MAVZU Almashilab ekishni loyihalashtirish va joriy etish REJA - ALMASHLAB EKISHNING ILMIY ASOSLARI Ekinlar surunkasiga ekilganda, hosili kamayib ketishini ibtidoiy odamlar sezishgan, ammo uning sabablarini bilmaganlar. Tabiiy fanlar rivojlanishi bilan ekinlarni navbatlab ekishni ilmiy asoslari paydo bo‘la boshladi. Birinchilardan bo‘lib shunday urinishlarni shveysariyalik botaniklar Dekandollar qilishdi. Ulaming nazariyasi bo‘yicha o‘simliklar tuproqdan kerakli va keraksiz moddalami o ‘zlashtiradi. Keraksiz moddalar tuproqqa qayta chiqarib tashlanadi. Bu moddalar tuproqda to ‘planib, keyingi yillarda shu ekinga salbiy ta’sir etadi [1]. Bu nazariya Maker tomonidan tekshirilib, o ‘simliklar ildizidan zararli organik moddalar chiqarishi aniqlandi. Uning fikricha, ana shu moddalar tuproqda qancha ko‘p to'plansa surunkasiga ekilayotgan ekin shuncha ko‘p zararlanadi, boshqa o'simlik uchun esa ular zarar qilmaydi, aksincha oziq bo'lib hisoblanadi [1,3]. XIX asrning boshlarida Albert Teer organik moddalami kamay- timvchi va ko'paytiruvchi ekinlarni navbatlab ekishni tavsiya etdi. 1840 yilda Germaniyalik olim Yustus Libix ekinlar hosildorligini pasayishiga asosiy sabab, tuproqdagi oziq elementlarini hosil bilan olib chiqib ketilishi ekanligini ko'rsatdi.
U oziq elementlariga talabi har xil bo‘lgan ekinlam i navbatlab ekishni tavsiya etdi. Fosfor, kaliy va kalsiyga bo‘lgan talabiga ko'ra ekinlar uch gumhga b o ‘lin d i. H o sild o rlik n i p asay ish i ana shu e le m e n tla rd a n birortasining kamayishi bilan izohlanadi. Dukkakli ekinlaming oziqlanishda simbiozni aniqlanishi dukkakli va boshqa ekinlami navbatlab ekishni asoslab berdi. Dukkakli ekinlami sumnkasiga ekish natijasida tugunak bakteriyalar to ‘plagan ortiqcha azot bu ekinlarga salbiy ta’sir etishi mumkin. Boshqa ekinlar aksincha, bu azotdan foydalanib yaxshi o‘sadi. - U oziq elementlariga talabi har xil bo‘lgan ekinlam i navbatlab ekishni tavsiya etdi. Fosfor, kaliy va kalsiyga bo‘lgan talabiga ko'ra ekinlar uch gumhga b o ‘lin d i. H o sild o rlik n i p asay ish i ana shu e le m e n tla rd a n birortasining kamayishi bilan izohlanadi. Dukkakli ekinlaming oziqlanishda simbiozni aniqlanishi dukkakli va boshqa ekinlami navbatlab ekishni asoslab berdi. Dukkakli ekinlami sumnkasiga ekish natijasida tugunak bakteriyalar to ‘plagan ortiqcha azot bu ekinlarga salbiy ta’sir etishi mumkin. Boshqa ekinlar aksincha, bu azotdan foydalanib yaxshi o‘sadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
