Mavzu: Ishlab chiqarish va uning baynalminallashuvi Mundarija Kirish

4. Ishlab chiqarishni baynalmilallashuvi sabablari Iqtisodiy jihat
Firmalarning xalqaro bozorga kirishining asosiy sabablari ularning xarajatlarni kamaytirishga intilishlari va noyob resurslardan foydalanishga intilishlaridir. Xalqaro bozorga chiqish ishlab chiqarish ko‘lamini oshirish demakdir. Bu, bir tomondan, mahsulot tannarxidagi doimiy xarajatlar ulushini kamaytirsa, ikkinchi tomondan, ishlab chiqarish jarayonining tezroq takomillashishiga olib keladi, “o’rganish egri chizig’i” bo’yicha taraqqiyotni tezlashtiradi. Ma'lumki, bularning ikkalasi ham korxona xarajatlarining kamayishiga olib keladi. E'tibor bering, bu holda firma ishlab chiqarilgan mamlakatning ichki bozorida narx ustunligiga ega.
Xorijiy mamlakatlarga ishlab chiqarishni o'tkazish ham, agar u erda arzonroq yoki noyob ishlab chiqarish resurslari mavjud bo'lsa, xarajatlarning kamayishiga olib keladi. Ayrim tarmoqlarda mehnat narxi, xom ashyoning mavjudligi yoki kapitalning mavjudligi kabi omillar hali ham katta rol o'ynaydi. Ilm-fanni ko'p talab qiladigan ishlab chiqarishlarda ilmiy-texnik markazlar bilan o'zaro hamkorlikka, ma'lum bir mamlakatning ilmiy va muhandislik an'analari, umumiy va maxsus ta'lim tizimi bilan belgilanadigan texnologiyalarni yangilash qobiliyatiga alohida ahamiyat beriladi.
Tashqi bozorga chiqishning standart sababi iste'molchiga yaqinlashish istagidir. Ko'p millatli kompaniya (MNC) xarajatlarni kamaytirish va talabning o'zgarishiga moslashuvchanroq javob berish uchun bozorlarga yaqinroq joylashadi. Xalqarolashuvning yana bir motivi turli mamlakatlar qonunchiligidagi farqlardan turli imtiyozlarni olish uchun foydalanish, masalan, ilmiy-tadqiqot ishlari uchun subsidiyalar va, ayniqsa, soliq imtiyozlari. Qoidaga ko'ra, MNClar offshor zonalar va kompaniya ichidagi savdoning katta miqdoridan foydalangan holda pul oqimlarini optimallashtiradi. MMKlarning afzalliklari milliy ishlab chiqaruvchilarning mavqeini zaiflashtiradi va ularni o'z faoliyatini xalqarolashtirishga undaydi. To'g'ridan-to'g'ri raqobatchilarning yangi tashqi bozorlarga kirishi ularga raqobat allaqachon boshlangan bozorlarda qo'shimcha afzalliklarni berishi mumkin (miqyos effekti, ixtisoslashuv va boshqalar). Buning oldini olish uchun MNClar o'zlari uchun mavjud bo'lgan har bir bozorda o'z raqobatchilarining orqasidan borishadi.
MMK strategiyasiga sezilarli ta'sir - bu xorijiy davlat tomonidan o'yin qoidalarini o'zgartirish bilan bog'liq bozorni yo'qotish xavfi: tariflar, kvotalar va milliy ishlab chiqarishni yaratishga qaratilgan boshqa vositalardan foydalanish. Bularning barchasi to'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar yoki texnologiyalar transferi bo'yicha bitimlar sohasidagi faoliyatni rag'batlantiradi. Gumanitar jihat Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, aniq iqtisodiy maqsadga muvofiqligiga qaramay, firmalar ko'pincha xalqaro biznes va ayniqsa, to'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar bilan shug'ullanmaydi. Bu korporativ darajada qaror qabul qilishning o'ziga xos xususiyatlari bilan bog'liq. Boshqa davlatdagi vaziyatni bilmaslik menejerlarni xavflarni ortiqcha baholashga va yuqori foyda prognozlari mavjud bo'lsa ham, tegishli variantlarni ko'rib chiqmaslikka olib keladi. Biznesni tashkil etishning dastlabki bosqichlarida top-menejerlarni boshqaradigan qo'shimcha motivlar muhim bo'lib chiqadi. Ushbu qo'shimcha motivlar ham tashkilot ichida, ham qisman tashqi muhit bilan belgilanadi. Top menejment ko'pincha obro'-e'tibor, sayohat qilish istagi, boshqa mamlakatlar rivojlanishi uchun biror narsa qilish istagini hisobga oladi.
