Mavzu: Harakatlanuvchi faollik muammolari Reja: Harakat faolligi va optimal hajmlar

Harakat faoliyatining turlari	18 – 24 yosh yigitlar
18 - 20 yosh qizlar
Soo’lomlashtirish yugurishi km.da	15-17	12-14
Yurish (velosipedda bo’lsa ham)	22-24	16-18
Turnikda tortilish (qizlar kichik turnikda osilib yotib)marta	70-85	85-95
Qo’lga tayanib tirsakni bukib to’o’rilash (polda),(qizlar skameykaga tayanib)	120-140	210-220
Orqa bilan yotib oyoqlarni ko’tarib tushirish marta Qizlar nolg’da yotib gavdani ko’tarish qo’llar bo’yinda zanjir	140-160	100-120
Asosiy turishdan oyoqlarni bukmay oldinga engashish marta	90-120	90-100
Tez yurish bilan turistik poxod. km. da qizlar.	-	21-35

Sport pedagogikasining masalalari

Tadqiqotlar ko’rsatadiki, oliy o’kuv yurtlaridagi hozirgi kunda mavjud harakat rejimi talabalrga yetarli darajada harakat faolligi hajmini ta’minlab bermaydi va bu ularning jismoniy faollik, sog’liklariga yomon ta’sir o’tkazadi.

Davriy ko’rsatkichlarga asoslanib harakat faoligi baholanayotganda bir haftada harakat faolligiga ajratiladigan soatlar tavsiya etiladi. Talaba va o’kuvchilar uchun optimal hajm harakat rejimi haftada 8-10 soatda harakat faolligi hisoblanadi.
Sport pedagogikasining asosiy vazifalaridan biri o’kuvchi yoshlarning harakat faoligini minimal, optimal, maksimal darajasini aniqlashdir.
Bunda minimal tavsifnomalar organizmni normal, funktsional holatini belgilovchi chegaralarni ta’minlashi kerak bu gigenik harakterning harakat rejimi darajasidir. Tabiyki, harakat faolligi inson organizmiga faqatgina optimap kattaliklar chegarasida bo’lea, jobiy ta’sir ko’rsatadi.
Uning yetishmovchiligi natijasida organizmning funktsional va moslashuv imkoniyatlari pasayadi, noqulay sharoitlarga karshiligi tushib ketadi. Buning natijasida kasallikka chalinish imkoniyati ortadi.
Ortiqcha faollikda ham buning aksida ham organizmda patalogik o’zgarishlar kuzatiladi. Katta mikdordagi haddan tashqari tolikish ga olib keladi va oxir okibat o’sishda to’xtalish sodir bo’ladi, organizmnig turli tizimlari yemiriladi.
Harakat faolligini maksimal rejimlarini aniklash ishga layoqat, o’kishning pasayishiga oliyub keluvchi ogir mashqlarni bajarish chegarasini belgilaydi
Optimal rejim anchagina yaxshiroq. Bu holda organizm turli tomondan ta’sir ostida bo’ladi, bu esa uning atrof-muhitga sekin-asta moslashishga imkoniyat yaratib beradi. O’z navbatida, bu insoning moslashuvchanligini oshiradi va sogliqni mustahkamlaydi. Odamning jismoniy statusiva jismoniy rivojlanishini aniqlovchi faktorlar sistemasida harakat faolligi boshlovchi rol o’ynashi inkor etib bo’lmas dalildir.
Harakat og’irligi yurak-kon tomirlari, bezlari faoliyati, (kostnaya-suyakli) to’qimaning rivojlanishi va mushak tizimida, organizmning tashqi muhit ta’siriga qarshiligida yakkol namoyon bo’ladi. Aynan aktiv harakat jarayonida Yangi davriy aloqalar o’rnatiladi. Yangi-yangi shartli reflektor alokalar paydo bo’ladi.
Sport bilan shugullanishda hadtsan tashqari harakat faolligi, ayniqsa, organizm kata ogirlikka tayyor bo’lmasa, vegetativ tizim faoliyatidagi o’zgarishlarga olib kelishi mumkin.
Harakat faolligi odamlarning rivoji va to’gri o’sishini nazorat qiluvchi biologik regulyator bo’lib, shaxsning rivojlanishi va shakllanishida asos bo’ladi.
Oxirgi yillarda turli yoshdagi odamlarning harakat faolligini o’rganishga kata e’tibor beriladi.
Tushunarliki, harakat faolligi kamchiligi oxirgi yillarda sogliqni yomonlashtiruvchi asosiy omildir.
Aniklanganki, nazorat qilinmaydigan harakat faolligi genetik tomondan belgilangan, shuningdek organizmning yosh-jinsiy hususiyatlarini ko’rsatadi va bu borada tana o’lchovlari, organlar va tizimlarning funktsional holati ko’rsatkichi kabi biologik ko’rsatkich hisoblanishi mumkin.
Ayni shu paytda odamning harakat faolligi ma’lum mikdorda ijtimoiy pedagogik ta’sirlar va atrof-muhit omillariga bogliq. Ularning hususiyatlari harakat faolligini chegaralagandek harakat rejimining optimizatsiyasiga asos bo’ladi.
Ko’pchilik mutaxassislar fikricha harakat faolligi ba’zi qatiy o’rtacha kattaliklarda kundan kunga yotgan doimiy individual kattalikdir. Iqlimi mo’tadil bo’lgan joylarda u baxor va yozga nisbatan kuzda va qishda ancha pastroq.