Mavzu: Belbog’li kurash bo’yicha musobaqalar o’tkazish

Mavzu: Belbog’li kurash bo’yicha musobaqalar o’tkazish

6- 7 noyabr kunlari Buxoro viloyatining G'ijduvon tumanidagi bolalar-o'smirlar sport maktabida belbog'li kurash bo'yicha 2007-2008 yillarda tug'ilgan o'g'il bolalar va qizlar o'rtasida O'zbekiston kubogi musobaqasi bo'lib o'tdi.

O'zbekiston Respublikasi Turizm va sport vazirligi hamda O'zbekiston belbog'li kurash federatsiyasining yillik taqvim-rejasidagi mazkur mamlakat kubogi bahslarida Qoraqalpog'iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridan 400 ga yaqin yosh sportchilar ishtirok etdi.
Musobaqada o'g'il bolalar belbog'li kurashning erkin va klassik yo'nalishida 11 vazn toifasida, qizlar esa erkin yo'nalishda 7 vazn toifasida bellashdi.
Quyidagi sportchilar o'z vazn toifalarida birinchi o'rinni band etdi:
O'g'il bolalar. Klassik yo'nalish:
Ziynatilloh G'anijonov (Andijon, 27 kg.), Bagdaulet Dongesov (Qoraqalpog'iston, 30 kg.), Mirjahon Isroilov (Buxoro, 33 kg.), Ahror G'ofurjonov (Namangan, 36 kg.), Asilbek Muhammedov (Farg'ona, 40 kg.), Sardor Abdullaev (Toshkent v., 44 kg.), Saidislom Saidjalolov (Toshkent v., 48 kg.), Ulug'bek Muhammadjonov (Andijon, 52 kg.), Almazbek O'rinboev (Qoraqalpog'iston, 55 kg.), Muhammadqodir Karimjonov (Toshkent sh., 60 kg.), Muhammadyusuf Mo'minov (Farg'ona, +60 kg.).
Qizlar. Erkin yo'nalish:
Jasmina Ma'murjonova (Farg'ona, 33 kg.), Naimaxon Subhonalieva (Farg'ona, 36 kg.), Gulbahor Imomnazarova (Andijon, 40 kg.), Arofat Muhammedova (Andijon, 44 kg.), Gulsanam Rahmatullaeva (Namangan, 48 kg.), Eldora Alimboeva (Qoraqalpog'iston, 52 kg.), Muborak Ma'rufjonova (Namangan, +52 kg.).
O'g'il bolalar. Erkin yo'nalish.
Zahriddin Mo'ydinov (Andijon, 27 kg.), Mahmudjon Mamajonov (Namangan, 30 kg.), Ozodbek Ataqulov (Buxoro, 33 kg.), Ozodbek Salimov (Farg'ona, 36 kg.), Oqilbek Rahimberdiev (Namangan, 40 kg.), Sobirjon Abdullaev (Sirdaryo, 44 kg.), Mirjalol Mirahmedov (Farg'ona, 48 kg.), Otabek Abdujabbarov (Sirdaryo, 52 kg.), Hafiz Rahimov (Buxoro, 55 kg.), Behruz Ibrohimov (Toshkent v., 60 kg.), Navro'z Mamayusupov (Navoiy, +60 kg.).
G'olib va sovrindor bo'lgan yosh sportchilar diplom, medal` va qimmatbaho esdalik sovg'alari bilan mukofotlandi.
– Kubok bellashuvlarini o'tkazish uchun yuqori darajada tayyorgarlik ko'rilganiga guvoh bo'ldik. Buning uchun mezbonlarga, xususan, Buxoro viloyat Turizm va sport bosh boshqarmasiga, G'ijduvon tuman hokimligiga, belbog'li kurash federatsiyasiga, sport maktabi jamoasiga minnatdorlik bildiramiz, – dedi Olimpiya va milliy sport turlari bo'yicha Nukus shahar oliy mahorat maktabining belbog'li kurash bo'yicha bosh murabbiyi Bokenbay Saduakasov. – Shogirdlarimiz ushbu musobaqada uchta oltin, uchta kumush va to'rtta bronza medalni qo'lga kiritdi. Maqsadimiz, nasib etsa jahon chempionatlarida ham yuqori o'rinlarni qo'lga kiritish bo'ladi.
Toshkent shahrida joylashgan “Universal” sport majmuasi mezbonlik qilgan taekvondo boʼyicha kattalar oʼrtasidagi Oʼzbekiston chempionati oʼz yakuniga yetdi.



Uch kun davom etgan musobaqada yurtimizning eng kuchli taekvondochilari gʼoliblik uchun kurash olib borishdi. Unda qizlar ham, oʼgʼil bolalar ham 8 vazn toifasida mamlakat chempionligi uchun dayanga chiqishdi.
Joriy yilning 11-dekbr kuni Shirin shahar xalq ta’limi bo‘limi tasarrufidagi 1-umumiy o‘rta ta’lim maktabida 8-dekabr – O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi hamda 10-dekabr O‘zbekiston Respublikasi Davlat madhiyasi qabul qilingan kun munosabati bilan Shirin shahar xalq ta’limi bo‘limi tashabbusi bilan sportning «Belbog‘li kurash» turi buyicha sport musobaqasi o‘tkazildi.

O’quvchi yoshlar o’rtasida murosasiz kechgan mazkur sport musobaqasining yakuniy natijalariga ko’ra, g’oliblikni qo’lga kiritgan yosh sportchilar tashkilotchilar tomonidan faxriy yorliq hamda esdalik sovg’alari bilan taqdirlandi.
