Маvzu №4 Xalq tabobatining zamonaviy tibbiyot tizimida tutgan maqomi, uyg‘unligi va ziddiyatlari

Dorivor oʻsimliklar

• Dorivor oʻsimliklar — odam va hayvonlarni davolash, kasalliklarning oldini olish uchun, shuningdek, oziq-ovqat, atir-upa va kosmetika sanoatida ishlatiladigan oʻsimliklar — giyohlar. Yer yuzida dorivor oʻsimliklarning 10—12 ming turi borligi aniqlangan. 1000 dan ortiq oʻsimlik turining kimyoviy, farmakologik va is xossalari tekshirilgan. Oʻzbekistonda dorivor oʻsimliklarning 700 dan ortiq turi mavjud. Shulardan tabiiy sharoitda oʻsadigan va madaniylashtirilgan 120 ga yaqin oʻsimlik turlaridan ilmiy va xalq tabobatida foydalaniladi.

Dorivor o’simliklarning ishlatilish tarixi

Dorivor o’simliklar shifobaxsh xususiyatlari bilan insondagi eng bebaho ne’mat salomatlikni muhofaza qilishdek ulkan vazifani bajaradi. Shu bois insoniyat ming iyllardan buyon o’simliklar duniyosiga murojat qiladi. Evrofada Avisenna nomi bilan mashxur bo’lgan buyuk vatandoshimiz Abu Ali Ibn Sinonihg “Тib qanunlari” deb nomlangan shox asarining ikkinshi kitobida o’simliklardan tayorlangan 760 та dorining xususiyatlari, ularni tayorlash va ist’emol qilish usullari haqida qimmatli ma’lumotlar bayon qilingan.

Dorivor o’simliklarning insonlar xayotidagi ahamiyati

Еr qurrasida 500 mingdan оrtiq o’simlik turlari mavjud bo’lib, insonlar kundalik hayatiy faoliyatlarida ularning 6000 turidan foydalanadilar. Shulardan 10-12 ming turi dorivor o’simliklar bo’lid, 1000 dan ortiq o’simlik turlarining kimyoviy tarkibi, farmakologik va dorivorlik xususiyatlari tekshirilgan.
Oʻzbekiston florasida 700 dan ortiq oʻsimlik dorivorlik xususiyatiga ega boʻlib, koʻpchiligi togʻli hududlarda, ularni xomashyosini tayyorlash qiyin boʻlgan joylarda tarqalgan. Qir, adir, daryo boʻylarida ham keng maydonlarda bir qancha oʻsimlik turlari tarqalgan va ularni sanoat miqyosida tayyorlash imkoniyati mavjud.

Hozirgi davrda tibbiyotda qoʻllaniladigan dori-darmonlarning qaryib 40—47% oʻsimlik xom ashyolaridan olinadi. Oʻsimliklar murakkab tuzilishiga ega boʻlgan jonli tabiiy kimyoviy laboratoriya boʻlib, oddiy noorganik moddalardan murakkab organik moddalar yoki birikmalarni yaratish qobiliyatiga ega.

• Hozirgi davrda tibbiyotda qoʻllaniladigan dori-darmonlarning qaryib 40—47% oʻsimlik xom ashyolaridan olinadi. Oʻsimliklar murakkab tuzilishiga ega boʻlgan jonli tabiiy kimyoviy laboratoriya boʻlib, oddiy noorganik moddalardan murakkab organik moddalar yoki birikmalarni yaratish qobiliyatiga ega.
• Dorivor oʻsimliklarning quritilgan oʻti, kurtagi, ildizi, ildizpoyasi, tuganagi, piyozi, poʻstlogʻi, bargi, guli, gʻunchasi, mevasi (urʻugi), danagi, sharbati, qiyomi, fitoshchoyi, efir moyi va boshqalardan doridarmon tarzida foydalaniladi.