Mavzu: Idrok

Idrokni tasnif qilishda materiyaning yashash shakllari - fazo, vaqt, harakat asos qilib olinadi, unga kora idrok quyidagi turlarga ajratiladi:

• Idrokni tasnif qilishda materiyaning yashash shakllari - fazo, vaqt, harakat asos qilib olinadi, unga kora idrok quyidagi turlarga ajratiladi:
• Fazoni idrok qilish
• Vaqtni idrok qilish
• Harakatni idrok qilish
• Fazoni idrok qilish
• Fazoni idrok qilish voqelikdagi narsa va hodisalarning fazoda egallagan ornini, shaklini, miqdorini, bir-biriga nisbatan munosabatlar bilish jarayonining shaklidir. Voqelikni idrok qilish orqali inson borliq togrisida, uning xususiyatlari, xajmi, masofasi (ich tomonni, chuqurligi) yuzasida muayyan ma'lumotlar, xossalar, axborotlar toplash, ularni farqlash imkoniyatiga ega boladi.
• Fazoni idrok qilish undagi narsalarning shaklini, hajmini va ozaro munosabatlarini aks ettirishdir. Demak, fazodagi narsalar uch olchovda idrok qilinadi; narsalarning shakli: uch burchakli, tort burchakli, kub, kvadrat, doira, konus va boshqalar. Narsalarning hajmi katta, kichik, ortacha, yirik, mayda va boshqalar. Narsalarning bir-biriga va idrok qiluvchiga munosabati: ongda, chapda, yuqorida, pastda, uzoqda va hokazo. Fazoni korish, teri, muskul-harakat organlari bilan idrok qilinadi. Fazoni bir koz bilan yoki ikki koz bilan

idrok qilamiz. Monokulyar idrokda narsalarning chetlaridan kelayotgan nurlar bitta kozning tor pardasida aks etadi. Bu nurlar koz gavharlarida bir-birini kesib otadi va ularning kesishgan joyida korish burchagi hosil boladi. Bu burchakning katta-kichikligiga hamda uning kozdan qanchalik uzoq-yaqinligiga bogliq. Koz gavharlarining va umuman kozning narsalarni eng yaxshi korish uchun moslashuvini akkomadasiya deyiladi.

• idrok qilamiz. Monokulyar idrokda narsalarning chetlaridan kelayotgan nurlar bitta kozning tor pardasida aks etadi. Bu nurlar koz gavharlarida bir-birini kesib otadi va ularning kesishgan joyida korish burchagi hosil boladi. Bu burchakning katta-kichikligiga hamda uning kozdan qanchalik uzoq-yaqinligiga bogliq. Koz gavharlarining va umuman kozning narsalarni eng yaxshi korish uchun moslashuvini akkomadasiya deyiladi.
• Odatda fazodagi narsalarning shakli, hajmi va ozaro munosabatlarini ikki koz bilan binokulyar idrok qilinadi.
• Biz bir narsaga ikki koz bilan qaraymiz. Lekin narsa bitta aks etadi. Buning sababi osha narsadan keladigan nurlarning koz pardasiga mos yoki mos bolmagan nuqtalariga togri kelishidir.
• Narsalarning fazo munosabatini binokulyar idrok qilishda konvergensiya muhim ahamiyatga ega.
• Konvergensiya - biror narsaga qaraganda ikkala koz soqqasining qanshar tomon bab-barobar burilishidir. Konvergensiya masofani, chuqurligini aniq, toliq idrok qilishga imkon beradi.
• Vaqtni idrok qilish
• Odamda inson tomonidan vaqtni idrok qilish asosan ruhiy hodisalar, holatlar, vaziyatlar, xususiyatlarning ozaro orin almashinuvi tufayli namoyon boladi va oziga xos tuzilishi bilan mazkur jarayonning boshqa shakllaridan farq qilib turadi. Vaqtni