Mavzu; Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida korxonalarda marketing faoliyatini tashkil etish Reja

Kommunikatsiya oqimlarini tashkil qilish. Talab va taklif o‘rtasidagi samarali muvozanatni ta’minlash uchun jismoniy ayirboshlash shartlarini bajarishning o‘zi kamlik qiladi. Tovar ayirboshlash jarayoni amalga oshishi uchun potensial xaridorlar tovarlarning mavjudligi haqida, ya’ni o‘z ehtiyojlarini qondiradigan xususiyatlarining muqobil shakllari borligi haqida xabardor bo‘lishlari kerak.
Mavjud bozorda turli kommunikatsiya oqimlarining yetti xil turini pastdagi rasmda ko‘rsatib o‘tish mumkin.

2-rasm.Bozor iqtisodiyoti sharoitida m arketingning roli
1. Ishlab chiqaruvchi investitsiyalarni amalga oshirishdan avval xaridorlarning ehtiyojlari va istaklarini aniqlash maqsadida axborot to‘playdi. Bozorni tadqiq qilish va strategik marketingning roli ham shundan iboratdir.
2. Xuddi shu yoi bilan potensial xaridor yetkazib beruvchilar
taklif qilayotgan imkoniyatlarni o‘rganib chiqish va sotishga oid takliflarni tahlil qilishga turtki boiadi.
3. Ishlab chiqarish amalga oshirilgandan solng, ishlab chiqaruvchining kommunikatsion dasturi sotishga yo‘naltirilgan boiadi va uning maqsadi tovarning bozor tomonidan qabul qilinishidan hamda sotish joyi, tovarlarni siljitish va narxlar masalasida sotish tizimi bilan kooperatsiyalanishdan iborat boiadi.
4. Ishlab chiqaruvchi pirovard xaridorni markaning o‘ziga xos xarakteristikalari mavjudligi haqida xabardor qilish maqsadida tovarni siljitish faoliyatini reklama qiladi va o‘z savdo xodimlari yordamida amalga oshiriladi.
5. Sotish tizimi yordamida amalga oshiriladigan va pirovard xaridorga yo‘naltirilgan siljitish va kommunikatsiya faoliyatining maqsadi markaga sodiqlikni ta’minlash, tovar harakatini am alga oshirish, yangi paydo bo‘lgan savdo markalarini qo‘llab-quvvatlash, savdo-sotiq shartlari va hokazolar haqida axborot berishdan iborat.
6. Tovar foydalanilgandan yoki iste’mol qilingandan so‘ng
iste’molchilarning qoniqish hosil qilgan yoki qilmaganligini tekshirish ishlab chiqaruvchiga taklifni ularga moslashtirishga imkon beradi.
7. Tovarlar foydalanilgandan yoki iste’mol qilingandan so‘ng arizalar yoki baholar yakka va uyushgan (konsyumerizm) xaridorlar tomonidan o‘z-o‘zidan tarqatiladi.
Kichik bozorlarda ayirboshlash jarayoni ishtirokchilari
o‘rtasidagi kommunikatsiya o‘z-o‘zidan sodir bo‘ladi. Katta bo-
/orlarda esa ishtirokchilar o‘rtasida jismoniy va ruhiy masofa katta bo‘lib, bunday sharoitda kommunikatsiyani maxsus tashkil qilish kerak bo‘ladi.
Marketing, ayniqsa, strategik marketing xo'jalikning bozor
tizimida muhim iqtisodiy rol o‘ynashi lozim. Bunga sabab nafaqat strategik marketingning talab va taklifni samarali birlashtirishi, balki iqtisodiy taraqqiyotning quyidagi bosqichlardan iborat
davrini ishga tushirishdir:
— strategik marketing qondirilmagan ehtiyojlarni topadi va
ularga moslashtirilgan tovarlarni ishlab chiqadi;
— operatsion marketing esa bu yangi tovarlarga bo‘lgan talabning kuchayishiga olib keladigan ishlar rejasini amalga oshiradi;
— o‘sib borayotgan talab xarajatlarning kamayishiga va natijada narxlarning pasayishiga olib keladi, shu tufayli bozorga xaridorlarning yangi guruhlari jalb qilinadi;
— bozorning bunday kengayishi yangi investitsiyalarni jalb qiladi, bu investitsiyalar esa ko‘lam hisobiga tejashga va ta komillashtirishga yoki yangi tovarlarni ishlab chiqishga imkon beradi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida kommunikatsiya va ayirboshlashni amalga oshirish nuqtayi nazaridan qaraganda, hozirda kuzatilayotgan yuksalishga qaramay, marketing faoliyatining yangi turi emasligi shubhasizdir, chunki u har doim ham mavjud bo iib kelgan va erkin ayirboshlashga asoslangan har qanday tuzimda ham u yoki bu tarzda ko‘rib chiqilgan vazifalarni o‘z ichiga oladi.
Firmaning marketing funksiyasini barpo etish, so‘ngra uni kuchaytirish zaruratining yuzaga kelishiga texnologik, iqtisodiy va raqobat muhitlarining murakkabligi sabab bo‘ldi. Marketingning bugungi kundagi rolini yaxshiroq anglab olish uchun ushbu evolutsiyaning tarixini ko‘rib chiqish qiziqarlidir. Bu yerda uch bosqichni ajratib olish m um kin, ularning har biri marketingning ustuvor maqsadi bilan xarakterlanadi: passiv marketing; tashkiliy marketing; faol marketing.