REJA: - 1.Izotop atomlar.
- 2. Izobar atomlar.
- 3.Izoton atomlar va izoelektronlar.
- Tayanch so’zlar: Izotop, izobar, izoton, izoelektron
Foydalanilgan adabiyotlar: - S.Masharipov va b. “Umumiy kimyo”,11-sinf uchun darslik.T.: G’afur G’ulom nomli nashriyot. Toshkent - 2018, 17-18 betlar.
- Parpiyev N.A., Rahimov H.R.,Muftaxov A.G.,”Anorganik kimyo nazariy asoslari”, oliy ta’lim talabalari ushun darslik. Toshkent. ”O’zbekiston”.2000, 72-77 betlar.
- Kimyoviy element atomi yadrosida protonlar soni bir xil, ammo neytronlar soni turlicha, shuning uchun ham atom massalari bilan farqlanuvchi atomlarning turlari izotoplar deyiladi.
- Bu turdagi atomlarning atom massalari turlicha bo‘lsa-da, davriy jadvalda bir o‘rinda joylashadi. Tabiatda uchraydigan elementlarning deyarli barchasi izotoplarning aralashmasidir. Elementning atom massasi uning izotoplari massalarini o‘rtacha arifmetik qiymatiga teng .
- Kimyoviy element — bu yadro zaryadlari bir xil bo‘lgan atomlar turi bo‘lib, uning yadrosida neytronlar soni har xil bo‘lishi mumkin. Shu ning uchun ham atomning zaryadi bir xil bo‘lsa-da, massasi turlicha bo‘ladi.
Vodorod izotoplarining atom yadrosi - a) Ar= 1 bo‘lgan vodorod-protiy = 1 m.a.b;
- b) Ar= 2 bo‘lgan vodorod-deyteriy = =2 m.a.b;
- d) Ar=3 bo‘lgan vodorod-tritiy = 3 m.a.b.
- Elementning atom massasi uning barcha tabiiy izotoplari massalari
- ning shu izotoplarning tarqalganlik darajasi e’tiborga olingan o‘rtacha qiymatiga teng:
- Masalan, tabiiy xlorning 77,5% massa soni 35 bo‘lgan izotopdan va 22,5% massa soni 37 bo‘lgan izotopdan iborat. Xlor atomining o‘rtacha atom massasini topamiz:
Izobarlar - Tabiiy elеmеntlar orasida massa sonlari o‘zaro tеng, lеkin yadro
- Zaryadlari har xil bo‘lgan elеmеntlar – izobarlar dеb ataladi:
- K vaAr,
- Cr va Fe,
- Sb va Te
- Atomlar yadrosida nеytronlar soni bir xil bo‘lgan zarrachalar
- Izotonlar dеb ataladi:
Mustaqil yechish uchun masalalar - 1. Umumiy zarrachalarining 36,67 % ini neytronlar tashkil qiladigan kaliy atomiga izobar bo’lgan kalsiy atomidagi neytronlar sonini aniqlang
- 2. Umumiy zarrachalarining 32 % ini elektronlar tashkil qiladigan oltingugurt atomiga izobar bo’lgan fosfor atomidagi neytronlar sonini aniqlang.
- 3. Umumiy zarrachalarining 38,46 % ini neytronlar tashkil qiladigan kislorod atomiga izoton bo’lgan natriy atomining massasini aniqlang.
- 4. Xrom atomida elektronlar barcha zarrachalarining 30 % ini tashkil etadi. Ushbu atomning qanday zaryadli ionida elektronlar barcha zarrachalarning 28,2 % ini tashkil etadi ?
- 5. Marganes atomida neytronlar barcha zarrachalarining 37,5 % ini tashkil etadi. Ushbu atomning qanday zaryadli ionida elektronlar barcha zarrachalarning 27,63 % ini tashkil etadi ?
Do'stlaringiz bilan baham: |
