Mavzu: javobgarlik va ma'suliyat markazlari bo'yicha boshqaruv hisobini tashkil qilish
Mas’uliyat markazlari faoliyatini moliyaviy baholash mezoni
Download 331.63 Kb.
|
Javobgarlik va ma\'suliyat markazlari bo\'yicha boshqaruv hisobini-hozir.org
- Bu sahifa navigatsiya:
- AR = Bo‘limlar foydasi: Bo‘limlar aktivi
|
2.Mas’uliyat markazlari faoliyatini moliyaviy baholash mezoni
Bozor iqtisodiyoti rivojlangan demokratik mamlakatlarda faoliyat yuritadigan xo‘jalik yurituvchi subyektlar amaliyotida moliyaviy xarakterga ega bo‘lgan to‘rtta ko‘rsatkichlardan foydalanadilar: -foyda; - aktivlarning rentabelligi; - qoldiq foyda; -iqtisodiy qo‘shimcha qiymat. Xarajat va daromad markazlari faoliyatining samaradorligini aniqlashda ushbu ko‘rsatkichlar mos kelmaydi. Javobgarlik markazlari faoliyatini nazorat qilishda faqat birinchi ko‘rsatkichdan foydalanish mumkin, xolos. Sarmoya (investitsiya) markazi faoliyati natijasini tahlil etishda esa keyingi uchta ko‘rsatkichdan (aktivlar rentabelligi, qoldiq foyda va iqtisodiy qo‘shimcha qiymat) foydalanish, maqsadga muvofiq. Ushbu ko‘rsatkichlarni hisoblashda ana shu javobgarlik markazlariga tegishli bo‘lgan aktivlar qiymati va majburiyatlari to‘g‘risidagi axborotlar bo‘lishi zarur. Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning foydasi sotilgan mahsulot (xizmatlar)dan kelib tushgan tushum va mos ravishda ana shu mahsulotlarni ishlab chiqarish hamda realizatsiya qilish uchun sarflangan xarajatlarning farqi sifatida aniqlanadi. Xo‘jalik yurituvchi subyekt faoliyatini baholaydigan daromad ko‘rsatkichi mustaqil emas, balki ko‘proq amaliy ahamiyatga ega. Bo‘limlarning foydasini hisoblagandan so‘ng, keyingi ikkita, ya’ni aktivlarning rentabelligi va sof (qoldiq) foydani hisoblash mumkin. Boshqaruv hisobi va tahlili nuqtayi nazaridan aktivlar rentabelligi (AR) ko‘rsatkichi aktivlarga sarf etilgan sarmoyaning qanchalik samarali foydalanganligini ko‘rsatadi. Aktivlar rentabelligi formulasi quyidagi ko‘rinishga ega: AR = Bo‘limlar foydasi: Bo‘limlar aktivi AR = Bo‘limlar foydasi: Bo‘limlar aktivi Boshqaruv hisobida umumiy qoida mavjud bo‘lib unga ko‘ra, agar taklif etilayotgan investitsiya loyihalaridan tushadigan foyda mavjud kapital qiymatidan yuqori bo‘lsa, xo‘jalik yurituvchi subyekt taklif etilayotgan sarmoyalarni qabul qilishi kerak. Javobgarlik markazlari faoliyatini baholashda qoldiq foyda ko‘rsatkichi ushbu umumiy qoidani inobatga oladi. Qoldiq foyda (QF) – bu xo‘jalik yurituvchi subyekt ma’muriyati tomonidan belgilangan, mas’uliyat markazlari tomonidan minimal foyda me’yoridan ko‘proq ishlab topilgan foydaga aytiladi. Qoldiq foyda formulasi quyidagicha hisoblanadi: Download 331.63 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|