Tibbiyot kuriklarini tashkil qilish, jismoniy mashqlarning organizmga ta’siri haqida gigiyena va kun tartibiga rioya qilish haqida o‘tkaziladigan shifokor suhbatlari, uzini-o‘zi nazorat qilish murabbiy uchun ham sportchi uchun ham majburiydir. Yakkama-yakka olishuvda kurashda, mashq qilishning boshlang‘ich qismida mayib bo‘lishning sababi asabiy sozlanishdagi kamchiliklari badan qizdirishni yomon o‘tkazilganligidir. Mashq qilish oxirida mayib bo‘lish umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarlikning yetarli darajada emasligi tufayli yuz beradigan murabbiy alohida e’tibori yakuniy bosqichdagi maxsus tayyorgarlik salmog‘i qaratilgan bo‘ladi.Usul bajarish texnikasining buzilishi shuni buzgani ham, uning raqibini ham mayib bo‘lishiga olib keladi. Buni kurashchining mashq qilish (juft bo‘lib olishuv) mashg‘ulotlari, tanlab olish vaqtlaridagi va ma’suliyatli musobaqalar vaqtidagi ruxiy emosional holati bilan tushuntirish mumkin. Mayib bo‘lishni oldini olish uchun birinchi navbatda sherikni sinchiklab tanlash kerak. Eng muhimi esa kurashchilarni ehtiyotkorlikka va o‘z-o‘zini saqlashga o‘rgatishdir. Yuqoridagilardan ko‘rinib turibdiki shifokor kurigidan vaqti-vaqti bilan o‘tib turish sportda uchrab turadigan har qanday salbiy oqibatlarning oldini olish uchun zarurdir. Bundan tashqari kurashchilar mashg‘ulot vaqtida ham, musobaqalarda ham ozoda bo‘lishlari tirnoqlari olingan bo‘lishi, sochlari kalta qilib olinishi, kurash ishtoni ichidan suvda suzganda kiyadigan kalta ishton yoki maxsus ishton kiyishi shart. Kurash zaliga amaliy o‘quv mashg‘ulotlari uchun jixozlangan maxsus bino biriladi. Unga 11-11 diametrli iki kurash gilami sig‘a oladigan bo‘lishi lozim. Bunday zalda bir yo‘la 16-20 kishi shug‘ullanishi mumkin. Ixtisoslashgan kurash zalining sathi 24x 12 m, balandligi 4-5m bo‘lishi kerak. Poldan 2-3 m balandligicha devorlarni moyli buyoqda bo‘yaladi. Pol taxtadan, derazalari keng ikki qavatli bo‘lishi shart. Zalni ikta, uchta ventiliyatorlar yordamida shamollatirib to‘rish lozim. Zaldagi xarorat 15-20 darajada bo‘lishi kerak. Kurash tushiladigan gilamlarni har bir guruppa shug‘ullannishdan keyin nam latta bilan artish tavsiya qilinadi. Sport invertarlarni saqlash uchun zalda omborxona keyim-bosh uchun ilgaklar, o‘qituvchilar xonasi, dush xona, bug‘ xona, masashxona, xojatxona va boshqa yordamchi xonalar bilan jixozlanishi kerak. Zalda albatda aptechka va boshqa dorilar yorliqi bo‘lishi kerak. Zalga kirishdan oldin oyoq keyimlarni tozalab artish kerak. Shug‘ullanuvchi keyinlarini o‘z shikafchasiga ilib, nam lattaga oyog‘ini artib kerish lozim. Kurashchi albatda kurash keyimlarini haftada bir marotaba yuvishlari shart. Ichki keyimlarini har ikki kunda almashtirish lozim. Kurashchi o‘zi bilan kurash mashg‘ulotiga sovun, sochiq, taroq va boshqa narsalarni olib borish kerak.

Bugungi kunda kurash milliy sport turi sifatida hech bir mamlakatga tegishli emas. Xuddi shu tarzda, odamlar odatda futbolni amerikalik deb inglizcha sport yoki basketbol deb atashmaydi. Belbog'li kurash milliy chegaralarga ega emas. Bu noyob va tobora ko'proq muxlislarni yig'moqda. Tanlov ishtirokchilari doirasi ancha kengaymoqda. Bu ajoyib va ​​demokratik sport turi bo'lib, ko'p moliyaviy xarajatlarni talab qilmaydi. Xalqaro belbog'li kurash federatsiyasi yangi qoidalar kiritilgandan buyon musobaqa ishtirokchilari olgan jarohatlar sonini sezilarli darajada kamaytirganligi muhim fakt. Isbotlanganidek, u yoki bu kurash qoidalarini tuzatish sportning ushbu turini ommalashtirdi. Hozirgi kunda dunyoning turli burchaklarida jahon va qit'a chempionatlari o'tkazilmoqda.

Sport jadal rivojlanmoqda va shu qadar taniqli bo'lib qoldi Rossiya prezidenti Putin 6-ishtirok etdi Jahon chempionatlari poytaxti Ufa shahrida Boshqirdiston, 2007 yil 9-13 oktyabr kunlari.
Amerika va Okeaniyada belbog'li kurashning ommaviyligi Eron, Turkiya, Germaniya, Pokiston, Turkmaniston, Qirg'iziston, Ukraina, Rossiya, Litva, O'zbekiston, Qozog'iston, Togo va Ispaniyada kam bo'lmagan. xalqaro musobaqalar. Shunday qilib asosiy maqsad sari yana bir qadam - qo'shilish Olimpiya o'yinlari - qilinmoqda. Bir necha yil oldin belbog'li kurash haqida juda kam odam bilar edi. Bugungi kunda Xalqaro assotsiatsiya tomonidan dunyoning turli burchaklaridan turnirlarni o'tkazish uchun arizalar qabul qilinmoqda. Buning ajablanarli joyi yo'q, chunki hozirda ushbu sport turiga muxlislar armiyasi dunyoning saksondan ziyod mamlakatlarini birlashtirmoqda.
