Mavzu: elektr tarmoqlarda kuchlanishni rostlash

Kuchlanishni qarama-qarshi rostlash
Kuchlanishni qarama-qarshi rostlash bilan to‘laroq tanishish uchun tranformatorning ikkita element - transformator qarshiligi va ideal transformator ko‘rinishida tasvirlangan almashtirish sxemasidan foydalanamiz (21.2-rasm). 21.2-rasmda Quyidagi belgilanishlar qabul qilingan: U₁ - ta’minlash markazi shinasidagi kuchlanish; U_2yu - tuman nimstansiyasining birlamchi shinasidagi (YUK)dagi kuchlanish;
U_2q -tuman nimstansiyasi ikkilamchi kuchlanish shinasi (QK)dagi kuchlanish; U₃- is’temolchilardagi kuchlanish.
Tuman nimstansiyasi YUK shinasidagi kuchlanish
U_2yu=U₁-U₁₂
YUK va QK shinalaridagi kuchlanishlar transformatordagi kuchlanish isrofi U_t ga farq qiladi va bundan tashqari ideal transformatorda kuchlanish trasformatsiyalash koeffitsientiga mos ravishda pasaytiriladi. Bu pasaytirilish transformatorning rostlovchi shaxobchasini tanlashda hisobga olinishi lozim.
21.2,b-rasmda ikkita holat – eng kichik va eng katta yuklama holatlari uchun kuchlanishning o‘zgarish grafiklari tasvirlangan. Bunda ordinata o‘qi bo‘yicha kuchlanish og‘ishining nominal kuchlanishga nisbatan foizlardagi qiymatlari joylashtirilgan.
21.2,b-rasmdan ko‘rinadiki (shtrix chiziqlar), n_t=1 bo‘lganda eng kichik yuklamalar holatida is’temolchilardagi kuchlanishlar ruxsat etilganidan yuqori, eng yuqori yuklamalar holatida esa ruxsat etilganidan past (ya’ni kuchlanish og‘ishlari ruxsat etilganidan katta).

21.2-rasm. Kuchlanishni qarama-qarshi rostlash:

a- almashtirish sxemasi; b- kuchlanishlar epyurasi.
Bunda QK tarmog‘iga ulangan qabul qilgichlar (masalan, A va V nuqtalarda) ruxsat etilmagan sharoitlarda ishlaydi. U_2q ni tuman nimstansiyasi transformatorining transformatsiyalash koeffitsienti n_tni almashtirish orqali o‘zgartiramiz, ya’ni kuchlanishni rostlaymiz (12.2,b-rasmdagi uzluksiz chiziq).
Eng kichik yuklama sharoitlarida U_2q imkoni boricha U_n ga yaqin qiymatgacha kamaytiriladi. Bu holatda n_tning shunday standart qiymati tanlanishi lozimki, bunda quyidagi shart bajarilsin:
U_{2q. ekich} U_n (21.1)
Eng kichik yuklamalar holatida U_2q ni 1,05-1,1 U_n ga imkoni boricha yaqinroq qiymatgacha orttiriladi. Bu holatda n_tning shunday standart qiymati tanlanishi lozimki, bunda quyidagi shart bajarilsin:
U_{2q. ekat.}(1,051,1)U_n . (21.2)
SHunday qilib, ta’minlash markazidan uzoqdagi Vva unga yaqindagi A nuqtalardagi is’temolchilardagi kuchlanishlar ruxsat etilgan chegraga kiritiladi. Eng katta va eng kichik yuklama holatidagi bunday rostlashda kuchlanish mos ravishda oshiriladi va pasaytiriladi. SHu sababli bunday rostlashni qarama-qarshi rostlash deb ataladi.