Mavzu: Ishchi kuchi va uning bandligi


Yillar Ko‘rsatkichlar


Download 42.32 Kb.
bet5/5
Sana23.10.2023
Hajmi42.32 Kb.
#1717868
1   2   3   4   5
Bog'liq
31.03 nazariya

Yillar




Ko‘rsatkichlar






















Tug‘ilish

O‘lish




Tabiiy o‘sish
















2010

651,3

133,6




517,7
















2011

669,6

138,4




531,2




























2012

625,1

146,0




479,1




























2013

679,5

145,7




533,8




























2014

718,0

149,8




568,2




























2015

734,1

152,0




582,1




























2016

726,2

154,8




571,4




























2017

715,5

161,5




554,0




























2018

768,5

154,9




613,6




























2019

815,9

155,0




660,9




























Respublikada 2010 yilda iqtisodiyotda band bo‘lganlar soni 12286,6 ming kishini tashkil etgan bo‘lsa, 2018 yilga kelib bu ko‘rsatkich 14641,7 ming kishini (116,9 foiz o‘sish) tashkil qildi (20.2-jadval).


20.2-jadval
O‘zbekiston Respublikasi bo‘yicha ishchi kuchi resurslarining ish bilan
bandligi holati (ming kishi hisobida)2



Yil

Aholi soni,

Iqtisodiy faol

Iqtisodiyotda band

Ishsizlar soni

(mln.kishi)

ishchi kuchi soni

bo‘lganlar soni






















2010

28,5

12286,6

11628,4

658,2
















2011

29,1

12541,5

11919,1

622,4
















2012

29,5

12844,1

12223,8

620,3
















2013

30,5

13163,0

12523,3

639,7
















2014

31,0

13606,3

12818,4

653,8
















2015

31,5

13767,7

13058,3

709,4
















2016

32,1

14022,4

13298,4

724,0
















2017

32,7

14357,3

13520,3

837,0
















2018

33,3

14641,7

13273,1

1368,6
















2018 yilda 2010 yilga













nisbatan %

116,8

119,2

114,1

207,9

















  1. Manba: O‘zbеkiston Rеspublikasi Davlat statistika qo‘mitasi ma'lumotlari.




  1. O‘zbekiston Respublikasi Bandlik va mеhnat munosabatlari vazirligi ma'lumotlari asosida tuzilgan.

570

Jadvaldan ko‘rinadiki, 2010 yilda O‘zbekiston aholisi soni 27,1 mln. kishini tashkil etgan bo‘lsa, 2018 yilda 33,3 mln. kishiga etgan, ya’ni 116,8% o‘sgan.


Aholining tabiiy o‘sishi, uni takror ishlab chiqarish xususiyati ko‘pgina holatlar bilan mamlakatning industrial taraqqiyoti va urbanizatsiya darajasi, ijtimoiy shart-sharoitlar, madaniyat va maishiy turmush an’analari, aniq tarixiy omillar bilan belgilanadi.


Ular jumlasiga demografiya omilini hisobga olgan holda uy-joy sharoitlarini yaxshilash, bolalarga nafaqalar berish, ularni bolalar muassasalari bilan ta’minlash, xomiladorlik va bola tug‘ilgandan keyingi ta’tillarni uzaytirish, oilani mustahkamlash, shuningdek, jamoada ma’naviy muhitni yaxshilash kiradi.


Mamlakatdagi yoki ayrim hududlardagi ishchi kuchi resurslari miqdoriga aholining tabiiy o‘sishidan tashqari ishchi kuchi migratsiyasi ham ta’sir qiladi.




Ishchi kuchi migratsiyasi murakkab jarayon bo‘lib, turli omillar ta’siri ostida (masalan, ish haqi darajasidagi o‘zgarishlar, ishsizlik va h.k.) ishchi kuchining bir hududdan boshqa bir hududga ko‘chib o‘tishini bildiradi. Migratsiya ikki darajada, ya’ni xalqaro darajada va mamlakat ichida ro‘y berishi mumkin. Davlatlar o‘rtasida ro‘y bergan migratsiya tashqi migratsiya deyiladi. Bir mamlakat ichida ro‘y bergan migratsiya ichki migratsiya deb atalib, u quyidagi shakllarda bo‘lishi mumkin:



  1. tugal migratsiya – aholining doimiy yashash joyini o‘zgartirishi bilan bog‘liq migratsiya;




  1. tebranuvchi migratsiya – ishchi kuchining bir hududdan boshqa hududga

muntazam davriy ravishda qatnab ishlashi bilan bog‘liq migratsiya;





  1. mavsumiy migratsiya – mavsumiy ish faoliyati bilan bog‘liq migratsiya;




  1. tasodifiy migratsiya – ishchi kuchining ba’zi hollarda boshqa hududlarga

borib kelishi bilan bog‘liq migratsiya.


Ishchi kuchi migratsiyasi shunchaki ro‘y bermay, uning negizida ma’lum ijtimoiy-iqtisodiy sabablar yotadi. Ishchi kuchi migratsiyasining iqtisodiy vazifasi sifatida mamlakat bo‘ylab ishchi kuchi resurslari samarali taqsimlanishini ta’minlash, ishchi kuchiga bo‘lgan talab va taklif nisbatini muvofiqlashtirish


571
hisoblanadi. Bu vazifaning amalga oshishi natijasida ishchi kuchidan foydalanish samaradorligi oshadi.

Ishchi kuchi migratsiyasining ijtimoiy vazifasi aholi turmush darajasini oshirish, inson omilining ijtimoiy hayotdagi roli va mavqeini yanada yuksaltirishdan iborat.




Ishchi kuchini takror hosil qilish uning to‘la va samarali ish bilan band bo‘lish muammosini ham o‘z ichiga oladi. Ish bilan to‘la band bo‘lishni mutlaq ma’noda tushunmaslik kerak. Birinchidan, ishsizlikning ma’lum darajasi iqtisodiyot uchun me’yordagi hol hisoblanadi. Ikkinchidan, ish bilan to‘la band bo‘lish mehnatga layoqatli barcha kishilar albatta umumlashgan (davlat va jamoa korxonalarida) ishlab chiqarishga jalb etilishi zarurligini anglatmaydi. Ularning bir qismi o‘zini oilada xizmat ko‘rsatishga, bolalar tarbiyasiga, shuningdek, xususiy korxonalar va shaxsiy tomorqa va yordamchi xo‘jalikda mehnat qilishga, yakka tartibdagi mehnat faoliyati bilan shug‘ullanishga bag‘ishlashi mumkin. Uchinchidan, ish bilan to‘la band bo‘lish uning samaradorligi bilan, ishchi kuchi resurslaridan g‘oyat oqilona foydalanish bilan qo‘shib olib borilishi kerak.
Download 42.32 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling