mavzu: Elektron darsliklarning asosiy xossalari va kategoriyalari Ajratilgan vaqt – soat. Asosiy savollar

Nazorat topshiriqlari:
1.1. Elektron ta’lim mahsulotlari nima?
1.2. Elektron ta’lim mahsulotlari nimalarda aks ettiriladi?
1.3. Elektron darsliklar qanday xossalarga ega bo‘lishi kerak?
1.4. Elektron darsliklarning qanday turlari mavjud?
1.5. Elektron darsliklarning funktsional imkoniyatlari nimalardan iborat?


2-asosiy savol bo‘yicha darsning maqsadi: Elektron darsliklarning kategoriyalari haqida ma’lumotlar berish.
Identiv o‘quv maqsadlari:
2.1. Elektron darsliklarning kategoriyalari haqida ma’lumot bera oladi.
2.2. Elektron darsliklarning kategoriyalariga izoh bera oladi.


2-asosiy savolning bayoni:
Elektron darslikni kategoriya(toifa)sini aniqlash ham zarur. Elektron darsliklar quyidagi to‘rtta kategoriyalarga bo‘linadi:
I kategoriya. O‘quv materiallari asosan verbal matn sifatida keltirilib, ular giperilova va glossariylarga, shuningdek, 2-o‘lchovli(2D) grafiklar-diagrammalar, rasmlarga (o‘quv materialining 25% gacha) ega.
II kategoriya. O‘quv materiallari qisman giperilovali va 2D grafikali matn shaklida va 3-o‘lchovli(3D) grafikdan iborat (o‘quv materialining 25% gacha).
III kategoriya. O‘quv materiallari matn, 2D grafiklar, video va audio animatsiyalar va 3D effektlarga ega (o‘quv materialining 50% gacha).
IV kategoriya. Elektron darslik virtual muxitda, zamonaviy tarmoq texnologiyalarini qo‘llab, o‘qituvchi bilan kompyuter tarmog‘i (Internet) orqali bog‘langan holda masofaviy mashg‘ulotlar olib borilishi darajasida yaratilgan.
Elektron darsliklarning har bir kategoriyasiga alohida o‘z talablar mavjud. Lekin, bir qator talablar borki, ular barcha kategoriyalarga tegishlidir. Ular quyidagilardan iborat:

• 
  modullarning (paragraf va temalarning) matni 4-5 monitor ekranidan oshmasligi kerak (2 ta bet, ma’qulroq);
  
• 
  giperilovalar 3 bosqichdan oshmasligi ma’qul, chunki asosiy temadan chiqib ketish mumkin emas;
  
• 
  maxsulot sistemasi kompyuter texnologiyasi talablariga mos kelishi kerak;
  
• 
  turli rangdagi sahifalarni yaratishda psixolog va ergonomika mutaxassislari tavsiyalariga rioya qilish.
  

Elektron darslikning sifatini aniqlash oson masala emas. Hozirgi paytda Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining Axborot texnologiyalar va masofaviy o‘qitishni rivojlantirish boshqarmasi tomonidan elektron darsliklarning standartlari ishlab chiqilgan. Undan tashqari, elektron darsliklar baxolash normativ xujjatlari va ijodiy guruh a’zolarini moddiy rag‘batlantirish normalari ishlab chiqilgan. Ulardan oqilona foydalangan holda ma’ruzachi o‘zining ma’ruza matnlarini yoki o‘quv qullanma va darsliklarini elektron versiyalarini yaratishlari tavsiya etiladi.
Elektron darsliklarning kategoriyalar bo‘yicha sinflanishi quyidagi talablar majmuasiga asoslangan:

• 
  pedagogik talablar: bularga didaktik va uslubiy talablar kiradi;
  
• 
  psixologik talablar;
  
• 
  texnikaviy talablar.
  

Elektron darsliklarning kategoriyalari – «*» (yulduzcha) bilan belgilanadi. Yulduzchalar soni elektron darsliklarning sifati va murakkabligi darajasining oshishi bilan mos ravishda ko‘payadi. Elektron darsliklar to‘rtta kategoriyalar bo‘yicha sinflanadi. Oliy kategoriyadagi elektron darsliklar-to‘rtta yulduzcha bilan « », past kategoriyadagi elektron darsliklar – bitta yulduzcha bilan, « » belgilanadi.
Yuqorida keltirilgan talablarni inobatga olib tuzilgan elektron darsliklar kategoriyalari 1-jadvalda keltirilgan.
1-jadval

	Kategoriyalar
1.Pedagogik talablar
Interfaol o‘quv materialini qamrab olishi %	15	25-45	50-85	86-100
Har bir bo‘lim yoki modulda test savollarining berilishi	Q	Q	Q	Q
Testlardagi javoblar darajasi	1	1	2	3 va undan ortiq
Javoblar uchun vaqtni limitlashtirish	-	-	Q	Q
Tushuntiruv miqdori	-	-	Q	Q
Baholash reytingini hisobga olinishi	-	-	Q	Q
Virtual jarayonlar va ob’ektlar	-	-	Q	Q
Gipermatnlar	Q	Q	Q	Q
O‘quv materialining tovush bilan kuzatilishi: -ba’zi illyustratsiyalarda -qisman ma’ruza mashg‘ulotlarida yoki amaliy mash-g‘ulotlarning o‘quv materiallarida -to‘liq tizimli qo‘llanilishi	-	Q	Q	Q
Video animatsiyalar: -ba’zi illyustratsiyalarda; -qisman ma’ruza mashg‘ulotlarida yoki amaliy mash-g‘ulotlarning o‘quv materiallarida -to‘liq tizimli qo‘llanilishi	-	Q	Q	Q
2.Psixologik talablar
O‘rganilayotgan mavzu bo‘yicha ekranli betlar hajmi	5 gacha	4 gacha	3 gacha	3 gacha
Musiqaviy kuzatish	-	Ruxsat etiladi	Ruxsat etiladi	Ruxsat etiladi
Betlarning nurli gamma foni	Ochiq rang qatnashmaydi	Ochiq rang qatnashmaydi	Ochiq rang qatnashmaydi	Ochiq rang qatnashmaydi
3.Texnikaviy talablar
O‘qitish vaqtining inoabatga olinishi	-	-	-	-
Zaruriy betga o‘tish	Q	Q	Q	Q
O‘quv materialining tu-zilmaga keltirilgan namoyishi	Q	Q	Q	Q