Мавзу: Каналларнинг кўндаланг қирқимини тузиш. Сув сарфи ва чуқурлиги ўртасида функционал боғланиш эгри чизиғини қуриш

Поғоналар ҳисоби.

Поғонали шаршарак бир жилғалик, демак ўрта деворсиз ва кенглиги кириш қисмининг умумий кенглигига тенг бўлган ҳолда лойиҳаланади.
Катта канал тубидан ташлама канал тубигача бўлган баландликни аниқлаш.
_м
м
Поғоналар сони белгиланади.
_та
Ҳар бир поғонанинг баландлиги аниқланади.
_м
Критик чуқурлик қуйидаги формула бўйича аниқланади.
_м
А) 1-чи поғонанинг ҳисоби.
Бу ҳисоб 1-чи поғонадаги сув оқими энергиясини сўндирувчи қудуқ ўлчамларини аниқлашдан иборат. Ҳисоб қуйидаги тартибда бажарилади.
1-чи поғонадаги сув оқимининг сиқилиш чуқурлиги h_c1 ва сиқилиш чуқурлиги билан туташтирилган чуқурлиги h_c1’ аниқланади.
Буларни аниқлаш учун q_i =f₁(h_ci) ва q_i =f₂(h_ci’) боғланиш эгри чизиқлари графиклари тузилади. q_i=f₁(h_ci) ва q_i=f₂(h_ci’) функционал боғланиш эгри чизиқларини тузиш учун ҳисоб қуйидаги 3.1 - жадвал шаклида бажарилади. Бунда сиқилиш чуқурлиги h_ci га 0…0,7 м - атрофида тахминан бир неча қийматларни бериб, ҳар h_ci қийматига тегишли иншоот 1 м энига келадиган сув сарфи (q_i) ва сиқилиш чуқурлиги билан туташтирилган сув чуқурлиги (h_ci’) аниқланади.


3.1 - чи жадвал

№	hci (м)	qi (м^2/с)	hci’(м)
1	0,2
2	0,4
3	0,6
4	0,8
5	1,0
6	1,2

Хисобий сув сарфи қуйидаги формула бўйича аниқланади.
_м3/с


Бу формулада φ - тезлик коэффициенти, қуйидаги 3.2 - жадвалдан қабул қилинади .
3.2 - жадвал

P1 + d1	2,0	2,5	3,0	3,5	4,0	4,5	5,0
φ	0,94	0,927	0,913	0,902	0,89	0,88	0,87

d₁ – 1-чи поғонадаги сув оқими энергиясини сўндирувчи қудуқнинг чуқурлиги, уни тахминан d₁= d_1тах = 0,5 м белгилаш мумкин.
h_ci’ қуйидаги формула бўйича аниқланади.
_м
Бундан сўнг 1 м энига келадиган ҳисобий сув сарфи қуйидаги формула бўйича аниқланади.
_м3/с
Ундан сўнг q_i=f₁(h_ci) ва q_i=f₂(h_ci’) функционал боғланиш эгри чизиқлар графигидан (3.2 - расм) q_ҳис учун h_c1 ва h_c1’ аниқланади.

3.2 - расм. 1-чи поғона учун q_i=f₁(h_ci) ва q_i=f₂(h_ci’) боғланиш эгри чизиқлар графиги.


Поғона охирида ҳосил бўладиган тўла сув чуқурлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.

Поғона охирида ҳосил бўладиган геометрик сув чуқурлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.

1-поғонадаги сув оқими энергиясини сўндирувчи қудуқ чуқурлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.

1-чи поғона охирида сув оқимини туширадиган девор устидаги сув оқимининг ўрта тезлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.

1-чи поғонадаги L_уч1 -сув оқимини учиш узунлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.

y₁ – сув оқимини учиш баландлиги қуйидаги формулалар бўйича аниқланади.
_м
h_кр- сув оқимини критик чуқурлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.
_м
1-чи поғонадаги L_сакр1 - сув оқимини сакраш узунлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.
_м
1-чи поғонадаги сув оқими энергиясини сўндирувчи қудуқ узунлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.
_м


Б) 2-чи поғонанинг ҳисоби
2-чи поғонадаги сув оқимининг сиқилиш чуқурлиги h_c1 ва сиқилиш чуқурлиги билан туташтирилган чуқурлиги h_c1’ аниқланади.
Буларни аниқлаш учун q_i =f₁(h_ci) ва q_i =f₂(h_ci’) боғланиш эгри чизиқлари графиклари тузилади. q_i=f₁(h_ci) ва q_i=f₂(h_ci’) функционал боғланиш эгри чизиқларини тузиш учун ҳисоб қуйидаги 3.1 - жадвал шаклида бажарилади. Бунда сиқилиш чуқурлиги h_ci га 0…0,7 м - атрофида тахминан бир неча қийматларни бериб, ҳар h_ci қийматига тегишли иншоот 1 м энига келадиган сув сарфи (q_i) ва сиқилиш чуқурлиги билан туташтирилган сув чуқурлиги (h_ci’) аниқланади.


3.2 - чи жадвал

№	hci (м)	qi (м^2/с)	hci’(м)
1	0,2
2	0,4
3	0,6
4	0,8
5	1,0
6	1,2

Хисобий сув сарфи қуйидаги формула бўйича аниқланади.
_м3/с
Бу формулада φ - тезлик коэффициенти, қуйидаги 3.2 - жадвалдан қабул қилинади .
3.2 - жадвал

P1 + d2	2,0	2,5	3,0	3,5	4,0	4,5	5,0
φ	0,94	0,927	0,913	0,902	0,89	0,88	0,87

d₂ – 2-чи поғонадаги сув оқими энергиясини сўндирувчи қудуқнинг чуқурлиги, уни тахминан d₂= d_2тах = 1,0 м белгилаш мумкин.
h_ci’ қуйидаги формула бўйича аниқланади.
_м
Бундан сўнг 1 м энига келадиган ҳисобий сув сарфи қуйидаги формула бўйича аниқланади.
_м3/с
Ундан сўнг q_i=f₁(h_ci) ва q_i=f₂(h_ci’) функционал боғланиш эгри чизиқлар графигидан (3.3 - расм) q_ҳис учун h_c2 ва h_c2’ аниқланади.

3.3 - расм. 1-чи поғона учун q_i=f₁(h_ci) ва q_i=f₂(h_ci’) боғланиш эгри чизиқлар графиги.


2-поғонадаги сув оқими энергиясини сўндирувчи қудуқ чуқурлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.

2-чи поғона охирида сув оқимини туширадиган девор устидаги сув оқимининг ўрта тезлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.

2-чи поғонадаги L_уч2 - сув оқимини учиш узунлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.

y₂ – сув оқимини учиш баландлиги қуйидаги формулалар бўйича аниқланади.
_м
h_кр- сув оқимини критик чуқурлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.
_м
2-чи поғонадаги L_сакр2- сув оқимини сакраш узунлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.
_м
2-чи поғонадаги сув оқими энергиясини сўндирувчи қудуқ узунлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.
м
Охирги поғонанинг ҳисоби


Ҳисоб схемаси тузилади (3.4 - расм).

3.4 - расм. Ҳисоб схема.


Қудуқ ён деворларининг пландаги кенгайиш бурчаги ε қуйидаги формула бўйича аниқланади
ε = arctg (1/V_ўрта ) < ε_{йўл қўйил} = 10^o