Mavzu: Elеmеntlar Davriy sistеmasi va Davriy qonun. Atom tuzilishi nuqtai-nazaridan kimyoviy elеmеntlar Davriy sistеmasi va Davriy qonuni. Davr va guruhlarda elеmеntlar xossalarining o`zgarishi. Darsning maqsadi

Uyga vazifa. O`tilgan mavzuni mustahkamlab kelish.

“Tasdiqlayman” O`quv ishlari bo`yicha direktor o`rinbosari : ________________

Sana: _____________________ Sinf: _________________________ Dars: ____

Mavzu: O`zbеkistonning tabiiy boyliklari.
O`zbеkistonda kimyo fani va kimyo sanoatini rivojlanishi.


Darsning maqsadi:


1. Ta`limiy maqsad: O`zbеkistonning tabiiy boyliklari. O`zbеkistonda kimyo fani
va kimyo sanoatini rivojlanishi.
haqida bilim ko`nikma va malaka berish;
2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarga mavzuda keltirilgan misollar asosida
nutqini oshirish va tarbiya berish;
3. Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchhilarni ongini tafakkurini o`stirish
dunyoviy bilimlarini rivojlantirish.
Dasrning turi: an`anaviy
Darsning usuli: ma`ruza darsi. Savol- javob
Darsning jihozi: Elementlar davriy jadval. Kodaskop. Ko`rgazmali materillar , darsga
oid sladlar kimyoviy moddalar to`plami va darslik
Darsning tashkiliy qismi:

1.O`quvchilar bilan salomlashish. 2.O`quvchilarning davomatni aniqlash.

3.O`quvchilar bilan siyosiy daqiqa. 4. O`tilgan mavzuni so`rash.


Yangi darsni rejasi.
1.O`zbеkistonning tabiiy boyliklari. 2.O`zbеkistonda kimyo fanini rivojlanishi.
3. O`zbеkistonda kimyo sanoatini rivojlanishi.