IBWA - bu o'z prezidenti Xalil Ahmed Xon boshchiligida butun dunyo bo'ylab an'anaviy kurash / belbog'li kurashni irqi va siyosiy qarashlaridan qat'i nazar, ommalashtirish va rivojlantirish uchun xalqaro maydon vazifasini o'taydigan tashkilotdir. Assotsiatsiya an'anaviy kurash / belbog'li kurash haqida so'z yuritib, nou-xau, bilim, ma'lumot va ma'lumotlar almashishda ishtirok etadi, bu esa o'z navbatida uni mahalliy, milliy, mintaqaviy va xalqaro miqyosda rivojlantirish va ommalashtirishga yordam beradi. Belbog'li kurash sport turi sifatida tan olingan Osiyo Olimpiya Kengashi 2007 yildan boshlab va Asian Martial Arts & Indoors Games 2017 dasturiga kiritilgan.
Dunyoda belbog'li kurashning an'anaviy turlari juda ko'p, ammo doktor Rif Gaynanov (†) ning sobiq prezidenti va Xalil Ahmed Xonning hozirgi IBWA / IATWS prezidenti rahbarligida ushbu sportning umumiy qoidalarini ishlab chiqish barcha turlari uchun haqiqiy uyga aylandi. an'anaviy belbog'li kurash dunyodagi va yangi sport intizomini rivojlantirish va targ'ib qilish uchun umumiy maydon - belbog'li kurash.
Bugungi kunda IBWA belbog'li kurashning turli yo'nalishlarini boshqaradi: erkin, klassik uslub, belbog'li kurash, plyajdagi belbog'li kurash, qor belbog'li kurash besh yosh toifasida: kursantlar, o'smirlar, talabalar, qariyalar va faxriylar 12 vazn toifasida (erkaklar uchun 7 va 5 yosh uchun) ayollar).
Barcha IBWA tadbirlari XOQ ettita tarkibiy qismni o'z ichiga olgan ko'rgazma: sport - belbog'li kurash musobaqasi, madaniyat - folklor yoshlar festivali va mahalliy an'anaviy kurash uslubi bo'yicha musobaqa, ilmiy - an'anaviy sport va o'yinni rivojlantirish va targ'ib qilish bo'yicha ilmiy konferentsiya, atrof-muhit - daraxt ekish tadbirlari "Sayyora uchun o'simlik"yoki" Yaratilish "badiiy ko'rgazmasi, taraqqiyot va tinchlik uchun sport -" Tinchlik uchun o'ynang "shiori ostidagi mojarolar / urushdan keyingi mamlakatlar o'rtasida o'quv seminarlari, sog'lom turmush tarzini targ'ib qilish -" Fun Run "Olimpiada mili, yoshlar - "etakchilikning yangi avlodi" yoshlar etakchi forumi.
Belbog'li kurash ham bu fanlardan biridir Butunjahon ko'chmanchilar o'yinlari.
Osiyo belbog'li kurash federatsiyasi (ABWF) Xalqaro belbog'li kurash assotsiatsiyasi va Xalqaro an'anaviy sport kurashlari assotsiatsiyasining kontinental tashkiloti. Xalil Ahmed Xon - Osiyo belbog'li kurash federatsiyasi prezidenti va Shammi Rana Osiyo belbog'li kurash federatsiyasi bosh kotibi va an'anaviy sport va o'yinlarning ma'ruzachisi, YuNESKO (TSG)ABWF ABWF. Belbog'li kurash Markaziy Osiyo mintaqasida qadimgi an'anaviy sport turi sifatida qabul qilingan va qabul qilingan.

Hindistonning havaskor belbog'li kurash federatsiyasi Hindiston Olimpiya assotsiatsiyasining qo'shma kotibi doktor SM Balining raisligida Hindiston Havaskor belbog'li kurash federatsiyasi Ijroiya kengashining yig'ilishi 16.01.2017 yilda "Ashoka" mehmonxonasida bo'lib o'tdi.[5] va Osiyo belbog'li kurash federatsiyasi (ABWF) bosh kotibi Shammi Rana .Dr. SM Bali Prezident, Aman Kumar Sharma vitse-prezident va Tarsem Sharma Hindistonning havaskor belbog'li kurash federatsiyasining bosh kotibi etib saylandilar.

Belbog‘li kurash bo‘yicha yangi xalqaro tashkilotga asos solindi
2021 yilning 10-13 sentyabr kunlari Ruminiya davlatining Konstansa shahrida o‘tkazilgan xalqaro musobaqada dunyoning 50 dan ortiq davlatlaridan kurashchilar ishtirok etishdi. Ushbu xalqaro turnir doirasida Yevropa hamjamiyati taklifi bilan Belbog‘li kurash bo‘yicha yangi xalqaro tashkilotga asos solindi. Bu haqda AOKAda bo'lib o'tgan brifingda O‘zbekiston Milliy olimpiya qo‘mitasi boshqarma boshlig‘i Kamoliddin Usmonov ma'lum qildi.
Ta'kidlanishicha, Yevropa belbog‘li kurash assotsiatsiyasi tomonidan bu kurash turini sof o‘zbekcha so‘z bilan “Bellash” deb atash taklifi ham ilgari surildi va Bellashning birinchi butunjahon ta’sis kongressi o‘tkazildi. Ushbu bellash qoidalari O‘zbekiston vakili tomonidan yozildi va Konstansiyada o‘tkazilgan xalqaro Kongresda tasdiqlandi.
Bellash Jahon assotsiatsiyasining maqsadi — mamlakatimizning yana bir sport turini dunyoga eksport qilib qit’a, jahon chempionati, olimpiada hamda paraolimpiada o‘yinlaridan joy olish. Ushbu sport turi bo‘yicha bo‘lib o‘tadigan musobaqalarida ko‘zi ojizlar xam ishtirok etishlari mumkin bo‘ladi.
