Mavzu: iste’mol, jamg’arma va investitsiyalar 1

Jamoa bo’lib iste’mol qilish
Milliy daromadning jamiyat a’zolarining moddiy va ma’naviy extiyojlarini qondirishga sarflanuvchi qismi iste’mol fondi deb ataladi.

• Iste’mol fondi butun axolini shaxsiy iste’molini, axoliga ijtimoiy xizmat qiladigan muassalardagi, shuningdek, ilmiy muassasalar va boshqarishdagi barcha sarflarni o’z ichiga oladi.

Iste’mol sarflari

• – bu axoli joriy daromadlarining tirikchilik ne’matlari va xizmatlari uchun ishlatiladigan qismi.

JAMG’ARMA

• – bu axoli, korxona (firma) va davlat joriy daromadlarining kelajakdagi extiyojlarini qondirish va daromad olish maqsadlarida to’planib borishi.

• – barcha xo’jaliklar ixtiyoridagi daromad;

Y

• – iste’mol miqdori;

C

• – jamg’arma miqdori.

S
Iste’mol va jamg’arma hajmi unga ta’sir ko’rsatuvchi omillar o’rtasidagi bog’liqlik iste’mol va jamg’arma funksiyasi deyiladi.

• iste’mol real foiz stavkasining pasayib boruvchi funksiyasi xisoblanadi

Klassik iqtisodchilar fikriga ko’ra

• iste’mol – uy xo’jaliklari joriy daromadlarning o’sib boruvchi funksiyasi:

Keyns fikriga ko’ra,
Iste’mol funksiyasining grafikdagi tasviri
C0
С
Y
Y1
В
E2
E0
F
E1
0
Jamg’arma funksiyasining grafikdagi tasviri
S
Y
Y1
S=S(Y)
E0
E1
B
0
Iste’mol va jamg’arma xajmiga ta’sir ko’rsatuvchi ob’yektiv omillar
1

• Barcha xo’jaliklar tomonidan jamg’arilgan mol-mulk darajasi;

2

• Narxlar darajasi;

3

• Real foiz stavkalari;

4

• Iste’molchining qarzdorligi darajasi;

5

• Iste’molchilarni soliqqa tortish darajasi.

Iste’mol va jamg’arma xajmiga ta’sir ko’rsatuvchi sub’yektiv omillar
1

• Iste’mol va jamg’arishga bo’lgan moyillik,

2

• Kelgusidagi narx,

3

• Pul daromadlari,

4

• Soliq,

5

• Tovarlar mavjudligi darajasing o’zgarishiga bo’lgan munosabat.

Iste’mol va jamg’arma darajasi, mlrd. som (shartli raqamlar asosida)

Yillar	Daromad darajasi (Y)	Iste’mol (C)	Jamg’ar-ma (S)	Iste’mol-ga o’rtacha moyillik (С : Y)	Jamg’a-rishga o’rtacha moyilliik (S : Y)	Iste’mol-ga keyingi qo’shilgan moyillik (∆С : ∆Y)	Jamg’a-rishga keyingi qo’shilgan moyillik(∆S : ∆Y)
1995	1500	1300	200	0,87	0,13	-	-
2000	1800	1500	300	0,83	0,17	0,67	0,33
2008	2200	1700	500	0,77	0,23	0,50	0,50