Kadmiy - Tabiatda uchrashi. Kadmiyni 1817 yilda F.Shtromeyer rux karbonati tarkibidan olgan. Kadmiy hamma vaqt rux rudalari tarkibida kadmiy karbonat holida uchraydi.
- Minerallari. Tabiatda quyidagi minerallar tarkibida uchraydi: grinokit CdS va otavit CdCO3
Fridrix Shtromeyyer Birinchi kadmiy ixtirochisi
Xossalari Kadmiy yumshoq, yaltiroq, oq, metall. Yuqori haroratda juda aktiv metall, galogenlar bilan birikib gallogenidlarga aylanadi. Toza kadmiy oksid jigar rang, bo’lib havoda sekin asta oqaradi. Bunda u kadmiy karbonatga aylanadi. CdO Cd—metall Kadmiy birikmalari - Kislorod bilan ikki xil birikma hosil qiladi. Cdo va CdO₂. Bulardan Cdo ni amaliy ahamiyati bor. CdO- qo'ng'ir jigar rangli, lekin havoda CO₂ ni yutib oqarib qoladi. Cdo suvda oz eriydigan asoslar jumlasiga kiradi.
- Agar vodorod atmosferasida qizdirilsa CdO dan metall kadmiy hosil bo'ladi:
- CdO+H₂=Cd+H₂O
- Ca(OH)2-kadmiy gidroksid, oq kristall modda, qizdirilsa suvini yo'qotib Cdo ga aylanadi. Rux gidroksidga o'xshash ammiak eritmasida eriydi:
- Ca(OH)2+ 4NH4OH=[Cd(NH3)4](OH)₂+4H₂O
- Agar kadmiy gidroksidga kislotalar(HF, HCI, HBr, HI) ta'sir ettirilsa, CdF2, CdCl2, CdBr₂ va Cdl olinadi. Ular suvda yaxshi eriydigan moddalar. Cdl, fotografiyada ishlatiladi.
- CdS- kadmiy sulfid. Yomon eriydigan tuz hisoblanadi. CdS sariq bo'yoq va rangli shishalar tayyorlashda qo'llaniladi.
- Kadmiyning suvda va kislotalarda eriydigan birikmalari zaharlidir. Ayniqsa havodachang holatda kadmiy oksidi bo'lishi juda xavfli.
- Ishlatilishi. Kadmiy yadro energetikasida keng qo'llaniladi. Bezak qoplamalari uchun ham ishlatiladi. CdS sulfidi (kadmiyli sariq bo'yoq) rassomchilikda ishlatiladi. Samolyotlar, kemalarning eng muhim detallari, shuningdek, tropik iqlim sharoitida ishlatiladigan buyumlarning sirti kadmiylanadi.
- Kadmiylash atom korroziyasidan, dengiz suvi ta'siridan himoya qilish, shuningdek, bezash uchun metall buyumlar sirtini yupqa (odatda, 10-25 mkm) kadmiy qatlami bilan qoplash. Elektrokimyoviy va vakuum (murakkab buyumlar uchun) usullarda amalga oshiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
