Mavzu- dunyoqarashning mohiyati,tuzilishi va uning funksiyalari

Mavzu- FALSAFA VA TABIIY ILMIY FANLARDA BORLIQNING MOHIYATI OID KONSPSIYALAR

JIZZAX POLITEXNIKA INSTITUTI
SERVIS FAKULTETI

511.23-GURUH TALABASI
ISATULLAYEV TOIR

Reja:

• FALSAFA TUSHUNCHASI
• DUNYOQARASH TUSHUNCHASI
• DUNYOQARSHNING TURLARI
• KUZATUV TURLARI
• KUZATUV KUNIKMALARINI RIVOJLANTIRISH
• KUNDALIK HAYOTDA KUZATUV
• XULOSA

FALSAFA TUSHUNCHASI

Falsafa (yunoncha φιλοσοφία — „donishlikni sevish“, yunoncha φιλέω — „sevaman“ va yunoncha σοφία — „donolik“) — eng umumiy fan (nazariya), dunyoqarash shakllaridan biri boʻlib inson faoliyati sohalaridan biri. U kishi qanday yashashi, hayot kechirishi kerak (etika); qaysi narsalar mavjud va ularning tabiati qanday (metafizika); bilim nima (epistemologiya); hamda qanday fikrlash toʻgʻri (mantiq) ekanligini hal qilishga urinadi.

Dunyoqarash tushunchasi

• Dunyoqarash subyektiv voqe’likni baholovchi qarorlar toʻplamidir. Atrof-olamni anglashga harakat qilish natijasi oʻlaroq kelib chiqadi. Dunyoqarash diniy, falsafiy, ilmiy boʻlishi mumkin. Dunyoqarash — dunyoga va insonning undagi oʻrniga, kishilarning oʻz atrofidagi voqelikka va oʻz-oʻziga munosabatiga boʻlgan umumiy qarashlar tizimi, shuningdek, bu qarashlarga asoslangan odamlarning eʼtiqodlari, ideallari, bilish va faoliyat tamoyillari.

DUNYOQARASHNING TURLARI

• MONIZM-dunyoning yaralishi va uning asosi bitta narsaga borib taqaladi deb talim berivchi yo’nqlishdir.
• DUOLIZM-dunyoning asosi ikkita narsadan tashkil topgan deb talim beruvchi yoʻnalish.
• DINIY DUNYO QARASH-har bir narsaning paydo bo’lishi,shakillanishi va rivojlanishi dinga boğliqligi.
• MEFALOGIK DUNYO QARASH- dunyoning paydo bo’lish shakllanishi va rivojlanishi turli xildagi afsona va ertaklardagi boğliqligi.
• PLYURALIZM-dunyoning asosi ko’p narsadan tashkil topgan deb talim beruvchi yo’nalish.

Kuzatuv turlari

Kuzatish to'g'ridan-to'g'ri yoki bilvosita bo'lishi mumkin.To'g'ridan-to'g'ri kuzatuv hayvonlarni tabiiy yashash joylarida tomosha qilish kabi tajriba bilan shug'ullanadi.Bilvosita kuzatuv teleskoplar yoki mikroskoplar kabi asboblar va asboblarga tayanadi.Ikkala turi ham qimmatli va bir-birlarini to'ldiradi.Masalan, kuzatuv moslamalari yordamida hayvonlarning xatti-harakatlarini to'g'ridan-to'g'ri kuzatish mumkin.

Kuzatuv ko'nikmalarini rivojlantirish

Kuzatuv ko'nikmalarini takomillashtirish aniq va batafsil idrok uchun zarurdir.Bu tafsilotlarga e'tibor berish, diqqatli va barcha hislarni ishlatishni o'z ichiga oladi.O'zini kuzatishga o'rgatish, qushlarni tomosha qilish yoki san'atni qadrlash kabi tadbirlar orqali amalga oshiriladi.Ushbu ko'nikmalarni rivojlantirish bizning nozik o'zgarishlarni sezish va murakkab hodisalarni tushunish qobiliyatimizni kuchaytiradi.

Kundalik hayotda kuzatish

Kuzatuv ilmiy yoki professional parametrlar bilan cheklanmaydi;Bu kundalik hayotimizning ajralmas qismi.O'zimizni kuzatib, biz xavf-xatarlarni aniqlashimiz, go'zallikni qadrlashimiz va inson xatti-harakatlarini tushunishimiz mumkin.Masalan, tana tilini kuzatish bizga hissiyotlarni izhor etish va aloqa qilishni yaxshilashga yordam beradi.

Xulosa

Dunyoni kuzatib borishga biz bilimlarimizni tasdiqlaydi, hissiyotlarimizni keskinlashtiradi va xabardor qarorlar chiqarishimizga yordam beradi.Bu bizning hayotimizning turli tomonlariga, ilmiy izlanishlardan shaxsiy o'sishga foyda keltiradi.Kuzatuvni qabul qilish orqali biz atrofimizdagi dunyo haqida chuqurroq tushuncha ochishimiz va uning mo'jizalarini qadrlashimiz mumkin.

GLOSSARIY

FAN — dunyo xaqidagi bilimlar sistemasi, ijtimoiy ong shakllaridan biri. U yangi bilimlarni egallash bilan bogʻliq faoliyatni ham, bu faoliyatning mahsuli — olamning ilmiy. manzarasi asosini tashkil etuvchi bilimlarni ham oʻz ichiga oladi; inson bilimlarining ayrim sohalarini ifodalaydi.

Faoliyat — kishilarning tashqi olamga faol munosabati shakli, insonning oʻzini oʻzi maqsadga muvofiq tarzda oʻzgartirish usuli, inson borligʻining muhim xususiyatlaridan biri.

Etika (qadimgi yunoncha: ἠθική [φιλοσοφία] — „axloq falsafasi“, ἤθος (ētos) — „odat“) shaxs yoki jamiyat odatlarini, axloq normalarini oʻrganuvchi hamda belgilovchi falsafiy tadqiqotdir.

Kuzatish (psixologiyada) — voqelikdagi narsa va hodisalarni rejali, uzluksiz, batartib, mukammal idrok qilish; voqelikni hissiy bilish uslubi.

Mifologiya — muayyan xalq tomonidan yaratilgan mifologik tasavvurlarning izchil tartibga solingan tizimi, asotirlar majmui.

Divergent fikrlash — bu koʻplab mumkin boʻlgan yechimlarni oʻrganish orqali ijodiy gʻoyalarni yaratish uchun ishlatiladigan fikrlash jarayoni yoki usuli.

Ilmiy tadqiqot - yangi bilimlarni ishlab chiqish jarayoni, bilish faoliyati turlaridan biri. Unga obʼyektivlik, ishonchlilik, aniqlik xos.