Мавзу: Билишнинг мазмун ва моҳияти

Абстракция - предметларнинг муайян муносабатдаги
муҳим хоссаларини, муносабатларини, тараққиёт
босқичларини
фикран
билиш
усулидир.
Абстракциялаш
усули
анализ
ва
синтез
воситаларини ўз ичига олади.
Анализда ўрганилаётган нарса ва ҳодиса майда бўлакларга,
яъни қисмларга бўлиниб, улар ўртасидаги боғланишлар
ўзаро муносабат ва таъсир ўрганилади.
Синтез анализнинг натижаларига суяниб, нарса ва
ҳодисаларнинг бир бутун сифатини ўрганади.

---

Индукция - айрим фикрий билишдан умумий хулосалар
чиқаришда қўлланиладиган билиш усулидир. Бу усул ёрдамида
хусусийлик ўрганилиб, умумийлик билиб олинади. Индукция
усули нарса ва ҳодисаларнинг сабабий боғланишларини
текшириш усули бўлиб ҳам хизмат қилади.
Дедукция - умумийликдан хусусийликка олиб борувчи мантиқий
усул. Фандаги назариялар дедуктив усул натижасида юзага
келади. Бу усул асосан далилий маълумотлар тўплаш натижасида
уларни чуқур ўрганиш, системага солишда қўлланилади.
Анология - (мослик, айнанлик, ўхшашлик) нарса ва ҳодисалар
бирор хусусиятларининг ўхшашлигини ўрганиш усули. Бу усул
ёрдамида икки предметнинг ўхшаш хусусиятлари ўрганилади.
Идеаллаштириш - билиш жараёнида объектни қўлайлаштириш
усули.
Бу
усулда
реал
объект
идеал
объект
билан
алмаштирилади.

---

Фалсафада БИЛИШ муаммоси
Биламан
Билишни 
хоҳлайман
Билиб олдим

---

---

Document Outline

• МАВЗУ: Билишнинг мазмун ва моҳияти.
• «Ақлий хужум»
• Гносеология (юнон. gnosis – билиш. Logos - таълимот) асосан, билишнинг фалсафий муаммоларини ҳал этиш билан шуғулланади. 
• Билишнинг икки шакли бир-биридан фарқланади:
• Слайд номер 5
• Слайд номер 6
• Билиш даражаларини шартли равишда: қуйи, юқори ва олий даражага ажратиш мумкин. 
• Ақлий билиш ёки тафаккур воситасида билиш ҳиссий билишни инкор этмайди, балки сезгилар воситасида олинган билимларни умумлаштириш, таҳлил қилиш, синтезлаш, мавҳумлаштириш орқали янги ҳосил қилинган билимлардан тушунчалар яратилади.
• Слайд номер 9
• Ҳақиқат – бу инсон билимларида борлиқнинг тўғри инъикос этиши, предмет ва ҳодисалар асли қандай бўлса, уларни инсон ўз миясида худди шундай инъикос эттирган билимлардир. Ҳақиқат - бу борлиқдаги предмет ва ҳодисалар ёки уларнинг белги ва хусусиятларини ўзи эмас, балки улар ҳақидаги инсон билимларининг ўша предмет ва ҳодисаларнинг аслига уларнинг белги ва хусусиятларига мос келишидир. 
• Билишнинг эмпирик даражасида қўйидаги усуллар кенг қўлланилади:
• Слайд номер 12
• Материянинг ҳаракат шакллари қуйидаги принципларга асосланган:
• Илмий билишнинг назарий даражасида қўйидаги усуллар кенг қўлланилади: 
• Слайд номер 15
• Фалсафада БИЛИШ муаммоси
• Слайд номер 17