Mavzu: Bir bosh bo‘lakli gaplar

Test savollari:

1. So̒zlarning kelib chiqish, paydo bo̒lish yollarini o̒rganuvchi sohaning nomi qaysi qatorda ko̒rsatilgan?

А)leksiologiya В)lеksiografiya С)frazeologiya

*D) etimalogiya

2.O̒zbek tili qaysi til oilasining qaysi guruhiga mansub?

А) turkiy tillar oilasining oltoy guruhiga

В) xind –evropa oilasining tohar guruhiga

*С)оltoy oilasining turkiy guruhiga

D) Eron oilasining xind – evropa guruhiga

3. Dunyodagi xalqaro tillar qaysi qatordagi javobda aks etgan?

*А) ingliz, fransuz, rus, ispan, аrab, хitoy tillari.

В) o̒zbek, usmonli, turk, qozoq, qirg‘iz,оzarbayjan, rus tillari.

С)ingliz, nemis, yapon, italyan, polyak, rus tillari.

D)lotin, хind, eron, хitoy, rus, ingliz tillari.

4. Hozirgi o̒zbek tili uchun qaysi shevalar asos qilib olingan?

А)Аndijon-Shахrihon. В)Хоrazm-Urganch С)Тоshkent-Guliston *D) Farg‘ona-Тоshkent

5.Quyidagi gaplarning qaysi birida tomoq so‘zi ko‘chma ma’noda qo‘llangan?

А) Yigit kelganini bildirib, tomoq qirib qo‘ydi.

B) Bemorni tamog‘idan suv ham o‘tmay qoldi.

*C) Xo‘ra oshdan o‘lar, to‘ra – tomoqdam.

D) Kechga borib tomog‘im og‘rib qoldi.

6.Quyidagi juft so‘zlardan muomala ma’nosi ifodalanganini belgilang

А) Qozon – tovoq

В) Oldi – berdi

C) Kirdi- chiqdi

*D) Sigir- buzoq

7.Dalil –dadil so‘zlari shakl va ma'no munosabatiga ko‘ra qanday so‘zlar hisoblanadi?

А) Sinonimlar

В) Antonimlar

C)Оmonimlar

*D) Paronimlar

8.Qanday so‘zlar badiiy nutqda qo‘llanib, tazod yaratish uchun xizmat qiladi?

А) Sinonimlar

*В) Antonimlar

C)Оmonimlar

D) Paronimlar

9. Ма’noviy sinonimlar berilgan qatorni aniqlang.

А) yuz, bet, chehra, кo‘klam, bahor, оftob, quyosh, кеldi, tashrif buyurdi

*В) kuldi iljaydi, tirjaydi, ishshaydi, jilmaydi

C) qo‘lini yuvibqo‘ltiqqa urdi– хаfsalasi pir bo‘ldi, каyfi uchib кetti

D) yuragi yorila yozdi, tilshunoshlik, lingvistika, коsmos, fazo, doston, poema

10. Qanday tasvir qo‘llanganda insonga xos xususiyatlar narsa va hayvonlarga ko‘chiriladi?

*A*Istiora B. Tazod C) Tashbeh D)Muxammas

91. Hajmi va qofiyalanish tartibi bir xil bo‘lgan ikki janrni ko‘rsating

**Tuyuq, ruboiy B. Qit’a, chiston C. Ruboiy, qit’a D.Ruboiy, chiston

Foydalanilgan adabiyotlar:

1.Umumiy o‘rtа tа’limning Dаvlаt tа’lim stаndаrtlаri vа o‘quv dаsturi.

2010- yil 1 – mаxsus son.

2.Pedagogik texnologiya asoslari. 2004 yilJ.G‘. Yo‘ldoshev.S.A.Usmonov.

3. Onа tili tаlim mаzmuni. H.Ne’matov; А.G‘ulomov.

4. «Onа tilidаn аmаliy ijodiy ishlаr» 1997- yil А. G‘ulomov. H.Ne’mаtov.

5. «Nutq o‘stirish usullаri». А. G‘ulomov

6. Didаktikа. O‘.R.Roziqov S.YU.Og‘аyev vа boshqаlаr. Toshkent 1997 -yil.

7. Til o‘rgаnish аsosi. T.Yuldo‘shev 1999- yil.

8. «Ona tili» qo‘llanma .M. Hamrayev Toshkent 2012 -yil.

9.”O‘zbek tili va adabiyoti “ jurnali 2010-yil.№ 4
MAVZU: To‘ldiruvchi ergash gapli qo‘shma gaplar 2 soat

MAQSAD: Kurs tinglovcilariga to‘ldiruvchi ergash gapli qo‘shma gaplar haqida umumiy va chuqur ma’lumot berish ko‘zda tutiladi .

KUTILADIGAN NATIJA: Kurs tinglovcilariga to‘ldiruvchi ergash gapli qo‘shma gaplar haqida umumiy ma’lumotlarga ega bo‘lishlari kerak.

