Mavzu: Chorvachilikda resurs salohiyatidan foydalanishni tashkil etish

MAVZU:So’zlashuv uslubi

Nematilloyev Shaxriyor

2023

Reja:

So’zlashuv uslubinig xususiyatlari
So’lashuv uslubining qo’llanilish madaniyati

Bu uslub xamma uchun umumiy va til vositalarini saylab ishlatishda erkindir. Bu uslubda metaforik so’zlar, dialetzmrlar, vul`garizm va frazeologik iboralar ko’proq ishlatiladi. Turli ekstralingvistik faktor –qo’l, bosh, badan harakatlari mimikalar so’zlashuv nutqi uslubiga xosdir.

• Bu uslub xamma uchun umumiy va til vositalarini saylab ishlatishda erkindir. Bu uslubda metaforik so’zlar, dialetzmrlar, vul`garizm va frazeologik iboralar ko’proq ishlatiladi. Turli ekstralingvistik faktor –qo’l, bosh, badan harakatlari mimikalar so’zlashuv nutqi uslubiga xosdir.

So‘zlashuv uslubi uchun xos bo‘lgan eng asosiy xususiyat bu uslubda adabiy til me’yorlariga rioya qilinishi va nutqning dialogik xarakterda ekanligidir. Bu uslub uchun xos bo‘lgan xususiyatlar quyidagilar:

1) uslubiy bo‘yoqdor so‘zlardan foydalaniladi: do‘ndiq, vaysamoq, bashara kabi;
2) nutq jarayonida tovushlarning tushib qolishi, orttirilishi kuzatiladi: matbachi ( matbaachi) mazza (maza), haqqi (haqi) kabi;
3) izohlovchilardan ko‘proq foydalaniladi: Salima opa, Toshpo‘lat do‘xtir kabi;
4) iboralar, maqol, matal, hikmatli so‘zlar ko‘p uchraydi: jonim chiqdi, boshi ochiq,... kabi;
5) so‘zlar tarkibidagi unli, undoshlarni cho‘zish: ka-a-atta, huv-v-v kabi;
6) gap bo‘laklarining tartibi erkin bo‘ladi, to‘liqsiz gaplardan, undalmali gaplardan foydalaniladi.

• So‘zdagi unlilarning cho‘zib talaffuz qilinishi ajablanish, ta’kid, kuchaytirish, hayajon,olqish, erkalash, yalinish kabi konnotativ ma’nolarni ifodalaydi. Chunonchi, Qorako‘z opaaa, sizga xaaat! Katta konvertda xaaat!!! (N.Qobul) Undoshlarni ikkilantirish kuchli hayajonni, qo‘rquv yoki nutqiy kamchilikni ifodalashga xizmat qiladi. Masalan, Bbbo‘la qoling, ssovqotib ketdim-ku! (M.Ismoiliy)

So‘zlashuv uslubida hamda badiiy uslubda fonetik vositalardan ko‘proq foydalaniladi. Fonetik vositalar deganda ba’zi nutq tovushlari, urg‘u, ohang va ularning nutqiy ta’sirchanligi tushuniladi.