Mavzu: Buxgalteriya hisobini normativ-huquqiy tartibga solish tizimi

Birinchi pog‘onada «Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonuni turadi. Bu qonun O‘zbekiston Respublikasida buxgalteriya hisobini xalqaro standartlarga muvofiq tashkil etishning huquqiy maqomini belgilaydi.

• 
  Birinchi pog‘onada «Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonuni turadi. Bu qonun O‘zbekiston Respublikasida buxgalteriya hisobini xalqaro standartlarga muvofiq tashkil etishning huquqiy maqomini belgilaydi.
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasining 1996 yil 30 avgustida qabul qilingan «Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi 279-1-sonli qonuniga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilib, yangi tahriri 2016 yil 13 aprelda tasdiqlandi.
  

Birinchi pog‘onada «Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonuni turadi. Bu qonun O‘zbekiston Respublikasida buxgalteriya hisobini xalqaro standartlarga muvofiq tashkil etishning huquqiy maqomini belgilaydi.

O‘zbekiston Respublikasining 1996 yil 30 avgustida qabul qilingan «Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi 279-1-sonli qonuniga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilib, yangi tahriri 2016 yil 13 aprelda tasdiqlandi.
Jumladan, yangi tahrirda 10 ta modda kiritilgan bo‘libtushunchalarining yuridik maqomi aniqlangan hamda tavsiflari yoritib berilgan.
ularda qonunning maqsadi (1-modda),
buxgalteriya hisobining asosiy prinsiplari (3-modda),
buxgalteriya hisobi (4-modda
buxgalteriya axboroti
(5-modda)
sintetik va analitik hisob (8-modda)
buxgalteriya hisobi standartlari (10-modda
buxgalteriya hisobi xizmatining rahbari (12-modda
ichki nazorat (21-modda),
buxgalterlarning jamoat birlashmalari(30-modda)
nizolarni hal etish(31-modda)

Mazmunan eskirgan, ahamiyatini yo‘qotgan ayrim moddalar to‘liq bekor qilingan yoki ularning ayrim qoidalari boshqa moddalar bilan uyg‘unlashtirilgan (2,6-moddalar). Shuningdek, oldingi tahrirdan saqlanib qolingan moddalarning ayrimlariga yangi normalar hamda tahririy tuzatishlar kiritilgan.

• 
  Mazmunan eskirgan, ahamiyatini yo‘qotgan ayrim moddalar to‘liq bekor qilingan yoki ularning ayrim qoidalari boshqa moddalar bilan uyg‘unlashtirilgan (2,6-moddalar). Shuningdyek, oldingi tahrirdan saqlanib qolingan moddalarning ayrimlariga yangi normalar hamda tahririy tuzatishlar kiritilgan.
  

Yangi tahrirda kiritilgan «Ushbu qonunning maqsadi» nomli 1-moddada qonunnning maqsadi bayon qilingan. Yaʼni u «buxgalteriya hisobini tashkil etish, yuritish va hisobot tuzish sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat» ekanligi aniq belgilangan.

Qonunning 2-moddasi nomi eski tahrirdagi 1–modda nomi bilan bir xil, yaʼni «Buxgalteriya hisobi to‘g‘risidagi qonun hujjatlari» deb nomlangan. Bu moddada buxgalteriya hisobi ushbu Qonun va boshqa tegishli qonun hujjatlari bilan tartibga solinishi belgilangan.
Buxgalteriya hisobini tartibga soladigan boshqa qonun hujjatlariga quyidagilar kiradi:

• 
  O‘zbekiston Respublikasi Soliq Kodeksi
  

• 
  «Auditorlik faoliyati to‘g‘risida”gi qonun;
  

• 
  Mahsulot (ish, xizmat) lar tannarxiga qo‘shiladigan, mahsulot ishlab chiqarish (ish bajarish, hizmat ko‘rsatish) va realizatsiya xarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to‘g‘risidagi Nizom; va boshqalar.
  

Bular O‘zbekiston Respublikasi hududidagi barcha xo‘jalik yurituvchi subʼektlar uchun hisob yuritish siyosatining meʼyoriy-huquqiy asosini taʼminlashga xizmat qiladi.

Qonunning oldingi tahriridagi «Buxgalteriya hisobining maqsadi va вазифалари» nomli 2-modda bekor qilingan.
Yangidan kiritilgan, «Buxgalteriya hisobining asosiy принциплари» deb nomlangan 3-modda buxgalteriya hisobida mujassam bo‘lgan tub mohiyat: uzluksizlik, ishonchlilik va qiyoslanuvchanlikni ifodalaydi
Qonunning yangi tahririda buxgalteriya hisobining maqomini belgilaydigan alohida, 4- «Buxgalteriya ҳисоби» nomli modda kiritilgan. Unda buxgalteriya hisobining mohiyatini, maqsadini va boshqa hisob turlaridan prinsipial farqlarini tavsiflaydigan taʼrif keltirilgan. Jumladan, unda barcha xo‘jalik operatsiyalarining yaxlit, uzluksiz, hujjatlar asosida hisobga olinishiga urg‘u berilgan. Shuningdek, bu moddada butun dunyo amaliyotida eʼtirof etilgan – buxgalteriya hisobi xo‘jalik operatsiyasini bir vaqtning o‘zida bir xil summaga kamida ikkita schyotda aks ettirish yo‘li bilan ikkiyoqlama yozuv usulida yuritilishi taʼkidlangan