Mavzu: buzruk maqomi mushkiloti (muhammasi buzruk misolida) Reja: Kirish I. Maqomlarning tarixiy ildizlari

2.2. "Muhammasi Nasrulloyi."
Nasrulloyi - oʻtmishda (16-asr) yashab ijod etgan mashhur bastakorning ismi (taxallusi)ga nisbat berib atalgan musiqiy asarlar nomi. Shashmaqomda Buzruk maqomi Mushkilot boʻlimida "Muhammasi N." nomi bilan asosiy cholgʻu qismlaridan biri sifatida oʻrin olgan. Ushbu maqomning ashula boʻlimida N. nasr yoʻlida yaratilgan shoʻʼbalardan biridir. U oʻzining kuy qiyofasi jihatidan Buzrukning bosh-qa shoʻʼbalaridan birmuncha farqqiladi. Ichki tuzilishi boʻyicha N. cholgʻu muqadimma, daromad, miyenxat, dunasr, Turk avji, tushirim kuy jumlalaridan tashkil topgan. N. shoʻʼbasi oʻzidan soʻng keladigan 3 Taronaga ega. N.ning bosh kuy mavzui boshqa shoʻʼbalarda namud sifatida ishlatiladi.
Xorazm maqomlarida ham Buzruk maqomi aytish yoʻlidan oʻrin olgan boʻlib, nasr shoʻʼbasi uslubida yaratilgan namunalardan. Toshkent — Fargʻona maqom yoʻllari qatorida N. 5 qismli cholgʻu kuylar turkumi sifatida maʼlum. Uning qismlari har xil vazn va doira usullariga tushirilgan boʻlib, ikkinchisi (chapandoz)ning ashula yoʻli ham mavjud.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1. Акбаров И, Кон Й. Бухарские макоми. (вступит. статя к нотн. изд.) Ўзбек
халқ мусиқаси. т.5. – Тошкент: ГИХЛ, 1959.
2. Азимова А. Вопроси синтаксиса восточной монодии. II. – Тошкент: Фан,
1998.
3. Akbarov I., Kon Y. Buxoro maqomlari (nota to‘plamiga kirish maqola) O‘zbek
xalq musiqasi. 5 t. – Toshkent: O‘zdavnashr, 1959.
4. Визго Т.С.Музыкальние инструменти Средней Азии (исторические
очеркы). – Москва: Музыка, 1980.
5. Гафурбеков Т.Б. Творческие ресурси националной монодии и их
прельомление в узбекской советской музике. – Тошкент: Фан, 1987.
6. Джами, Абдурахман. Трактат о музике (пер. с перс. А.И.Болдирева) ред. и
комментарии В.М.Беляева Т., АН УзССР, 1960.
7. Jo‘rayev M. O‘zbek xalq ertaklarida «sehrli” raqamlar. – Toshkent: Fan, 1991.
8. Ибрагимов О. Фергано-Ташкентские макомы. – Ташкент, 2006.
9. Ibrohimov O. O‘zbek xalq musiqa ijodi. – Toshkent, 1994.
10. Исфахони, Абул Фарадж. Книга песен. – М., Наука, 1980.
11. Kavkabiy Najmiddin. Risolai musiqi. Risola dar bayoni Duvozdahmaqom.
Tahiya, tahqiq va tavzehot ba qalami Asqarali Rajabov. Dushanbe, Irfon, 1985.
12. Кароматов Ф. Исполнителские традиции народов Ближнего и Среднего
Востока в условиях современности. В кн: Традиции музыкальних культур
народов Ближнего, Среднего Востока и современност. – М.: Советский
композитор, 1987.