Bu mavzu yordamida kurashchilarning umumiy jismoniy tayyorgarligi vosita va metodlari to`g`risida tushuncha beradi
1-Reja O`smir yoshdagi kurashchilarning jismoniy tayyorgarligi
O'smir yoshdagi jismoniy tayyorgarlik to'gri kaddi-komatni, xarakatlanish malakalarini shakllantirish, xar tomonlama jismonan takomillashtirish, kurashda texnik xarakatlarni egallash uchun zarur bo'lgan jismoniy sifatlarni rivojlantirishni o'z ichiga oladi.
12-14 yoshda tezkorlik, chakkonlik va egiluvchanlikni rivojlantirish maksadga muvofikdir. 15-16 yoshdagi o'smirlarda kuch rivojlana boshlaydi va tezkorlik kuch mashklarini bajarishga kobiliyat namoyon bo'ladi. 16-18 yoshda ko'p kuch va tezlik talab etiladigan mashklar osonrok o'zlashtiriladi, chidamlilikni rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratiladi. O'smir kurashchilarni tayyorlashda shularni e'tiborga olish juda muximdir.
Chidamlilikni boshka jismoniy sifatlar bilan birga rivojlantirish zarur. Professor V.P.Filinning (1980) ta'kidlashicha, bu yoshda chidamlilikka karatilgan uzok vakt davom etadigan va bir tomonli trenirovka o'smirlarga xos bo'lgan tezkorlik nagruzkalariga moslashishni pasaytiradi.
12-15 yoshda kuchni rivojlantirish asosan o'z massasi ogirligi, to'ldirma to'plar, gantellar, gimnastika tayokchalari, sherik (turli ogirlikdagi) bilan xamda turli gimnastika sport anjomlarida mashklar bajarish yordamida amalga oshirilishi lozim.
16-18 yoshdagi kurashchilarda kuchni rivojlantiruvchi mashklar sport anjomi ogirligini oshirish, dastlabki xolatni o'zgartirish, mashk bajarish vaktini uzaytirish, mashklar orasidagi dam olish vaktini kamaytirish xisobiga murak- kablashtiriladi.
Yosh o'smirlarning chidamliligini rivojlantirishda extiyotkor bo'lish lozim o'rtacha nagruzkalar, kichik me'yor yoki dam olish uchun tanaffusli o'kuv-trenirovka bellashuvlaridan iborat mashklar). Nagruzkalarga moslashib borgan sari dam olish tanaffuslari kiskartiriladi. Masalan, tik turishda 2+2 kurashida (navbatma-navbat xujumlar va ximoyalar) 3 minutlik tanaffus asta-sekin 1 minutgacha kiskartiriladi. Parterda 2+2 bo'lib 1 minut tanaffus bilan navbatma-navbat kurashishda trenirovka vaktini 3+3 gacha uzaytiriladi. Keyinchalik kurash sur'atini kuchaytirish mumkin. Chidamlilikni rivojlantirish uchun chegaralangan joyda bir tomonlama karshilik bilan (biri fakat xujum kiladi, ikkichisi fakat ximoyalanadi), parterdan yukori yoki tik turishga chikish bilan kurash o'tkaziladi. Bu mashklar kiyin xolatlardan chikib ketish yo'lini topishga o'rgatadi.
Professor V.P.Filin tadkikotlarining ko'rsatishicha 13 yoshda bo'gimlarda xarakatchanlik yangidan oshadi,15 yoshda u eng katta xajmga ega bo'ladi, 16-17 yoshda xarakatchanlik ko'rsatkichlari kamayadi. Shu sababli o'smirlik yoshida egiluvchanlik va bo'gimdagi xarakatchanlik mashklari majburiydir.
12-18 yoshda egiluvchanlik va bo'gimlardagi xarakatchanlik buyumlarsiz xamda kichik ogriklar bilan (gimnastika tayoklari, gantellar, to'ldirma to'plar) bajariladigan faol-sust xususiyatiga ega mashklar orkali yoki asta-sekin xarakat amplitudasini kuchaytiruvchi va kengaytiruvchi sherik yordamida rivojlantiriladi. Shuningdek kaddi-komatni shakllantirish mashklari kattalarga nisbatan ko'p ko'llaniladi.
Shunday kilib, o'smirlarning xar tomonlama jismoniy tayyorgarligi ko'pgina vositalar yordamida amalga oshiriladi.
Yosh o'smirlar bilan ko'prok o'yin uslubi ko'llaniladi, mashgulotlar turlicha va extirosli o'tkaziladi. Xamma mashklar asosiy mashgulot shakli - darsda bajariladi.
O'smir kurashchining jismoniy tayyorgarligini maksadli amalga oshirish uchun kurashdagi o'kuv-trenirovka jarayonida saf (tartibli) mashklar (saflanish, buyruklarni bajarish, kadam tashlab va yugurib xarakatlanishlar) ko'llaniladi. Ularning maksadi - kurash mashgulotini tashkil etish, to'gri kaddi-komatni shakllantirish, intizom, o'zaro munosabat va tartibni tarbiyalashdir. Saf mashklari darsning kirish, tayyorlov va yakuniy kismida mashklarni bajarish uchun guruxlarni tashkil kilish, saflantirish va kayta saflanish uchun, shuningdek nagruzkadan so'ng zo'rikishni bartaraf etish maksadida bajariladi.
