Мавзу: Жараён ва оқимларни бошқаришни синхронлаш

Mustaqil va o’zarobog’liq jarayonlar

• O’zaro aloqa nuqtai nazaridan, jarayonlar mustaqil va o’zaro ta’sirda bo’lgan kabi turlarga bo’linadi.
• Mustaqil jarayon – hech qanday tarzda boshqa jarayonlar bilan bog'liq bo'lmagan, boshqa jarayonlarning bajarilishiga ta'sir eta olmaydigan yoki ular ta'sirida bo'lmagan jarayon.
• O'zaro ta'sirdagi (hamkorlikdagi) jarayon - boshqa jarayonlarning bajarilishiga ta'sir qilishi yoki ular ta'sirida bo'lishi mumkin bo'lgan jarayon.

O'zaro ta'sir qiluvchi jarayonlarning afzalliklari

• Ma’lumotlarni hamkorlikda qo’llash- ma’lumotlarni sinxronlash sharti bilan, umumiy ma’lumotlar bilan ishlash (keyingi ma’ruzalarda muhokama qilinadi);
• Hisoblashlarni tezlashtirish;
• Modullilik: o’zaro ta’sirdagi jarayonlarni tashkil etish – bu har biri o'zaro ta'sir qiluvchi jarayonlardan biri tomonidan hal qilinadigan, nisbatan mustaqil qismlarga ajratiladigan (dekompozitsiya), muammoni parallel ravishda hal qilish usuli.
• Qulaylik.

Jarayonlarning o'zaro bog'liqligini tashkil etish turlari

• Ota va qismjarayonlarning o’zaro bog’liqligi nuqtai nazaridan, jarayonlar mustaqil, bo’ysinuvchi va hamkor jarayon (soprotsess) kabi turlarga bo’linadi.

Bo’ysinuvchi jarayon

• – ota-jarayonga bo’ysinuvchi jarayon.
• Bo’ysinuvchi jarayon UNIX tizimidagi kabi ota-jarayon yo’q qilinayotgan vaqtda yo’qotiladi.
• Ota-jarayon o’zining yakunlanishidan oldin barcha bo’ysinuvchi jarayonlarining yakunlanishini kutishi shart.

Mustaqil jarayon

• – ota-jarayonga bog’liq bo’lmagan holda bajariladigan qismjarayon.
• Namunaviy misollar: UNIXdagi boshlang’ich init jarayoni tomonidan ishga tushiriladigan demon-jarayonlar.
• Masalan, cron – demon-jarayoni bo’lib, u belgilangan crontab jadvalida ko'rsatilgan davriy harakatlarni chaqirishni tashkil qilish (yarim tunda barcha fayl tizimlarini avtomatik zaxiralash);
• smbd – Windows mashinalaridan UNIX mashinadagi fayllarga tarmoqdan kirish uchun SAMBA server dasturi boshqaradigan demon jarayoni.