Mavzu №1. Qora metallurgiyaning asosiy tushunchalari. Po‘lat ishlab chiqarish

Po‘lat tarkibidagi N.
N xam O₂ va H o‘xshab barcha po‘lat quyish agregatlari ishchi muxitida malum miqdorda mavjud bo‘ladi.
Mavzu №15. Bessemer va Tomson jarayonlari
Bessemer jarayoni.
Bu jarayon yoqilg‘i sarf qilmasdan suyuq cho‘yandan po‘lat olishdir.1855 yil bu jarayonni ingliz olimi G Bessemer taklif qilgan.Bu jarayonni maxsus konvertorda amalga oshiriladi.Bu konverter quyidagi ko‘rsatkichlarga ega:

Ustki qismi 20-100 mm po‘latdan payvandlangan.

Futerovka-250-400 mm li dinasli (nordon) olovbardosh maxsulotlardan tayyorlanadi.

Quyi qismining chidamliligi-15-25 marta po‘lat quyishgacha.

Sig‘imi-10-35 T.

Furmalar soni-7 dan 30 tagacha.Xar bir furmadan 7 tadan 11 tagacha soplolar mavjud.

Berilayotgan xavo bosimi-2-2.5 atmosfera.

Yon qoplamaning chidamliligi 1300-2000 marta po‘lat quyib olishgacha.

Quyilayotgan cho‘yan tarkibi-0.7-1.25 % Si, 0.5-0.8 Mn, 0.07>%P, 0.06>%S, 3.8-4.3 % C. harorati-1250-1300 ^o C.

Jarayonda boradigan bosqichlarning davomiyligi:

1-bosqich-3-5 daqiqa,2-bosqich-6-9 daqiqa.3-bosqich Fe oksid qaytarilishi kuzatiladi.

1-bosqichda Si va Mn oksidlansa 2-bosqichda C oksidlanadi.Jarayonga asosiy issiqlik 1-bosqichdan keladi.2-bosqichda C oksidlanishi xisobiga converter garnovinasidan yorug‘ alanga chiqadi.3-bosqichda converter gorizontal xoliga keltiriladi va oksidlangan Fe ni qaytarish maqsadida ferromargenes,ferrosilisiy yoki sof alyuminiy tashlanadi.Agar po‘lat tarkibida C miqdori kamayib ketgan bo‘lsa unga shihsa,cho‘yan yoki koks qo‘shiladi.Bu jarayon natijasida B-1, B-2 markali po‘lat olinadi.Bu po‘larlar yaxshi kesiladi,oson payvandlanadi va bolg‘alanadi.