Mavzu: abbosiylar hukmronligi yillarida madaniy hayot

II BOB MAQSAD VA ISTAKLAR LOBISINING OʼZIGA XOS XUSUSIYATLARi
II.1. Maqsad va istaklar lobisining ko’rinishlari
2016 yil 21 sentabr kuni O‘zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasi O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi, O‘zbekiston Milliy axborot agentligi, “Jahon” axborot agentligi, Elektron ommaviy axborot vositalari milliy assotsiatsiyasi, “Uzreport” axborot agentligi bilan O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti sayloviga tayyorgarlik ko‘rish va uni o‘tkazish jarayonini yoritish to‘g‘risida ikki tomonlama bitimlar imzoladi.Saylovlarning ochiqlik, oshkoralik va transparentlik kabi demokratik tamoyillarga muvofiq holda o‘tkazilishida ommaviy axborot vositalari muhim ahamiyat kasb etadi.“O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi to‘g‘risida”gi Qonunning 5-moddasi hamda Markaziy saylov komissiyasi tomonidan tasdiqlangan O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti sayloviga tayyorgarlik ko‘rish va uni o‘tkazish bo‘yicha asosiy tadbirlar dasturiga muvofiq ommaviy axborot vositalari saylov jarayonini keng yoritadi.Bitimlarni imzolashga bag‘ishlangan tadbirda Markaziy saylov komissiyasi raisi M.Abdusalomov o‘tgan yillardagi saylov kampaniyalari mobaynida ommaviy axborot vositalari bilan hamkorlikda saylovga tayyorgarlik ko‘rish va uni o‘tkazishning barcha bosqichlari haqida jamoatchilikni xabardor qilish bo‘yicha katta tajriba to‘planganini ta'kidladi.Bitimlar saylov to‘g‘risidagi milliy qonun hujjatlari – O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining tegishli qoidalarini, “Fuqarolar saylov huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi, “O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi to‘g‘risida”gi, “O‘zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasi to‘g‘risida”gi qonunlar va saylov jarayonini tartibga soladigan boshqa normativ-huquqiy hujjatlar mazmun-mohiyatini aholi o‘rtasida keng tushuntirish, Markaziy saylov komissiyasi a'zolari va saylov qonunchiligi sohasidagi olim va ekspertlar bilan suhbatlar uyushtirish, saylovchilarning huquqiy madaniyatini yuksaltirish, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti sayloviga tayyorgarlik ko‘rish va uni o‘tkazish bo‘yicha asosiy tadbirlar dasturi ijrosi, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentligiga nomzodlarning saylovoldi dasturlari haqida jamoatchilikni o‘z vaqtida xabardor qilish, saylov kampaniyasi to‘g‘risida xorijiy mamlakatlar davlat va jamoat arboblari, ekspert va tahlilchilari, ommaviy axborot vositalari vakillarining fikr-mulohazalari bilan mamlakatimiz aholisini doimiy ravishda tanishtirib borish borasidagi ishlarni samarali tashkil etishga qaratilgan.U quyidagilar bilan tavsiflanadi: 1) sherikga "o’ziga xos turdagi narsa" sifatida munosabat (uning qiziqishlari va niyatlarini e’tiborsiz qoldirish tendentsiyasi mavjud, lekin har tomonlama emas); 2) qilingan taassurotga ko’z bilan birlashtirilgan bir tomonlama ustunlikka ega bo’lish istagi; 3) to’g’ridan-to’g’ri emas, balki bilvosita bosim (provokatsiya, yolg’on, fitna) bilan yashirin ta’sirning mavjudligi. Raqobat. U quyidagilar bilan tavsiflanadi: 1) xavfli va oldindan aytib bo’lmaydigan ob’ekt sifatida sherikga nisbatan munosabat; 2) undan ustun turish, bir tomonlama ustunlikni "kurash" istagi; 3) ham yashirin, ham ochiq ta’sirdan foydalanish (“nozik” manipulyatsiyaning ayrim turlari, taktik kelishuvlar) Hamkorlik. U quyidagilar bilan tavsiflanadi: 1) sherikga teng huquqli munosabat; 2) boshqa odamlarning manfaatlarini buzmagan holda o’ziga zarar etkazmaslik istagi; 3) ta’sir qilish (kelishuv) emas, balki o’zaro ta’sir qilish usullaridan foydalanish. Hamdo’stlik. U quyidagilar bilan tavsiflanadi: 1) sherikga qimmatli shaxs sifatida munosabat; 2) birlashishga intilish, o’xshash yoki mos keladigan maqsadlarga