Мavzu : Protozoologiya Euglenozoa tipi Chlorophyta tipi Yoqali xivchinlilar (Choanoflagellata) tipi Retortamonada tipi Axostylata tipi

partenogonidiyalar
yoki "
ko’payuvchi vegetativ hujayralar" dir. Bular somatik hujayralarga nisbatan 4-
5 marta yirik va ozuqa moddaga boy
bo’ladi. Partenogonidiyalar asosan koloniyaning
orqa qutbida joylashadi.

---

Вольвокс колониясидаги жуда кўп ҳужайралар
орасида фақат бир қисми (4-10та) ҳужайралар
бўлиниш
хусусисятига
эга.
Улар
вегетатив
ҳужайралар дейилади.Уларнинг бўлиниш натижасида
ёш колониялар ҳосил бўлади. Одатда колонияда
бирданига бир нечта ёш колониялар ҳосил бўлади. Ёш
колониялар ўсиб йириклашган сари она колония ичига
сиғмасдан қолади ва нобуд бўлади, ёш колония эса
мустақил яшайверади. Қулай шароитда ҳали она
колониядан чиқмаган ёш колониялар ичида иккинчи
тартибдаги ёш колонияла ривожланиши мумкин.

---

Жинсий кўпайиш колониал хивчинлилар ва якка яшовчи
хивчинлиларда учрайди. Якка яшовчи хивчинлиларнинг жинсий
ҳужайралари бир хил катталикда бўлиб, эркак ва урғочи
гаметаларини ажратиб бўлмайди. Жинсий кўпайишнинг бу хили
ИЗОГАМИЯ, яъни тенг гаметалик дейилади.
Колониал хивчинлиларда ҳар хил катталикдаги гаметалар
ҳосил бўлади. 32 ҳужайрали Эудоринанинг айрим колониясида
ҳамма ҳужайралар бўлинмасдан йирикроқ жинсий ҳужайралар
макрогаметаларни
(тухум
ҳужайра),
бошқа
колонияси
ҳужайралари эса палинтомик йўл билан иккига бўлиниб, 64 та
микрогаметаларни (уруғ) ҳосил қилади. Морфологик жиҳатдан
бир-биридан фарқ қиливчи жинсий ҳужайраларнинг ҳосил
бўлиши АНИЗОГАМИЯ дейилади

---

Yoqali xivchinlilar (Choanoflagellata) tipi
Xoanoflagellatlar hayvonlarning eng yaqin tirik qarindoshlari
hisoblangan erkin yashovchi bir hujayrali va ko’p xivchinli
eukaryotlar
guruhidir.
Xoanoflagellatlar-bu
xivchin
asosida
birlashgan
mikrivorsinkalardan
hosil
bo’lgan
voronkasimon
yoqachaga ega. Xoanoflagellatlar jinssiz va jinsiy yo’llar bilan
ko'payishadi. Ularning diametri 3-10 mikron bo'lgan tuxumsimon yoki
sharsimon hujayra tanasi bilan ajralib turadi. 30-40 mikrovorsinkali
yoqa bilan o'ralgan xivchin hujayraning apikal qismida joylashgan.
Xivchinning harakatii xoanoflagellatlarni harakatga keltiruvchi va
mikrovorsinkali yoqasida oziqa bo’luvchi bakteriyalar va detritlarni
yig’uvchi suv oqimlarini hosil qiladi.

---

Bunday ovqatlanish trofik darajalarni bog'laydigan global
uglerod aylanishining eng muhim bo'g'inini ta'minlaydi.
Xoanoflagellatlar
o'zlarining
muhim
ekologik
rolidan
tashqari, hayvonlarda ko'p hujayralilikning kelib chiqishini
o'rganishda alohida
o’rin tutadi. Hayvonlarning eng yaqin
qarindoshlari
bo'lgan
xoanoflagellatlar
hayvonlarning
so'nggi bir hujayrali ajdodini
o’rganish uchun foydali model
bo'lib xizmat qiladi. Dunyo bo'ylab Arktikadan tropikgacha
bo'lgan dengiz, sho'r va chuchuk suv muhitida tarqalgan
125 dan ortiq turi mavjud

---

---

---

R E T O R T A M O N A D A
T I P I
Retortamonadalar
xivchinlilarning
kichik
guruhi
bo'lib,
ko'pincha
hayvonlarning
ichaklarida
kommensal
sifatida
uchraydi, ammo erkin yashovchi turlari ham mavjud. Ular 5-20
mikron uzunlikda bo’lib, Ikki (Retortamonas) va to’rt
(Chilomastix) xivchinli turlari mavjud. Ikkala holatda ham
orqadan chiqib turuvchi jo’yakning oldida to'rtta bazal
tanachalar mavjud va bitta xivchin jo’yakdan chiqib hujayra
orqali orqaga yo’naladi.
Retortamonadlarda mitoxondriya, Golji apparati, diktiosomalar
va peroksisomalar yo'q.

---