Globallashish, uning boschqalari, tuzishlari va oqibatlari 20-21-asrlar yoqasida jahon iqtisodiyoti rivojlanishining asosiy jarayonlaridan biri progressiv globallashuv, ya'ni. iqtisodiy hayotning baynalmilallashuvi rivojlanishining sifat jihatidan yangi bosqichi. Mutaxassislarning ham, sayyoramizning barcha aholisining ham globallashuvga bo'lgan munosabati juda noaniq, ba'zan esa diametrik ravishda qarama-qarshidir. Bu globallashuv jarayonlarining oqibatlariga nisbatan turli nuqtai nazarlar bilan bog'liq bo'lib, bunda ba'zilar jahon iqtisodiy tizimiga jiddiy xavf tug'dirsa, boshqalari iqtisodiy taraqqiyotning keyingi vositasi sifatida qaraydi. Shubhasiz, globallashuvning oqibatlari ham ijobiy, ham salbiy bo'lishi mumkin, ammo uning muqobili yo'q, shuning uchun maqolada asosiy e'tibor ushbu jarayonlardan kelib chiqadigan xavflar (tahdidlar), imkoniyatlar va imtiyozlarni o'rganishga qaratilgan. globallashuv jarayonida yuzaga kelgan. Ishlab chiqarishdagi xalqaro hamkorlik, xalqaro mehnat taqsimoti, tashqi savdo va umuman xalqaro iqtisodiy munosabatlarning rivojlanishi natijasida milliy iqtisodiyotlarning o‘zaro bog‘liqligi va o‘zaro bog‘liqligi kuchaymoqda, ularning normal rivojlanishini hisobga olmasdan turib mumkin emas. tashqi omilni hisobga olish. Bu hodisa iqtisodiy hayotning baynalmilallashuvi deb ataladi.
Iqtisodiy faoliyatning baynalmilallashuvi - bu alohida mamlakatlar iqtisodiyotining o'zaro bog'liqligi va o'zaro bog'liqligining kuchayishi, xalqaro iqtisodiy munosabatlarning milliy xo'jaliklarga ta'siri, mamlakatlarning jahon xo'jaligidagi ishtirokidir. Xalqaro iqtisodiy hamkorlik deganda mamlakatlar va xalqlar o‘rtasidagi barqaror iqtisodiy aloqalarni rivojlantirish, takror ishlab chiqarish jarayonini milliy chegaralardan tashqariga kengaytirish tushuniladi.
Keyingi bosqich xalqaro iqtisodiy integratsiya bo'lib, ob'ektiv ravishda xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashishi, kapitalning baynalmilallashuvi, fan-texnika taraqqiyotining global xarakteri va milliy iqtisodiyotlarning ochiqlik darajasi va savdo erkinligining oshishi bilan bog'liq. Xalqaro iqtisodiy integratsiyani alohida milliy xo’jaliklar o’rtasidagi mehnat taqsimoti, chuqur barqaror munosabatlarni rivojlantirish orqali ularning xo’jaliklarining turli darajadagi va turli shakllardagi o’zaro ta’siri asosida mamlakatlarning iqtisodiy birlashuvi jarayoni sifatida tavsiflash mumkin.
Xalqaro iqtisodiy integratsiya jahon iqtisodiyoti rivojlanishining ancha yuqori, samarali va istiqbolli bosqichi, iqtisodiy aloqalarni baynalmilallashuvining sifat jihatidan yangi va yanada murakkab bosqichidir. Bu bosqichda nafaqat milliy iqtisodiyotlarning yaqinlashuvi, balki iqtisodiy muammolarni birgalikda hal etish ham ta'minlanadi. Shuning uchun iqtisodiy integratsiyani davlatlararo shartnomalar shaklini olgan va davlatlararo organlar tomonidan muvofiqlashtiriladigan iqtisodiy mexanizmlarning yaqinlashishiga olib keladigan mamlakatlar o'rtasidagi o'zaro iqtisodiy hamkorlik jarayoni sifatida ifodalanishi mumkin. Iqtisodiy integratsiya, xususan, quyidagilarda ifodalanadi: · turli mamlakatlar milliy xo‘jaliklari o‘rtasidagi hamkorlik va ularni to‘liq yoki qisman birlashtirish; · ushbu mamlakatlar o'rtasida tovarlar, xizmatlar, kapital, ishchi kuchi harakatidagi to'siqlarni bartaraf etish;
· bitta (umumiy) bozorni shakllantirish maqsadida har bir alohida davlat bozorlarining yaqinlashishi; turli davlatlarga mansub xo'jalik yurituvchi sub'ektlar o'rtasidagi farqlarni yo'q qilish;
· har bir milliy iqtisodiyotda xorijiy hamkorlarga nisbatan kamsitishning har qanday shaklining yo‘qligi va boshqalar. Hozirgi bosqichda xalqaro munosabatlarning butun tizimida chuqur o'zgarishlar ro'y bermoqda. Globallashuv ularning muhim xususiyatiga aylanib bormoqda. Iqtisodiy integratsiya va globallashuvga olib keladigan jarayonlarni sxematik tarzda o'zaro bog'langan zanjir sifatida ifodalash mumkin.