erishish uchun birgalikdagi faoliyat; 3) o’zaro ta’sirning asosiy usuli sifatida rozilik (konsensus) dan foydalanish Shunday qilib, E.L.Dotsenkoning tasnifiga ko’ra, manipulyatsiya hukmronlikka yaqin bo’lgan teng bo’lmagan munosabatlarning mavjudligini nazarda tutadi, lekin sherikning ruhiyatiga ta’sirning kamroq intensivligi bilan tavsiflanadi. Yashirin ta’sirlar xususan talabalarni turli xil ta’sirlardan qanday himoya qilish mexanizmlari to’g’risida bir qancha ilmiy izlanishlar olib borilmoqda. Talabalarining ijtimoiy-psixologik muammolari yangi ijtimoiy sharoitlarga moslashishga asoslanganligi xususida ularda monopulyatsion jarayon kuzatishi "Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal Volume 3 Issue 2 / June 2022 ISSN 2181-063X 439 http://oac.dsmi-qf.uz mumkinligini ta’kidlashadi. Ko’pgina birinchi kurs talabalari stress, tashvish, befarqlik kabi hodisalarga duch kelishadi, bu ular kattalar mustaqil hayotiga kirishlari, o’zlarining "men" ni izlashlari, yangi tanishlar va munosabatlarni izlashlari, yangi rejimni tashkil qilishlari bilan bog’liq. o’qish va dam olish uchun. Talabalik hayotiga kirish yangi me’yorlarni o’zlashtirishni va moslashish jarayoni bog’liq bo’lgan ijtimoiy maqomni tushunishni talab qiladi. A.V.Petrovskiy moslashuv va talabaning keyingi shaxsiy o’sishi tabiatiga bog’liqligini ta’kidladi.Shunday qilib, muvaffaqiyatli moslashish uchun nafaqat o’zgarishlarga tayyor bo’lish, balki o’quv faoliyatida faol pozitsiyani egallash kerak. Birinchi o’quv haftalari yangi sharoitlarga moslashishning eng qiyin davri hisoblanadi, ammo uni tugatish muddati har bir talaba uchun individualdir. Moslashuvni diagnostika qilish uchun so’roq usuli, individual suhbatlar, talabaning yashash joyiga tashrif buyurish, ta’lim va kasbiy istiqbollar haqida suhbatlar keng qo’llaniladi. Bu mamlakatning nodavlat gazeta va jurnallari liberal ko'rsatmalar bilan rag'batlantirildi - tinchdan radikalgacha. Liberal matbuot konservativ fikrlar bilan muhokama qilishga, mamlakatda jiddiy islohotlar o‘tkazish zarurligini ta’kidlashga, podsho tuzumi va o‘rta byurokratiyadagi eng muhim lavozimlarni tanqid qilishga, okrem vipadi viva zhorstokogo despotizm, millatchilikni ko‘rsatishga harakat qildi. Uning baholash g'oyalariga qo'shimcha ravishda, tartibsizliklarning liberal do'sti faqat yashirin, biriktirilgan shaklga, parchalarga aylandi, zhorst repressiya tahdidi doimo uning ustidan osilib turardi. "Rosiya" gazetasining ulushini ko'rsatmoqda, chunki u 1899 yilda chiqa boshlagan. va tez o'quvchilar, tanqidiy nutqlar zavdyakovy nadzvychaynyy kamtarlik orasida mashhurlik qo'lga kiritdi. Fayleton A.V.ga nashr qilish. Sichni 1902 yilda Amfiteatrova "Aldash hukmdori". darhol tong yili bo'ldi va ko'rishning o'limiga sabab bo'ldi. Feleton o'quvchilarining qahramonlari qirollik unvonining vakillari sifatida osongina tanildi. "Nechuvana zuxvalist" A.V. Amfiteatrova mamlakatning ulug'vor rezonansi va Mikoliy II ning g'azabi kabi qichqirdi. Salbiy repressiyalar kuzatildi: felyeton muallifi va gazeta muharriri tuhmatga yuborildi, yopildi.1903 yildagi svyatkuvannya XX asr boshlarida rus jurnalistikasi uchun bayroq belgisiga aylandi. її 200 yilligi. Tayyorgarlik soati oldidan urochistalarga ikkita yondashuv bor edi: o'ng qo'l (Zokrema, qora yuzlik Svitlo gazetasi, "Moskovskiy bargi" bulvari) zafarli ohangni oldi va ilg'or nashrlar yoki rus tarixidan nashr etilgan materiallar. jurnalistika (masalan, Jahon xudosi), aks holda ular shohsupaga hech qanday munosabat bildirmadilar. Tarixning davra sanasini belgilashning bunday oqimlari bizga ulardan oldin tushuntirilgan edi, chunki ular liberal jurnalistikani juda hurmat qilishgan. , "Sodda" xalqning ma'rifatiga hissa qo'shish uchun ilg'or huquqbuzarlar mamlakatdagi so'z erkinligining mutlaqo xunuk manzarasini bosdilar.Rasmiy zargarlik buyumlari "slavoslavlar" ga alternativa sifatida liberal