Mavzu: Dastlabki kimyoviy tushuncha va qonunlar. Kimyoviy formula, valentlik. Darsning maqsadi

2. Cho‘kma hosil bo‘lishi bilan sodir bo‘ladigan reaksiyalar.
Reaksiya mahsulotlaridan biri suvda erimaydigan modda bo‘lsa, bu
reaksiya oxirigacha sodir bo‘ladi. Masalan, BaCl₂ + Na₂SO₄ = 2NaCl + ↓BaSO₄
Bu reaksiyada hosil bo‘lgan bariy sulfat suvda erimaydi, ionlarga ajramaydi.
Tenglamaning ionli shakli:Ba+2 + 2Cl– + 2Na+ +SO4 -2 = 2Na+ + 2Cl– + ↓BaSO4
Elektrolitlarning dissotsiatsiyalanishidan hosil bo‘lgan bariy va sulfat ionlari o‘zaro birikib cho‘kma (BaSO₄) hosil qiladi. Tenglamani qisqa ionli ko‘rinishi: Ba²⁺ + SO₄ ^2– = ↓BaSO₄
Ba(NO3)2 va K₂SO₄ eritmalari o‘rtasidagi kimyoviy reaksiya tenglamasini yozing. Qisqa ionli tenglamasiga e’tibor bering.
3. Gaz modda hosil bo‘lishi bilan boradigan reaksiyalar: Elektrolit eritmalari orasida sodir bo‘ladigan reaksiya mahsulotlaridan biri gaz bo‘lganda ham kimyoviy reaksiya oxirigacha boradi. Masalan, Na2S + 2HCl = 2NaCl + H2S↑
Reaksiyaning ionli holati: 2Na+ + S2– + 2H+ +2Cl– = 2Na+ + 2Cl– + H2S↑
Qisqa ionli holati: S2– + 2H+ = 2H2S↑
Demak, bu reaksiyaning mohiyati H+ bilan S2– ionlarini o‘zaro birikib suvda erimaydigan gaz hosil bo‘lishi bilan izohlanadi. Eritmadagi mavjud ion Reaktiv tarkibidagi ion Kuzatiladigan jarayon Indikator Rangi o‘zgaradi OH - Indikator Rangi o‘zgaradi Na+ - Alangani sariq rangga bo‘yaydi K+ - Alangani binafsha rangga bo‘yaydi.
Yangi mavzuni mustahkamlash.


1. Massa ulushi 0,9 % bo’lgan 1,0 kg eritma tayyorlash uchun necha gramm NaCl va suv talab etiladi?
2. 150 g massali 10 %-li eritma tayyorlash uchun necha gramm Na₂CO₃ va suv kerak?
3. 100 g massali 12 %-li borat kislota eritmasini tayyorlash uchun necha gramm H₃BO₃ va suv kerak?
4. 200 ml xloroformda (=1,488) 62,4 g yod eritilganda hosil bo‘lgan eritmadagi yodning massa ulushi topilsin.