Mavzu: Aleksandr Makedonskiyning O‘rta Osiyoga istilochilik yurishlari
Download 0.88 Mb. Pdf ko'rish
|
9-mavzu. O\'zbekiston tarixi fanidan
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2 bosqich -Miloddan avvalgi 328 yilning bahorida
|
miloddan avvalgi 329 yilning
bahoridan to kuzigacha davom etdi. Aleksandr mil.avv. 328 yilning qishida Zariaspda Baqtriya eparxlarining (hokimlarining) qurultoyini o‘tkazadi. Hududlarni boshqarish masalasi ko‘riladi. Ovrupo skiflari, Xorazmdan 1500 otliq askarlar bilan elchilar ham kelishadi. Arrian asarida Xorazm podshosi Farasman, Kvint Kursiy Ruf Xorzam shoxi Fratofern deb bergan. U qora dengiz bo‘yi skiflariga qarshi harbiy yurishlarida amaliy harbiy yordamga tayyor ekanligani izhor etadi. Jahongir ularga minnatdorchilik bildirib, u Hindiston tomon yurish qilish niyatida ekanligini bayon etadi. 2 bosqich -Miloddan avvalgi 328 yilning bahorida So‘g‘dliklarni batomom taslim etish uchun So‘g‘d yurtiga yana qo‘shin tortdi. So‘g‘dliklar esa mustahkam qal’alarga joylashib, yunon satrapliklari mahkamalariga hujum qiladilar. Aleksandr o‘z qo‘shinlarini 5 ta otryadga bo‘lib, ulardan biriga o‘zi bosh bo‘ldi. Aleksandr Samarqandga qo‘lga kiritgan yerlariga yunon mustamlakachilarini joylashtirishni topshirdi. Spitamen Iskandar qo‘shinlari qarshisida kutilmagan paytda paydo bo‘lib, unga zarba berar, yana yashirinib g‘oyib bo‘lardi. Spitamenning harbiy taktikasi Aleksandr va uning qo‘shinlarini g‘aflatda qoldirdi. Spitamen kutilmaganda 600 otliq yigitlari bilan endi Baqtriyada paydo bo‘ladi va Zariaspga hujum qiladi. Krater rahbarligida tezda u tomonga kuchli qo‘shin yuboriladi. Bundan xabar topgan Spitamen endi cho‘lga chekinadi va kutilmaganda So‘g‘d istehkomlaridan biri, massagetlar yurtiga yaqin joylashgan Baga qal’asida paydo bo‘ladi. Bu qal’a quyi Zarafshon xududida joylashgan. Arrianning xabar berishicha, Spitamen 3 ming kambag‘al massagetlarni Iskandarga qarshi qo‘ya oldi. Ammo harbiy kuchlar teng bo‘lmagan jangda u yengiladi va 800 ta suvoriyini yo‘qotadi. Jangda omon qolgan suvoriylar esa uni tark etadi. Yunon tarixchilarining ma’lumotiga ko‘ra massagetlar o‘sha jangdan keyin Spitamenning boshini tanasidan judo qilib, Aleksandrga yuborgan. Kvint Kursiy Ruf esa u o‘z hotinining qurboni bo‘lganligini, uning oilasi Spitamenni Aleksandrga taslim bo‘lishga ko‘ndira olmagach, uni uyqusida kallasini olib, Iskandarning qarorgohiga olib borganligini ta’kidlaydi. 328 yili So‘g‘d xalqining Iskandarga qarshi faol kurashi tarixida Iskandar uchun keskin burilish yili bo‘ldi. Aleksandr mahalliy aholiga yaqinlashish siyosatini olib bordi. Shu maqsadda mahalliy aslzodalarni shoh saroyiga yaqinlashtirdi, o‘zi boshqalarga o‘rnak sifatida tub aholi urf- odatlari, xulq-atvorini o‘zlashtirishga kirishdi. Biroq uning bu harakati yunonlar orasida noroziliklarga olib keldi. Unga qarshi chiqqanlarni jazoladi. Shu yo‘lda uning eng yaqin do‘sti, mohir lashkarboshi Klit va saroy tarixchilaridan Kallisfonlar qurbon bo‘ldilar. Iskandarning bu siyosati unga qarshi saroy fitnasini keltirib chiqardi. Jahongir buni ham o‘z vaqtida sezib, tashkilotchilarni qatl qildirdi. Lekin Iskandar siyosatining o‘zgarishiga ishonchsizlik bilan qaragan tub aholi, aslzodalarning boshqa bir qismi mustahkam tog‘ qal’alariga chekindilar. Tog‘ qal’alarida olib borilgan kurash So‘g‘d xalq milliy ozodlik kurashining uchinchi bosqchini tashkil etdi. |