Umumiy rivojlantiruvchi mashklar katoriga oddiy gimnastika (ko'llar, oyoklar, gavda, ogirliklar bilan, ogirliklarsiz, buyumlar bilan va buyumlarsiz xamda sheriklar bilan) mashklari va ogir atletika, eshkak eshish, sport o'yinlari kabi sport turlaridagi ba'zi mashklar kiradi. Bunday mashklar kurashchining jismoniy rivojlanishini yaxshilaydi,xarakat malakalari zaxirasini kengaytiradi, organizmning fukntsional imkoniyatlarini oshiradi, ish kobiliyatining tiklanishiga yordam beradi. Umumiy rivojlantiruvchi mashklar bilan bir vaktda asab-mushak kuchlanishlari xususiyati va o'smir organizmining ish tartibiga ko'ra o'xshash bo'lgan mashklarni ko'prok ko'llash zarur. Turli sport turlaridan olingan mashklar, ularni bajarish xususiyati va shartlariga karab, jismoniy sifatlarni rivojlantirishda turli pedagogik vazifalarni xal etishga imkon berdi. Asosan kuch, chidamlilik, tezkorlik, egiluvchanlik va chakkonlikni tarbiyalashga karatilgan mashklarni ajratish kabul kilingan. Ogirliklar bilan (tayoklar, gantellar, to'ldirma to'plar va x.k.) gimnastika mashklarini ko'p marta bajarish kuch chidamliligini rivojlantiradi. Ushbu mashklarni katta tezlikda kiska vakt ichida bajarish tezkorlik sifatlarini rivojlantirishga yordam beradi.
Xar bir mashk ma'lum bir sifatni yoki bir gurux sifatlarni rivojlantiradi. Masalan, sherik karshiligida yoki shtanga bilan bajariladigan mashklar, o'z ogirligi bilan tortilish xamda ko'llarni bukib-yozish mashklari kuchni; kesishgan joyda yugurish - chidamlilikni; katta tezlik bilan bajariladigan gimnastika mashklari, kiska masofalarga yugurish - kurashda xarakat tezligini tarbiyalashga yordam beradi. Basketbol o'yini chakkonlik, chidamlilik va tezkorlikni kompleks xolda tarbiyalashga imkon yaratadi.
Yukori emotsional ko'zgalishda katta bo'lmagan shiddat bilan bajariladigan umumiy rivojlantiruvchi mashklar organizm ish kobiliyatini, ayniksa shiddatli mashgulotlar o'tkazilgandan so'ng asab tizimini tiklashga yordam beradi. Ular ertalabki badan tarbiya vaktida va trenirovka mashgulotlarida darsning birinchi bo'lagida (tayyorlov kismida) xamda asosiy kism oxirida ko'llaniladi. Bundan tashkari, o'rmonda, dalada, daryo bo'yida (suzish, eshkak eshish va to'p o'ynash bilan) jismoniy tayyorgarlik bo'yicha maxsus mashgulotlarni tashkil kilib turish shart.
Kurash mashgulotlarida katta jismoniy nagruzkadan so'ng organizmni nisbatan tinch xolatga keltirish uchun o'smirlarni mushaklarni bo'shashtirishga, nafas olishni tinchlantirishga (o'ta bo'shashtirilgan mushaklarni silkitish xarakatlari, chukur nafas olish uchun o'pka kafasini kengaytiruvchi mashklar va x.k.) karatilgan mashklarni mustakil bajariga o'rgatish zarur.
Mushaklarni bo'shashtirishga karatilgan mashklar xatto bellashuv jarayonida ushlash va zo'rikishdan xoli bo'lgan kiska vakt ichida kuchning yanada tez tiklanishiga yordam beradi.
2-reja Kurashchilarning umumjismoniy tayyorgarlik ko`rish vositalari va metodlari
Saf mashqlari mo`ljal olish tezligini, jamoa uyishqoqlik bilan harakat qilish malakalarini rivojlantirish, to`g`ri qad-qomatni, intizomlilikni, uyishqoqlik va boshqa sifatlarni tarbiyalash, shuningdaek, badanni qizdirish va emotsionla holatni oshirish uchun xizmat qiladi.
Saf mashqlari asosan mashg`ulotning tayyorgarlik qismida chqqon harakar bilan aniq buyruq bo`yicha, trenerning kutilmaganda beradigan signali, belgilari va topshirig`ika ko`ra bajariladi.
Asosiy saf mashqlari: saflanish, sanab chiqish, raport berish, salimlashish; tushinchalar- front (safning old tomoni), flang (safning o`ng yoki chap tomoni), masofa, oraliq; safni orasini ochish, safni birlashtirish, turgan joyda va yurib turib burilish; poxod va saf qadamlari; oldinga, orqaga, yon tomonlarga burilib qadam tashlashni ijro etish; turli xilda yurish, yugurish surati va qadam tezligini o`zgartirib yugurish. Trenirning turli topshirig`ini bajarish. Masalan: “Yugurib tarqaoing!”, “Yoting!”, “Turing!”, “O`tiring!”, “Besh sekundda saflaning!” va hokazo.
Yurish, yuguri va sakrasgni navbatlashtirsh. Yo`nalishni o`zgartib sportchs yurish, chuqur odimlab yurish, cho`qqayib yurish, tizzalarni baland ko`tarib yurish, qo`llarni harakatlantirib yurish, sakrab-sakrab yurish, maksimal tezlik bilan turganoyda yurish va yugurish; joylarda (ochiq maydon va parklarda) tabiy to`siqlarni yengib o`tib yurish va yugurish; turgan joyda oldinga, orqaga, yon tomonlarga uzunlikka sakrash.
Buyumsiz bir kishi bajaradigan mashqlar. Ular asosan muskul guruppalarni qisqartirish, cho`zish va bo`shatishga hamda kuchlilikni, tezlikni, chqqonlikni va egiluvchanlikni rivojlantirish uchun harakatlar kordinatsiyasiga yo`naltirilgan bo`ladi.
Buyumsiz bajariladigan mashqlar bir joyda (tik turib, o`tirib va yotib) bajariladi. Ular katta amplituda bilan-ravon, tezlikni asta-sekin oshirib va tez bajariladi.
