Mavzu: Elementlar davriy sistemasining o‘n ikkinchi gurux elementlari va ularning birikmalari

Tabiatda uchrashi. Suyuq holdagi simob juda kam uchraydi. Tabiatda kinovar HgS -kinovar, Hg₂C1₂ kalomel holida uchraydi. Simob xlorid sulema deyiladi( HgCl₂). HgS —>2Sb₂S3 – livingstonit minerali ham ma’lum
HgS—kinovar Hg HgS-2Sb₂S3

Olinishi

• Texnikada asosan pirometallurgiya usuli bilan HgS dan olinadi. Buning uchun simob rudasi 700-800 °C havo ishtirokida qizdiriladi.
• HgS+O₂=Hg+SO₂
• Bug' holida hosil qilingan simob maxsus idishlarga yig'iladi
• Fe + HgS=Hg + FeS
• Laboratoriyada simob oksididan olinadi:
• 2HgO 2Hg+ O₂

Kimyoviy xossalari

Simob bug’lari juda zaharli. Simob metallarni o’zida eritib amalgamalar hosil qiladi. Bunda K,Na, Ag(45%) Au (16,7%),Zn,Cd,Pb amalgamalar hosil qiladi. Fe,Ni, Mn va Sn bilan amalgamalar hosil bo’lmaydi.

Simob konsentrlangan va suyultirilgan nitrat kislotada eriydi:

Hg+4HNO3(kons.) =Hg(NO3)2+2NO₂+2H₂O

3Hg+8HNO3(suyul.)=3Hg(NO3)2+2NO+4H₂O

Hg+2H₂SO4 (kons.) =HgSO4+SO₂+2H₂O

• 6Hg+8HNO3(suyul.) =3Hg₂(NO3)2+2NO+4H₂O

Hg+¹ birikmalari.

• Hg+¹ birikmalari.Hg₂O qora rangli. Barcha (1) valentli birikmalarni olishda Hg2(NO3)2*2H2O ishlatiladi.
• Hg(NO3)2+2NaOH=Hq₂O↓+H₂O+2NaNO3
• Hg₂+2 Il valentli simob tuzlaridan qaytarib olish mumkin:
• Hg(NO3)2+Hg=Hg2(NO3)2
• Hg22+ham oksidlovchi va ham qaytaruvchi xossasiga ega:
• Hg₂Cl₂+Cl₂-2HgCl₂Hg₂ Cl₂+SnCl₂=2Hg+SnCl4

• Hg2Cl₂ simob(l) xlorid yoki boshqacha nomi kalomel. Suvda yomon eriydigan qattiq oq modda, lekin organik erituvchilarda yaxshi eriydi. U simob (II) xloridni sulfit angidrid bilan qaytarish reaksiyasida hosil bo'ladi:
• 2Hg2Cl₂ +SO2=Hg2Cl2+SO2Cl2
• Kalomel olish uchun HgCl₂ ga simob qo’shiladi:
• HgCl₂+Hg=Hg₂Cl₂
• Hg2(NO3)2- tarkibida ikki molekula suv bilan kristallanadi.
• Hg2(NO3)2+2H₂O.
• Hg₂(CN)₂. Eruvchanligi 8 ga teng. Nihoyatda oz eriydi va zaharli hisoblanadi.
• Hg₂SO4- suvda yomon eriydigan rangsiz kristall modda.