Mavzu: Allosterik fermentlar

Ferment kinetik grafigi va ingibitorlar
Endi ingibitorlar haqida nima deyish mumkin? Biz ferment boshqaruvi maqolasida raqobatdosh va raqobatdosh boʻlmagan ikki turdagi ingibitorlarni muhokama qildik.

• 
  Raqobatdosh ingibitorlar fermentga birikib, koʻpincha aktiv markazga birikish va haqiqiy substratning birikishiga toʻsqinlik qilish orqali reaksiyaning borishini sekinlashtiradi. Har qanday vaqtda faqat raqobatdosh ingibitor yoki substrat fermentga birika oladi (ikkalasi ham emas). Ya’ni ferment uchun ingibitor va substrat raqobatlashadi. Raqobatli ingibirlanish substratni biriktirish uchun mavjud ferment molekulalari sonini kamaytirish orqali sodir boʻladi.
  
• 
  Raqobatdosh boʻlmagan ingibitorlar substratning fermentga birikishiga toʻsqinlik qilmaydi. Aslida ingibitor va substrat bir-birining fermentga birikishiga umuman ta’sir koʻrsatmaydi. Ammo ingibitor biriktirib qoʻyilganida ferment mahsulot hosil qilish reaksiyasini katalizlay olmaydi. Shunday qilib, raqobatsiz ingibirlanish reaksiyani amalga oshira oladigan funksional ferment molekulalarining sonini kamaytirish orqali sodir boʻladi.
  

Agar biz ushbu ingibitorlarning ta’sirini yuqoridagi kabi grafikda koʻrsatishni xohlasak, biz butun tajribamizni yana ikki marta takrorlashimiz kerak: biri har bir test reaksiyasiga qoʻshilgan ma’lum miqdordagi raqobatdosh ingibitori bilan va yana bir marta uni oʻrniga ma’lum miqdorda raqobatdosh boʻlmagan ingibitorni qoʻshish bilan. Biz quyidagicha natijalarni olamiz:

Normal ferment, raqobatli ingibitorli ferment va raqobatdosh boʻlmagan ingibitorli ferment uchun substrat konsentratsiyasi funksiyasi sifatida reaksiya tezligini koʻrsatadigan ferment kinetik grafigi. Raqobatli ingibitor uchun Vmax normal fermentniki bilan bir xil, ammo Km kattaroqdir. Raqobatdosh boʻlmagan ingibitor uchun Vmax normal fermentnikiga qaraganda kichikroq, lekin Km bir xil.
Rasm “Enzymes: Figure 3,” OpenStax College, Biology (CC BY 3.0) dan oʻzgartirilgan.

• 
  Raqobatli ingibitor bilan reaksiya oxir-oqibat normal \[V_{max}\] ga yetishi mumkin, lekin buning uchun substratning yuqori konsentratsiyasi talab qilinadi. Boshqacha qilib aytganda, \[V_ {max}\] oʻzgarmaydi, ammo koʻrinadigan \[K_m\] koʻproq. Nima uchun \[V_{max}\] ga erishish uchun koʻproq substrat qoʻshilishi kerak? Qoʻshimcha substrat ferment bilan doimiy “toʻqnashishi” uchun substrat molekulalarini yetarlicha koʻpaytiradi.
  
• 
  Raqobatdosh boʻlmagan ingibitor bilan, qancha substrat qoʻshishimizdan qatʼi nazar, reaksiya hech qachon normal \[V_ {max}\] qiymatiga erisha olmaydi. Ferment molekulalarining bir qismi doimo ingibitor tomonidan “zaharlanadi”, shuning uchun \[V_ {max}\] qiymatini belgilaydigan fermentning samarali konsentratsiyasi kamayadi. Biroq substratning shunday konsentratsiyasida reaksiya \[V_{max}\] yangi qiymatining yarmiga yetadi, shuning uchun \[K_m\] oʻzgarmasdir. \[K_m\] ning oʻzgarishsiz qiymati ingibitor fermentning substratga birikishiga ta’sir qilmasligini, faqatgina foydalanish mumkin boʻlgan (faol) fermentning konsentratsiyasini pasaytirishini aks ettiradi.
  

[Ingibitorlarning turlari va ularning kinetik harakati haqida koʻproq ma’lumot]