi. Induksiyalangan magnit mo- ment kattaligi juda oz bo‘lib, moment esa tashqi maydon yo‘nalishiga 217 qaramaqarshi tomonga yo‘naltiriladi. Shuning uchun nisbiy o‘tkazuvchanlik birdan kam bo‘ladi (ozgina bo‘lsa ham), magnit ta’sirchanlik belgisi esa – salbiy. Bu esa, diamagnit qattiq jismda mag- nit maydon induksiyasi V o‘lchovi, vakuumdagidan ko‘ra kamroq bo‘lishini bildiradi. Diamagnit qattiq jismlar hajm ta’sirchanligi χ m , 10- 3 o‘lchamiga teng. Agar diamagnit materiallardan tayyorlangan jismni kuchli elektromagnit polyuslari orasiga joylashtirilsa, u magnit maydon kuchsiz bo‘lgan joyga qalqib chiqadi. Tashqi maydon yaqinlashtirilganda va uzoqlashtirilganda diamag- nit materialda atom magnit momentlarining ko‘rinishi aks ettirilgan. 11.11rasmda strelkalar bilan, atomning barcha elektronlari moment- lari tomonidan yaralgan atomlar magnit momentlari ko‘rsatilgan (yuqoridagi muhokamalarga qarang). Paramagnetizm 11.11-rasmda diamagnit xossalari bor mod- dada V ning N tashqi maydonga tobeligi ko‘rsatilgan. 11.7jadvalda ba’zi diamagnit moddalarning ta’sirchanlik qiymati ko‘rsatilgan. Diamagnetizm barcha moddalarda mavjud. Biroq bu shunchalik kuchsiz effektki, uni aniqlash uchun magnetizmning barcha boshqa turlari to‘liq yo‘q bo‘lishi shart. Bu magnit hodisalar turining deyarli amaliy ahamiyati yo‘q. Ba’zi moddalarda har bir atom elektron spinlar yoki orbital magnit momentlarning to‘liqsiz o‘zaro qoplanishi nati- jasida doimiy magnit momentiga ega bo‘ladi. Tashqi magnit maydoni yo‘qligida mazkur atom magnit momentlar orientatsiyasi tasodifiy bo‘lib, shundan jism magnit xususiyatlarga ega bo‘lmaydi.11.11 b- rasmida ko‘rsatilganidek magnit momentlar erkin harakat qilishi mumkin, ular tashqi maydon ta’sirida asosiy yo‘nalishlarini maydon tomonga o‘zgartirganda paramagnetizm hodisasi vujudga keladi. Har xil atomlarning magnit momentlari bir biridan mustaqil ravish- da harakatlanib, qo‘shni dipollar o‘rtasidagi hech qanday bog‘liqlik bo‘lmaydi. Dipollar tashqi maydonga harakatlanishini inobatga olib, ular uni kuchaytiradi va nisbiy o‘tkazuvchanlik qiymatiga, katta birliklarga, nisbatan kichik bo‘lgan , biroq ijobiy qiymatdagi magnit ta’sirchanlikka ham mos keladi. Paramagnit moddalarda ta’sirchanlik qiymatlari 10- 5 dan 10- 2 diapazonida bo‘ladi (11.7jadval). Paramagnit moddalarda 218 V ning N ga to’beligi 11.12-rasmda sxema tarzida ko‘rsatilgan. Dia va paramagnit moddalar asosan magnitsiz deb sanaladi, chunki ularda magnetizm faqat tashqi magnit maydon ta’sirida vujudga keladi. bun- dan tashqari ularda magnit induksiya qiymati vakuumdagidan kam farqlanadi. Download 6.82 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|