Mavzu: dsp turdagi pechda Cт2cп markali instrumental po‘lat eritish jarayonini va asosiy dastgohini hisoblash. Yillik ishlab chiqarish unumdorligi 650 ming tonna Kafedra mudiri: Berdiyarov B. T

Eritishning oksidlash davri va erish davri materiallarning fizik-kimyoviy tavsifi
Tayyor po‘lat tarkibida ruxsat etiladigan shixta qo‘shimchalarning bir qator mavjud bo‘lishi ustunlik qiladi. Erish jarayonida bu qo‘shimchalarning ortiqcha miqdori metaldan oksidlab ajratiladi. Erish davrida oksidlanish jarayoni boradi, eritma mahsulot hosil bo‘lishda ham oksidlash jarayoni boradi.
Eritish jarayoni metall erishi eng uzun davr hisoblanadi, shuning uchun bu davrda po‘latda mavjud bo‘lgan zararli qo‘shimchalardan maksimal ravishda ajratishga harakat qilinadi, asosan fosfordan erishning oksidlash davrida hamma oksidlash reaksiyalar tugatiladi, po‘latdan gazlar ajratiladi va metall kerakli haroratgacha qizdiriladi.
Oksidlash jarayonini boshqarish uchun, ularga mos ravishda reaksiya borishini albatta bilish kerak.
Erishning qaytarilish davrining asosiy vazifasi po‘latni kislorod va oltingugurtdan ajratish va po‘lat harorati va kimyoviy tarkibini korrektorlash hisoblanadi.
Oksidlangan shlakni ajratib olgach, metallga ferromarganes qo‘shiladi. U shunday miqdorda qo‘shiladiki, po‘latda marganes miqdori eng past chegaraga bo‘lishi kerak, bu chegara po‘lat markasini belgilaydi. Bir vaqtning o‘zida po‘latga oz miqdorda kremniyli ferrosplav qo‘shiladi. Po‘latda 0,1-0,15% Si qo‘shish uchun, shuningdek 0,03-0,1% Al qo‘shiladi. Bundan maqsad tomonlarini achitishdir. Achitqi elementlar po‘latda eriydi va erigan kislorod bilan ta’sirlashadi. Bunda oksidlar (MnO, SiO₂, Al₂O₃) lar metall ustiga sizib chiqadi va shlakka yutiladi. Zarurat tug‘ilgan joylarda nordonlovchi prisadkalar bilan po‘latdagi uglerod miqdorini ko‘paytiriladi. Tiklanish davrida po‘latda uglerod miqdori 0,03-0,08% eng kam miqdorda bo‘lishi kerak; ba’zida po‘latdagi uglerod miqdori oksidlash davri oxirida talab etilgan darajadan ancha past bo‘ladi. Bunda metallda uglerod miqdorini oshirish uchun ochiq sathiga shlakni oksidlab ajratgandan so‘ng, chang holatdagi elektrod bilan maydalangan koks qo‘shiladi. Koksdan metallga uglerodning qabul qilinishi 60-70% ni va chang holatdagi elektrod orqali qabul qilishi 70-80% ni tashkil etadi.
Po‘lat uglerodga to‘yingach, uning tarkibiga achitqilar qo‘shiladi, buning uchun pechga 3-4% shlak hosil qiluvchi material massa qo‘shiladi. Ular erigach, pechda shlak hosil bo‘ladi. Bu shlak tiklanishi maydalangan koksni ferrosimiziyni, simikokalsiyni yoki kukunsimon alyuminiyni po‘lat yuzasiga qo‘shilishidan bo‘ladi.
Shlak nordonlashuvida FeO miqdori 0,5% gacha tushadi. Bunda aktivlik birga teng. Bu holda elementning nordonlash qobiliyati element nordonlanish konsentratsiyasi funksiyasi va haroratiga bog‘liq bo‘ladi.