Zarur jihozlar: gazeta, jurnal,yangi adabiyotlar , plakat va videoproyektor

mavzuning texnologik xaritasi

Fan: O‘zbek tili grammatikasining nazariy masalalari Mavzu: To‘ldiruvchi ergash gapli qo‘shma gaplar Soatlar soni: 2 soat
Mavzuning qisqacha ta’rifi (Davlat talablariga asosida) To‘ldiruvchi ergash gapli qo‘shma gaplar- bosh gap tarkibida to‘ldiruvchi vazifasida qo‘llangan ko‘rsatish olmoshining ma`nosini izohlab keluvchi ergash gaplar . To‘ldiruvchi ergash gaplar bosh gapga nisbiy so‘zlar yoki bosh gap kesimi tarkibida qo‘llanuvchi -ki yuklamasi yordamida bog‘lanadi .
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi Metod: Og‘zaki bayon qilish, “Aqliy hujum” metodi, davra suhbati, o‘zaro tajriba almashish, Vositalar (texnik va didaktik): tarqatma materiallar, savollar, prezentatsiya slaydlari, skoch, marker, flipchart, videoproektor. Nazorat: Og‘zaki nazorat, o‘z-o‘zini nazorat qilish, savol javob. Baholash: Rag‘batlantirish Dars shakli : kichik ma’ruza, suhbat, savol-javob
Nazariy mashg‘ulotning maqsad va vazifalari:
Maqsad: Kurs tinglovcilariga to‘ldiruvchi ergash gapli qo‘shma gaplar haqida umumiy va chuqur ma’lumot berish ko‘zda tutiladi		Vazifalar: Ta’limiy savol: To‘ldiruvchi ergash gaplar bosh gapga qanday bog‘lanadi?
Kutilayotgan natijalar:
Nazariy mashg‘ulot yakunida tinglovchi bilib oladi ( Bilim): To‘ldiruvchi ergash gaplar bosh gapga nisbiy so‘zlar yoki bosh gap kesimi tarkibida qo‘llanuvchi -ki yuklamasi yordamida bog‘lanadi . Gap qismlari nisbiy so‘zlar yordamida bog‘langanda , ergash gap kesimi shart mayli shaklidagi fe`llar bilan ifodalanadi va to‘ldiruvchi ergash gap bosh gapdan oldin keladi		Qaysi savollar beriladi: 1.Ona tili o‘qitishning eng muhim vazifalari?
Nazriy mashg‘ulot yakunida tinglovchi bilib oladi ( Ko‘nikma): To‘ldiruvchi ergash gaplar bosh gapga nisbiy so‘zlar yoki bosh gap kesimi tarkibida qo‘llanuvchi -ki yuklamasi yordamida bog‘lanadi . Gap qismlari nisbiy so‘zlar yordamida bog‘langanda , ergash gap kesimi shart mayli shaklidagi fe`llar bilan ifodalanadi va to‘ldiruvchi ergash gap bosh gapdan oldin keladi		Qaysi savollar beriladi: 1.To‘ldiruvchi ergash gaplar bosh gapga bog‘lanishi bo‘yicha qanday ma’lumotga egasiz?
Amaliy mashg‘ulot yakunida tinglovchi bilib oladi ( Malaka): To‘ldiruvchi ergash gaplar bosh gapga nisbiy so‘zlar yoki bosh gap kesimi tarkibida qo‘llanuvchi -ki yuklamasi yordamida bog‘lanadi . Gap qismlari nisbiy so‘zlar yordamida bog‘langanda , ergash gap kesimi shart mayli shaklidagi fe`llar bilan ifodalanadi va to‘ldiruvchi ergash gap bosh gapdan oldin keladi		Qanday topshiriqlar beriladi? To‘ldiruvchi ergash gaplarning bosh gap kesimi tarkibida qo‘llanuvchi -ki yuklamasi yordamida bog‘lanashi bo‘yicha tarqatmalarda topshiriq beriladi.
Dars jarayoni va bosqichlari:
Ishning nomi	Bajariladigan ish mazmuni		metodi	Vaqt (daqiqa)
1-bosqich: tashkiliy qism.	Davomatni aniqlash		Xotira mashqi	5
2-bosqich: Refleksiya. Ehtiyojlarni aniqlash	Mavzu bo‘yicha savol-javob orqali tinglovchilarning ushbu mavzuga tayyorligi va ehtiyojlari aniqlanadi		savol-javob	10
3-bosqich: Mavzu bayoni	Mavzuni reja asosida yoritish: To‘ldiruvchi ergash gaplar haqida. 2. To‘ldiruvchi ergash gapli qo‘shma gaplarning ko‘rsatish olmoshining ma`nosini izohlashi		Slaydlar asosida kichik ma’ruza. Aqliy hujum O‘zaro tajriba almashish	10 10 10 5
4-bosqich: Mustahkamlash:	Kurs tinglovcilariga to‘ldiruvchi ergash gapli qo‘shma gaplar haqida umumiy va chuqur ma’lumot berishda interfaol o‘yinlar va zamonaviy o‘qitish metodlardan foydalaniladi		Guruhlarda ishlash.	10
5-босқич: Baholash. Dars yakuni	Xulosa (savol-javob, fikr mulohazalar va takliflar)		Guruhlarni baholash Savol-javob	10 5
6-bosqich: Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar (uyga vazifa)	Mavzuga oid savollar Tegishli adabiyotlar tavsiya qilinadi.		Og‘zaki	5