Mavzu: Iqtisodiy tahlilning mazmuni va ahamyati

MF = Mk – O’z Xm
Foydalilik nuqtasiga erishish uchun qancha mahsulot ishlab chiqarish hajmini ( Mfn ) aniqlash maqsadga muvofiqdir. Ushbu ko’rsatkichni aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalanamiz.
Mfn = Dx : Mf
Bu yerda Dx – korxonaning doimiy xarajatlari. Mf – bir mahsulotga to’g’ri keladigan marjinal foyda.
Biznes rejada ko’zda tutilgan foydaga erishish uchun zarur bo’lgan mahsulot miqdori quyidagicha aniqlanadi:
Mdrf = ( Dx + Fdr ) · Mf
Korxonaning iqtisodiy mustahkamlik ko’rsatkichining miqdorini (Imm) aniqlash uchun biznes rejada ko’zda tutilgan umumiy foyda summasini (Fdr) bir mahsulotga to’g’ri keladigan marjinal foyda (Mf) summasiga bo’lish zarur.
Im.m = Fbr : Mf
Iqtisodiy mustahkamlikning darajasini aniqlash uchun uning miqdorini 100 ga ko’paytirib, ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga bo’linadi.
Imd = ( Imm x 100 ) : M
Korxonaning iqtisodiy mustahkamligining miqdori biznes rejada ko’zda tutilgan foydaga erishish uchun foydalilik nuqtasiga erishgandan keyin qancha mahsulot ishlab chiqarish zarurligini ko’rsatadi.
Tayanch iboralar.

• 
  Monopoliyaga qarshi
  
• 
  Moliyaviy mustaqillik
  
• 
  Auditorlik tekshiruvi
  
• 
  Marjinal foyda
  
• 
  Foydalilik nuqtasi
  
• 
  Doimiy xarajatlar
  
• 
  Mahsulot birligi uchun qilingan xarajatlar
  
• 
  Umumiy foyda
  
• 
  Iqtisodiy mustahkamlik
  
• 
  Iqtisodiy mustahkamlik darajasi
  

Nazorat savollari.

1. 
   Korxonaning iqtisodiy moliyaviy mustahkamligiga qanday baho beriladi ?
   
2. 
   Tahlil qanday o’tkaziladi ?
   
3. 
   Monopolyadan chiqarish va rag’batlantirish to’g’risidagi farmin qachon qabul qilingan ?
   
4. 
   Ularni tahlil qilishda qanday usullardan foydalaniladi ?
   
5. 
   Auditorlik xulosalarini qanday ko’rib chiqish mumkin ?
   
6. 
   Korxonaning moliyaviy va iqtisodiy mustahkamligini ifodalovchi ko’rsatkichlarga nimalar kiradi ?
   
7. 
   Korxonaning iqtisodiy mustahkamligi deb nimaga aytiladi ?
   
8. 
   Korxonaning moliyaviy mustahkamligi deb nimaga aytiladi?
   
9. 
   Morjinal foyda miqdori qanday aniqlanadi ?
   
10. 
    Foydalilik nuqtasi qanday aniqlanadi ?
    
11. 
    Iqtisodiy mustahkamlik miqdori qanday aniqlanadi ?
    
12. 
    Iqtisodiy mustahkamlik darajasi qanday aniqlanadi ?
    

Foydalanilgan adabiyorlar:

1. 
   O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, Toshkent “ O’zbekiston “ nashiryoti – 1992-yil.
   
2. 
   O’zbekiston Respublikasining “ Korxonalar to’g’risida “ gi Qonuni (15.02.1991 yil).
   
3. 
   O’zbekiston Respublikasining “ O’zbekiston Respublikasida buxgalteriya hisobi to’g’risida “ gi Qonuni ( 16.09. 1996 yil ).
   
4. 
   O’zbekiston Respublikasining “ Auditorlik faoliyati to’g’risida “ gi Qonuni (26.05.2000 yil ).
   
5. 
   O’zbekiston Respublikasining “ Qishloq xo’jalik korxonalarini sanatsiya qilinishi to’g’risida ” gi Qonuni ( 14.01.1998 yil ).
   
6. 
   O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “ Savdo va umumovqatlanish korxonalarining yalpi tushumdanyagana soliqni hisoblash va to’lash to’g’risida “ gi 249-sonli qarori. 2002 yil.
   
7. 
   O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi “ Mahsulot (ish, xizmat ) lar tannarxiga kiritiladigan mahsulot ishlab chiqarish va sotish bo’yicha xarajatlar tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakillantirish haqida “gi Nizom. Toshkent – 1999 yil 05.02.
   
8. 
   I.A.Karimov “ O’zbekiston iqtisodiy islohatlarni chuqurlashtirish yo’lida “ Toshkent – 1995 yil.
   
9. 
   I.A.Karimov “ 2000 yilda xalq xo’jalik rejalarining bajarilishi to’g’risida “ Toshkent – 2001yil.
   
10. 
    M.Q.Pardaev “ Iqtisodiy tahlil nazaryasi “ Samarqand -2001 yil.
    
11. 
    I.T.Abdukarimov “ Moliyaviy hisobotlarni o’qish va tahlil qilish yo’llari “ Toshkent-1999 yil.
    
12. 
    S.Qodirxonov “ Sanoat korxonalarida buxgalteriya hisobi “ Toshkent – 1993 – yil.
    
13. 
    E.Ergashev “ Iqtisodiy va moliyaviy tahlil “ Toshkent –2000– yil.
    
14. 
    A.Shoalimov “ Sanoat korxonalari xo’jalik faoliyatini tahlil qilish “ Toshkent –1997– yil.
    
15. 
    M.Q Pardaev “ Korxonaning iqtisodiy va moliyaviy mustahkamligini baholash va tahlil qilish usullari “ Samarqand – 1999-yil.
    
16. 
    O.Mahkamov “ Qishloq xo’jalik korxonalarini xo’jalik faoliyatini analiz qilish “ Toshkent –1991– yil.
    
17. 
    T.Q.Qudratov, M.M.Ibragimov, Z.H.Karimova “ Iqtisodiy tahlil “Toshkent –2005– yil.