Mavzu: Individual va bozor talabi Reja: Individual talab

Talab funksiyasi tenglamasi va egri chizigʻi

Talab tenglamasi – bu talab miqdori va isteʼmolchining tovarni sotib olish istagi va qobiliyatiga taʼsir qiluvchi omillar oʻrtasidagi bogʻliqlikning matematik ifodasidir. Masalan, Q _d = f(P; P_rg, Y) – talab tenglamasi, bunda Q_d – talab miqdori, P – tovar narxi, P_rg – tegishli tovar narxi va Y esa daromad hisoblanadi; tenglamaning oʻng tomonidagi funksiya talab funksiyasi deb nomlanadi. Talab funksiyasidagi argumentlar roʻyxatidagi nuqta-vergul(;) oʻngdagi oʻzgaruvchilar talab egri chizigʻini (miqdor, narx) fazoda chizganda doimiy boʻlishini anglatadi. Talab tenglamasining oddiy misoli Q_d = 325 – P – 30P_rg + 1,4Y. Bu yerda, 325 mahsulotga boʻlgan talabga taʼsir qiluvchi barcha tegishli aniqlanmagan omillarning jamlanmasidir. P – tovarning narxi hisoblanadi. Talab qonuniga muvofiq koeffitsient esa manfiy boʻladi. Tegishli tovar toʻldiruvchi yoki oʻrnini bosuvchi boʻlishi mumkin. Agar u toʻldiruvchi boʻlsa, uning narxi koeffitsienti ushbu misoldagi kabi salbiy boʻladi. Agar u oʻrinbosar boʻlsa, uning narxining koeffitsienti ijobiy boʻladi. Daromad (Y) ijobiy koeffitsientga ega boʻlib, bu tovar oddiy tovar ekanligini koʻrsatadi. Agar koeffitsient manfiy boʻlsa, tovar past tovar boʻlar edi, yaʼni isteʼmolchining daromadi oshishi bilan tovarga boʻlgan talab esa kamayadi. Narx boʻlmagan determinantlar uchun qiymatlarni belgilash, P_rg = 4,00 va Y = 50, Q = 325 – P – 30 (4) +1,4 (50) yoki Q = 275 – P boʻlgan talab tenglamasiga olib keladi. Agar daromad 55ga oʻsadigan boʻlsa, yangi talab tenglamasi Q = 282 – P boʻladi. Grafik jihatdan talabning narx boʻlmagan determinantidagi bu oʻzgarish x-kesishmasining oʻzgarishi natijasida yuzaga kelgan talab funksiyasining tashqi tomonga siljishida aks ettiriladi.