Taxminiy mashqlar.
Turli xilda oyoq uchida ko`tarilish, qo`llarni yuqoriga, yon tomonlarga, pastga uzatish va gavdani engashtirib, qo`l uchini yoki kaftni polga tegizish.
Gavdani chpga engashtirish va chp qo`l bilan o`ng qo`lni shu tomonga tortish, shu mashqni teskari tomonga bajarish, so`ngra oldinga chuqur odim tashlash va boshqa qo`lni tortish. Mashqni har ikki tomonga bajarish.
Qo`llarni bo`shttirgan holda turtib, gavdani o`nga-rqaga va chpga-orqaga 8-10 martadan burish, so`ngra ikita purjinasimon harakat bilan gavdani o`ng va chap oyoq tomon engashtirish.
Gavdani o`ngdan chapga va chapdan o`nga aylantirish.
Har ikki oyoq bilan turli xildagi cho`qqayish-oyoqlar orasini torroq ochish, kengroq ochish, mashqni oyoq uchida, oyoq kaftini to`la yerga tegirib bajarish, cho`qqayib turgan holda turgan choyda sakrash.
Yerga qo`llar bilan tayanib yotgan holdan-qo`llarga tayanib ko`tarilish, qo`llarni bukish, yozish va keyinchalik poldan itarilib chapak chalish.
Polga chalqanchi yotgan holda ikki oyoqni to`g`ri burchak hosil bo`lguncha ko`tarish, keyin esa oyoqlarni boshidan o`tkarib bukilish va yana dastlabgi holatga qaytish. Shuning o`zini ikki uch marta qaytarish.
Tizzalarga tayanib o`tirgan holatdan qo`llarni oldinga siltab va oyoqlar bilan depsinib cho`qqayib o`tirgan holatga sakrab turish, 6-10 marta takrorlash.
Navbati bilan o`ng va chp qo`lni boshidan o`tkazib, gavdani o`ng va chap tomonga engashtirish, har bir engashish vaqtida engashgan tomonga ikki marta siltanish.
Cho`qqayib o`tirgan holatdan (oyoqlar keng qilib qo`yilgan) gavda og`irligini o`ng oyoqdan chap oyoqqa o`tkazish va aksincha. Asosiy tik turgan holatdan (oyoqlar yelka kengligida) oldinga engashi gavdani o`ng va chap tomonlarga burish.
Oyoqlarni keng ochib o`tirgan holatdan gavdani o`nga va chapga burish hamda har ikki qo`lni oyoq uchiga tegizishga harakat qilib, gavdani burilgan tomonga engashtirish.
Qo`l-oyoqda turgan holatda, qo`llarni to`lqinsimon bukish va gavdani gorizontal holatga tushirish hamda qaytadan dastlabki holatga qaytish.
Chalqanchi yotish, qo`llari va boshi bilan tayanib, ko`prik holatini olish. Qo`llari va boshiga tayanib turib tebranish, oyoqlari bilan o`nga va chapga egilish, qo`llarini qo`yib yuborib boshi va oyoqlariga tayonib turish va tebranish. Bu mashqlarning juda ko`p variantlari ham bo`lishi mumkin.
Ko`prik bo`lib turgan holatda qo`llarni qo`yib yuborish va boshiga tayanib, qo`llari bilan oyoqlarini ushlab olish, oyoqlarini qo`yib yubormay yon tomonga yotish va qoringa aylanib olish.
Qo`llarga va oyoq uchiga tayanib yotgan holatdan navbati bilan oyoqlar uchini orqaga surib borib, oyoq yuzini yerga tegizish.
Asosiy tik turgan holatdan qo`llarni ko`krak oldida kaftini oldinga qaratib bukish, oyoqlar bilan itarilish va odinga yiqilayotib, qo`llar bilan yerga tushish va so`ngra oyog`ini chalishtib tosga va yonboshga aylanish. Mashq kurash to`shagi yoki matda, dastlab turgan joydan-oyoqlar bilan itarilmay, keyin esa itarilib bajariladi.
Qo`l muskullarini aktiv bo`shashtirish mashqlari. Qo`l panjalarini mahkam siqish-musht hosil qilish. Qo`l panjalarini yozish, panjalarni bo`shashtirish va silkitish. Shundau ischillikda-muskullarni qisqartirish, cho`zish, bo`shashtirish va silkitish. Kurashchilarga boshqa muskul guruppalarini ham aktiv bo`shashtirish tavsiya etiladi. Bu muskullarning to`g`ri rivojlanishi va ishchanligini ta’minlaydi.
Turli muskul guruppalarning kuchi va chaqqonlikni rivojlantirish uchun sherigi va og`rliklari bilan juft-juft bo`lib mashqlar bajarish.
To`ldirma to`plar yoki qop bilan bajariladigan mashqlar: to`ldirma to`pni tik turga va o`tirgan holatda bir biriga tashlash; to`ldirma qopni boshi orqasida yelkada tutib turish, gavdani o`nga va chapga engashtirish; to`ldirma to`pni boshidan oshirib va oyoqlari orasida o`tkazib tashlash.
O`zi yasaga shtanga bilan bajaroladigan mashqlar-shtangani ko`kragidan ko`tarish; shtangani yelkasid ako`tarib turib, o`nga va chapga katta qadam tashlash. To`ldirma to`pni oyoq uchida ushlab, chalqanchi yotgan holatda uni boshidan o`tkazib ko`tarish.
Dastasi bo`lgan to`ldirma qop bilan mashq bajarish-turli og`rlikdagi to`ldirma qopni ikki va bir qo`llab ushlab, boshi uzra aylantirish. To`ldirma to`p yoki qopni oyoqlari orasidan orqaga uloqtirish va aylantirib uni ushlab olish.