Yangi darsning bayoni.
O`zbekistonda kimyo fani va kimyo sanoatining rivojlanish istiqbollari.Kimyo fani va kimyo sanoati insoniyatning farovon hayot kechirishini ta'minlashda muhim ahamiyatga egadir. Bugungi kunda inson hayoti davomida eng zarur b o`lgan toza suv, oziq-ovqat, kiyim-kechak, dori-darmon, atir-upa, turli xil yuvuvchi moddalar, turar joy uchun qurilish materiallarini tayyorlashda kimyo fani va kimyo sanoati o`zining munosib hissasini q o`shib kelmoqda. Kimyo fani boshqa tabiiy fanlar: fizika, biologiya, matematika, geografiya, geologiya, mineralogiya, astronomiya kabi fanlar bilan hamkorlikda tabiatdagi hali kashf etilmagan sirlarni o`rganishga yordam bermoqda. o`zbekistonda kimyo fanini rivojlantirishda Respublika Fanlar Akademiyasining bir qator ilmiy tadqiqot institutlarida hamda universitetlarning kimyo fakulteti, kafedralarida xalq x o`jaligining turli sohalari b o`yicha ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda. Bioorganika instituti olimlari tomonidan taklif etilgan Logoden, Timoptin, Gazolidon singari fiziologik faol birikmalar tabobatda, feromonlar esa qishloq x o`jaligida muvaffaqiyat bilan ishlatilmoqda. o`simlik moddalari kimyosi ilmiy tadqiqot instituti olimlari tomonidan ishlab chiqilib amaliyotga joriy etilgan Allopinin, K-strofantin, olitorizid, ekdisten kabi o`nlab preparatlar tabobatda q o`llanilmoqda.Kimyo ilmiy tadqiqot instituti olimlari tomonidan ishlab chiqilgan bir qator mineral o`g`itlar, defoliantlar va boshqa fiziologik faol moddalar qishloq x o`jaligida muvaffaqiyat bilan ishlatilmoqda.
Akademik K.S.Ahmedov tomonidan yaratilgan suvda eriydigan polimerl xalq x o`jaligining turli sohalarida q o`llanilmoqda. "K" tipidagi preparatlarda burg`ulas H₂ tuproqni erroziyadan saqlas H₂ ko`chma qumlarni mustahkamlash shuningdek, beton va ganchkorlikda foydalanilmoqda.Akademik Z.Z.Salimov tomonidan chiqindisiz texnologiya asosida Farg`oru kimyoviy tolalar zavodi chiqindilaridan aseton bug`larini yutib qolishg m o`Ijallangan sferik va yarirn sferik yutgichlar ishlab chiqildi va amaliyotgE joriy qilindi. Shuningdek, iqtisodiy samarador "Pnevmo" qurilmalari ishlab chiqili yog`-moy kombinatlarida amaliyotda q o`llana boshladi. o`zFA muxbir a'zosi N.Q.Abubakirov tabiiy glukozidlarning kimyoviy tuzilis va farmakologik xossalarini o`rganib, "Erizimozid", "Strofantidin asetat", "Psorolen dorivor moddalarini ajratib olgan va amaliyotga joriy etganKimyo fani va kimyo sanoati insoniyatning farovon hayot kechirishini ta'minlashda muhim ahamiyatga egadir. Bugungi kunda inson hayoti davomida eng zarur bo'lgan toza suv, oziq-ovqat, kiyim-kechak, dori-darmon, atir-upa, turli xil yuvuvchi moddalar, turar joy uchun qurilish materiallarini tayyorlashda kimyo fani va kimyo sanoati o'zining munosib hissasini qo'shib kelmoqda. Kimyo fani boshqa tabiiy fanlar: fizika, biologiya, matematika, geografiya, geologiya, mineralogiya, astronomiya kabi fanlar bilan hamkorlikda tabiatdagi hali kashf etilmagan sirlarni o'rganishga yordam bermoqda.O'zbekistonda kimyo fanini rivojlantirishda Respublika Fanlar Akademiyasining bir qator ilmiy tadqiqot institutlarida hamda universitetlarning kimyo fakulteti, kafedralarida xalq xo'jaligining turli sohalari bo'yicha ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda. Bioorganika instituti olimlari tomonidan taklif etilgan Logoden, Timoptin, Gazolidon singari fiziologik faol birikmalar tabobatda, feromonlar esa qishloq xo'jaligida muvaffaqiyat bilan ishlatilmoqda.O'simlik moddalari kimyosi ilmiy tadqiqot instituti olimlari tomonidan ishlab chiqilib amaliyotga joriy etilgan Allopinin, K-strofantin, olitorizid, ekdisten kabi o'nlab preparatlar tabobatda qo'llanilmoqda.Kimyo ilmiy tadqiqot instituti olimlari tomonidan ishlab chiqilgan bir qator mineral o'g'itlar, defoliantlar va boshqa fiziologik faol moddalar qishloq xo'jaligida muvaffaqiyat bilan ishlatilmoqda.Akademik K.S.Ahmedov tomonidan yaratilgan suvda eriydigan polimerlar xalq xo'jaligining turli sohalarida qo'llanilmoqda. "K" tipidagi preparatlardan burg'ulash, tuproqni erroziyadan saqlash, ko'chma qumlarni mustahkamlash, shuningdek, beton va ganchkorlikda foydalanilmoqda.Akademik Z.Z.Salimov tomonidan chiqindisiz texnologiya asosida Farg'ona kimyoviy tolalar zavodi chiqindilaridan aseton bug'larini yutib qolishga mo'ljallangan sferik va yarim sferik yutgichlar ishlab chiqildi va amaliyotga joriy qilindi. Shuningdek, iqtisodiy samarador "Pnevmo" qurilmalari ishlab chiqilib yog'-moy kombinatlarida amaliyotda qo'liana boshladi.O'zFA muxbir a'zosi N.Q.Abubakirov tabiiy glukozidlarning kimyoviy tuzilishi va farmakologik xossalaiini o'rganib, "Erizimozid", "Strofantidin asetat", "Psoralen" dorivor moddalarini ajratib olgan va amaliyotga joriy etgan.Kimyo fani barcha tabiiy fanlar bilan yaqin aloqadagi fan bo'lish bilan birga bugungi kunga kelib bir qator ixtisosliklar beruvchi kimyo fanlarini o'z ichiga oladi. Noorganik kimyo, analitik kimyo, organik kimyo, fizik kimyo, elektr kimyosi, yuqori molekular birikmalar kimyosi, element organik birikmalar kimyosi, tovarlarni kimyoviy tarkibi asosida sinflash va sertifikatlash singari o'nlab kimyo fanlari mavjud (darslik muqovasining 3-betiga qarang).Jadvaldan ko'rinib turibdiki, 1997-yilda O'zbekistonda professorlar I.R.Asqarov va T.T.Risqiyevlar tomonidan taklif etilgan tovarlarni kimyoviy tarkibi asosida sinflash va sertifikatlash fani kimyo fanlari qatoridan о'rin oldi.O'zbekiston 1991-yili mustaqillikni qo'lga kiritgach, mamlakat aholisini har tomonlama muhofaza qilish maqsadida O'zbekiston hukumati aholi ehtiyoji uchun tavsiya etiladigan barcha mahsulotlarni sertifikatlashga alohida e'tibor qaratdi.O'zbekistonda yaratilib xalqaro miqyosda e'tirof etilgan yuqoridagi yangi fan mamlakatimiz aholisini sifatli, ekologik toza oziq-ovqat, kiyim-kechak va boshqa mahsulotlar bilan ta'minlashda alohida amaliy ahamiyatga egadir