matbuot vakillarining namunasi mavjud edi (ulargacha, masalan, V.V. Veresaev, A.M. Gorkiy, V.G. Korolenko). Ushbu "alohida" yozuvdagi birinchi nutq kirish haqida emas, balki rus davriy nashrlarining muammolari, tsenzura zulmining ongida lagerning qiyinchiliklari haqida gapirish uchun kichikdir. Ichki ishlar vaziri V.K. Plehve, "Rossiya boyligi" jurnalining muharriri N.K. Mixaylovskiy va boshqa etakchi ilg'or yozuvchilar, xavfli yozuvchilarning "yig'ilishi" uchun turli tashkilotlar tomonidan repressiyalar bilan tahdid qilishdi. Tse, tsenzuraning zaiflashuvi o'tkazilgunga qadar kutilgan ijobiy o'zgarishlar bo'lmasligini anglatardi. Bu unvonda, yubiley do'stim, boy jurnalistlarning bahosi uchun, xulosalar.Avtokratiyadan norozilik, sudlarda namoyon bo'lgan norozilik kayfiyati, inqirozning nopokligi, 1901 yilgi ocharchilik, ishchi, dehqonning o'sishi, milliy inqilob, talabalar sarosimasi - bularning barchasi hokimiyatning siyosiylashishiga olib keldi. mamlakat hayoti, poytaxtni tashkil etishni takomillashtirish.ergashib, lagni, mayin ohanglarini ko'rgandek" paydo bo'ldi. Ob-havo prognozlari to'g'risidagi qonunchilik sohasidagi qo'shiq harakatining muqarrarligini, masalan, 1904 yilda tug'ilgan qirol ham tasdiqladi. eng oliy farmonda, boshqalar haqidagi qonunlarga “zavih stiskiv” haqida eslatma qo'yish. Vaziyat tubdan yangi 1905 yildan keyin o'zgardi.Qohiraning qadimiy masjidlaridan biri Ibn Tuluna (885-yil) masjidining loyihasi ham Amra masjidi loyihasiga o`xshash bo`lsa-da, undan bezaklari va naqshinkorligi bilan ajralib turardi. Masjidning derazalari naqshli panjaralar bilan to`silgan edi. Hovli o`rtasidagi hovuz yopiq gumbaz bilan berkitilgan edi.Abbosiylar davrida shaharsozlik shu qadar taraqqiy etdiki, natijada Xalifalik hududida yangi va ko`rkam shaharlar birin-ketin qad rostladi. Dastlab, xаlifа аl-Mаnsur Tigr dаryosining o`ng sоhilidа “Madina al-Mudoshara” (“Doira shahar”) deb nomlanuvchi shahar qurilishi uchun buyruq bergan. Chunki, butun shahar doira shaklidagi devor bilan o`ralishi kerak edi. Shahar 762-yildа qurildi va u “Madinat as-Salom” nomi bilan ataldi. Ushbu nоm hujjаtlаrdа, zаrb qilingаn tаngаlаrdа uchrаydi. Lеkin bu shаhаr tаriхgа Bоg`dоd nоmi bilаn kirdi. Shаhаr rеjаgа muvоfiq, аylаnа shаklidа bunyod etildi, uning diаmеtri 2,5 km ni tаshkil etgаn. Shаhаrni pishiq g`ishtlаrdаn qurilgаn mudоfаа dеvоri o`rаb turgаn. Shаhаr mаrkаzidа хаlifаning sаrоyi – “Ko`k gumbаz” bo`lgаn, uning yonidаn kаttа mаsjid vа bоshqа binоlаr qurilgаn.IX-X asrlarda shahar Osiyoda, qolaversa butun dunyodagi eng yirik madaniy-siyosiy markazga aylandi. VIII-XIII asrlar davomida Bag`dod Abbosiylar poytaxti bo`lib turdi. Xalifalik qulaganidan so`ng, uning poytaxt maqomi yo`qolgan bo`lsa-da, madaniy markaz sifatidagi ahamiyatini yo`qotmadi. Afsonaviy xalifa Horun ar-Rashidning nevaralaridan biri al-Mutasim 836-yilda xalifalik poytaxtini qayta qurilgan shahar Samarraga ko`chirdi. Bag`doddan 138 km uzoqlikda Tigrning o`ng sohilida qad ko`targan ushbu shahar “xuddi sahrodagi sarobday juda maftunkor” deb ta`riflanardi. Al-Mutasim bu harakati bilan o`z hokimiyatini mustahkamlashga intilardi, chunki ayni paytda Bag`dod aholisi uning haddan tashqari shafqatsiz boshqaruvidan norozi bo`lib, katta isyon boshlanish xavfi mavjud edi. Sakkiz xalifa Samara farovonligi yo`lida katta ishlarni amalga oshirdilar, Samarra gullab-yashnagan davrda uning aholisi 200 mingga yaqin edi. Binolarning hashamati va haybati shahar hududining kengligi hayratlanarli darajada edi. Shahar bosh ko`chasining kengligi 100 metr bo`lib, ko`chaning ikki Bu davrda Qo‘shma Shtatlarda chiqadigan turli nomdagi nashrlar soni 21235 tani tashkil etdi. XX asrning birinchi yarmida gazetalar bilan bir qatorda «Commercial and Financial Chronicle», «Baltimore Cun», «Washington Evening Star», «Journal of Commerce and Commercial», «Wachington Post and Times Herald», «Des Moines