Sherigini qarshiligi bilan bajariladigan mashqlar-qo`llarini yon tomonga yozish, pastga tushirish, o`ng va chap qo`l bilan bir qo`lni orqaga itarish, cho`qqayib o`tirgan holarda oyoqlarini bukish va yozish. Sherigining qo`lidan ushlab turib bir oyoqda turli xil cho`qqayish. Asta-sekin va tez cho`qqayish hamda turishni oyoqlarni almashtirib bajarish. Qo`llarini sherigining yelkasiga qo`ygan holatdan, pastga purijinasimon tebranish.
Sherigining bir qo`lidan ushlagan holada yelkada ko`tarib yurish, sherigini ko`kragi oldida ikki qo`lida ko`tarib yurish, sherrigini yelkaga ko`tarib olik va uni bir qo`li vaoyog`dan ushlab harakatlanish. Sherigini ko`tarib, bir joydan ikkinchi joyga yurishda taxminan bir xil vazndagi sherik tanlashga harakat qilish kerak. Bunda trenerning topshirig`iga binoan sheriklar navbati bilan almashnib turadi.
Sheriklardan biri o`z sherigining oyoqlaridan ushlab turadi, u bo`lsa qo`llarida harakatlanib yuradi, keyin ular o`rin almashadilar.
Yiqilish mashlari-sheriklardan biri pastga yiqiladi, ikkinchisi esa uning yelkasidan yoki qo`llaridan tutib qoladi. Cho`zilish mashqlari-sheriklardan biri qorni bilan yotadi, ikkinchisi esa uning beliga o`tirib oladi, sherigining oyog`ini yuqoriga ko`taradi.
Bo`shatish mashqlari.
1. Tik turgan yoki erkin turgan holarda pastga erkin tushirilgan qo`llarni bo`shashtirish va silkitish, qo`llarni yuqoriga ko`tarish-bo`shashtirish va silkitish.
2. Qo`llarni yon tomonga uzatish, so`ngra gavdani oldinga engashtirib, yelka muskullarini bo`shashtirish va qo`llarni silkitish.
Kuchli mashqlardan keyin bo`shashtirish mashqlari zanjirini bajarish foydalidir. Masalan, qo`llarni yuqoriga ko`tarish, qo`l panjalarini, bilak, yelka, gavda muskullarini bo`shashtirish, qo`llarni silkitish va gavdani bo`shashtirib cho`qqayish.
3. Qo`l muskullarini bo`shashtirish va avval bir, keyin ikkinchi tomonga aylanma harakat qilish.
4. Oyoqlarni kengroq qo`yib tik turish, bo`shashtirilgan qo`llarni belga tegizib, gavdani chpga va o`nga burish.
5. Bilak va yelka muskullarini bo`shashtirish, silkitish va oldinga uzatish, o`ng qo`l bilan chap qo`lni uqalash va aksincha.
6. Bo`shashtirilgan har ikki oyoq muskullarini qo`l bilan silkitish va uqalash. Intensiv nagruskali mashq bajargandan keyin oyo`larni 45<sup>o</sup> burchak ostida ko`tarib, biror narsaga tirab yotish foydalidir.
7. Sherigining bo`shashtirilgan qo`llarini silkitish va qo`l hamda yelka muskullarini uqalash.
Tayoqlar bilan bajariladigan mashqlar.
Tayoqlar bilan bajariladigan mashqlar asosan qo`lning panja muskullari kuchini rivojlantirish, harakatlar surati va ritmini oshirish maqsadida qo`llaniladi. Ularni yakka holda va sherigi bilan bajarish mumkin. Mashqni bajarishda qo`llaniladigan tayoqlar (gimnastika tayoqchasi; yog`och, metall va sintetik materiallardan tayyorlangan tayoqlar)ning diametri 2-2,5 sm, uzunligi 80-90 sm bo`ladi.
Yakka holda bajariladigan mashqlar-o`ng va chap qo`l panjalari bilan tayoqni yuqoriga-pastga siljitish; tayoqni yuqoriga otib, bir qo`llab ilib olish, tayoqni bir qo`ldan ikkinchi qo`lga tashlab, uni ma’lum bir joyidan ushlab olish.
Juft-juft bo`lib bajariladigan mashqlar-tayog`i bilan sherigining tayog`iga-o`ng tomondan yoqoriga, chap tomondan yuqoriga; o`ng tomondan pastga, chap tomondan pastga oldin sekin asta muayyan kuch bilan, keyin esa tez va maksimal tezlik bilan uriladi. Mashq bir-ikki minut uzliksiz, navbati bilan bajariladi, keyin esa qo`llar bo`shashtiriladi.
Ikki tayoqni sherigiga dioganal bo`yicha navbati bilan, o`ng qo`li bilan o`ng qo`liga chap qo`li bilan chap qo`liga irg`itish va ushlab olish. Mashqni dastlab sekin, so`ngra chaqqon va maksimal tezlikda bajarish.
Xuddi shunday, ammo endi bir yo`la ikki tayoqni irg`tish va ushlab olish, so`ngra goh ikki tayoqni, goh bir tayoqni galma-galdan irg`itib ilib olish. Mashq tezlikni oshirish hamda uni oldinga va orqaga harakatlantirib bajarish hisobiga murakkablashtiriladi. Bunda sherigi oraliq masofani saqlashga harakat qilishi kerak.
Tayoqni vertikal holatda ikki qo`l bilan ushlab turib, sherigini oralaridagi chiziqdan tortib o`tkazish mashqi. Xuddi shu mashqni tayoqni gorizantal holda ushlab bajarish.
