Mavzu: Bilish jarayonlari, intellekt, qobiliyatni tashxislash metodlarini qo’llash

Go’dak yoshdagi bolalarning bilish jarayonlari: Xotiraning dastlabki ko’rinishlari

• atrofdagi olam haqida dastlabki tafakkur qilishning oddiy formalari vujudga keladi.
• 6-7 oylik bolalarda taqlid qilish harakatlari paydo bo’ladi.
• Bola psixikasining taraqqiyotida taqlidning roli katta, bola juda ko’p harakatlarni va nutqni asosan taqlid orqali egallaydi.
• Go’daklarda katta yoshdagi kishilarning faoliyatini tashkil qilish asosida unga

• 6-7 oylik bola ismi aytilgan narsani ko’rsatadi.
• Ya’ni harakat xotirasi paydo bo’ladi
• Go’dak shu tariqa kichik harakatlarni eslab qoladi va keyingi gal shu harakat orqali natijaga erishishi mumkinligini biladi

Tadqiqotchi F.I.Fratkina kattalarning go’dakka qaratilgan nutqidan quydagicha ta’sirlanish holatlarini aniqlagan:

• 1) nomi aytilgan buyumga javob tariqasida burilib qarash.
• (7-8 oyligida)
• 2) turmush tajribasida egallagan harakatlarini kattalar eslatishi bilan bajarishga intilish (8-9 oyligida)
•  

• 3) kattalarning nutq orqali ko’rsatmasidan oddiy nutq topshriqlarini bajarish (9-10 oyligida)
• 4) kattalarning nutq orqali ko’rsatmasi bo’yicha zarur predmetni tanlab olish (10-11 oyligida)
• 5) mumkin emas ta’qiqlovchi so’z yordamida harakatni to’xtatish
• (12 oyligida )

Go‘dakning nutqni egallashi

• Bolaning atrofidagi katta odamlar onasi, otasi, akasi, opasi kabilar qaysi tilda gaplashsalar, bola ham shu tilni o‘rganadi.
• Nutqni egallashdek juda ham qiyin jarayonni bola qisqa muddat davomida uddasidan chiqa boshlaydi.

Ilk yoshdagi bolalarda bilash jarayonlari:

• Bog‘chagacha tarbiya yoshidagi bolalar tafakkurining o‘sishiga nutq juda katta ta’sir ko‘rsatadi.
• Chunki, til bilan tafakkur o‘zaro uzviy bog‘liq jarayonlardir.
• Lekin bog‘chagacha tarbiya yoshidagi bolalarda hali tom ma’nodagi tafakkur bo‘lmaydi.

• Bu yoshdagi bolalarning tafakkurlari o‘ziga xos xususiyatlarga hamda konkret xarakterga egadir.
• Ular ayni chog‘da idrok qilib turgan narsalari haqidagina juda sodda tafakkur qila oladilar.
• Bundan tashqari, bu yoshdagi bolalarning tafakkur jarayonlarda harakat elementlari ko‘p bo‘ladi. Shuning uchun ham ularning tafakkurini ba’zan harakatli tafakkur deb ham yuritiladi.