Tayoqlar bilan bajariladigan mashqlar turli ohanglarni turlicha tezlikda taqqilatib chalishni keng qo`llash kerak. Masalan, sheriklaridan biri bir qo`li bilan tayoqning o`rtasidan ushlab, uni ko`kragi oldida gorizontal holatda tutib turadi, ikkinchisi esa tayog`ining uchi bilan goh o`ng, goh chap tomondan tayoqqa tez-tez uradi.
Arqoncha bilan bajariladigan mashqlar chdamlilikni va chaqqonlikni rivojlantiradi. Arqonchada o`ng va chap oyoqda navbati bilan sakraladi; arqoncha har bir aylanib kelganda avval faqat bir oyoqda keyin ikkinchi oyoqda sakrakadi; shundan so`ng ikki oyoqlab sakrab o`tiladi; so`ngra bir sakraganda arqonchani ikki uch marta sakrashga harakat qilinadi. Mashqlar turgan joydan va harakatda 2-3 minutda bajariladi. 1 minut dam olib, yana 3-4 marta takrorlanadi.
Rezina bovliq (lenta) yoki espandir bilan bajariladigan mashqlar. Rezina bovliqni mahkamlab qo`yish hamma navbatma-navbat o`ng va chap qo`li bilan yoki bir yo`la ikkala qo`li bilan bovliqni cho`zish va qo`yib yuborish. Mashqni 1-2 minut mobaynida turli tezlikda bajarish, so`ngra qo`l muskullarini bo`shashtirish va siljitish. Bovliqni old tomondan va orqasidan bir oyoq bilan bosib olib oldin o`ng, keyin chap qo`l bilan tortib cho`zish.
Espandir yoki rezina lenta bilan bajariladigan mashqlar qo`l, oyoq va yelka kamari muskullariga bevosita ta’sir etgani uchun ham foydalidir. Asosiy mashqlar: espandirni ikki qo`llab ushlab, ko`krak oldida cho`zish, espandirning bir uchini oyog`iga mahkamlab, yelka tomondan bitta (o`ng yoki chap) qo`l bilan tortish, xuddi shuning o`zini yotgan holda bajarish. Espandir rezina lenta yoki bovliq bilan bajariladigan mashqlarni ertalabki gimnastika kampleksiga kiritish ham foydadan holi emas.
Sportning yordamchi turlari
Diqqatni chetga tortish yoki boshqa yoki boshqa faoliyat harakteriga o`tish uchun mashg`ulotlarda sport va harakatli o`yinlar-basketbol, kichraytiradiga maydonda o`ynaladigan futboldan keng qo`llanish mumkin. Zalda basketbol o`yinini tashkil etish ham mumkin. Bu o`yinlar chaqqonlikni, tezlikni, tashabbuskorlikni, topqirlikni rivojlantiradi va eng asosiysi, kolliktivni musobaqalashuviga, unda o`rtoqlik musobaqalarini tarkib topishiga, komanda azolari o`rtasida do`stona aloqalarni o`rnatilishiga yordam beradi.
Hozirgi vaqtda basketbol o`quvchi va yoshlarning sevimli o`yini bo`lib, o`quvchilarni jismoniy tarbiyalashda asosiy visitalardan biri sifatida tan olingan.
Bolalar va o`smirlar organizimining umumiy rivojlanish kompleksida basketbil o`yini muhim ahamiyatga ega ekanligini hisobga olib, uni ota-onalar orasida har tomonlama targ`ib qilish kerak. O`yin maydonlarining tuzilishi murakkab emas, shuning uchun ota-onalar va bolalarning o`zlari bilan bigalikda bunday maydoncha barpo etish mumkin.
Basketbol o`ynagandan tashqari, bunday maydonchalarda ota-onalr bolalari bilan turli estafetalar o`tkazishni, komanda xarakterida to`siqlar maydonidan o`tishni tashkil etish mumkin.
Kurashning hamma turlari bilan shug`ullanuvchi o`smirlarning asosiy mashg`ulotlari oralig`ida, faol dam olishga o`tishlari uchun ularga to`shakda ikki komanda bo`lib kurashchilar rebgisini o`tkazish tavsiya etiladi. Buning uchun kengligi bir metr bo`lgan oddiy darvoza tayyorlanadi. Ikki komandaning hamma o`yinchilari o`yinni maydoncha bo`ylab tizzalab o`tkazadilar. Bunda 2-3 kg og`irlikdagi to`ldirma to`pdan foydalaniladi. To`pni teppalatib oshirishga, hujum qilishga va to`pni tortib olishga ruxsat beriladi. O`yin vaqtida bir taym-o`n minut 2 minutlik tanaffus bilan 2-3 taym o`ynaladi.
Basketbol va kurashchilar rebgesidan mashg`ulotlar oxirida yoki umum jismoniy tayyorgarlik yuzasidan maxsus mashg`ulotlar olib borilganda foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Hayotiy muhum malakalarni eganlahsh, harakat va irodaviy sifatlarni takomillashtirish, har tomonlama kamol toptirish maqsadida kurashchilar sestemali ravishda “Mehnat va vatan mudofasiga bo`l tayyor!” “Alpomish-Barchioy” kompleks normativlarini eganlab olishlari kerak.
Murabbiylar tarkibi bunday paytlarda kurashchilarning yil davomidagi va bir necha yillarga mo`ljallangan tayyorgarlik ishlarini planlashtirayotkanlarida mavsum va imkoniyatlarga qarab, o`z planlarida “Alpomish-Barchioy” kompleks bo`yicha tayyorgarlik vositalarini va metodlarini aks ettirishi, umumiy jismoniy tayyorgarlikda yengil atletika, gimnastika, suzish, otish bilan shug`ullanishni hamda “Alpomish-Barchioy” kompleks dasturiga doir boshqa turlar bo`yicha (ham amaliy, ham nazariy) tayyorgarlik ko`rishning soatlari va kunlarini belgilash kerak.


Начало формы
Начало формы