Мавзу: Каналларнинг кўндаланг қирқимини тузиш. Сув сарфи ва чуқурлиги ўртасида функционал боғланиш эгри чизиғини қуриш

Очиқ турдаги сув чиқарувчи иншоотларнинг ораликлар ўлчамларини аниқлаш


Ҳисоб тартиби
Иншоот кириш қисмининг керакли сув ўтказиш кенглиги аниқланади:
Т-1 тақсимловчи канал учун
_м


Бу формулада:
m₂ – сарф коэффициенти, m₂=0,36;
δ – сув оқимининг иншоотга келиш бурчагини хисобга оладиган коэффициент, бу коэффициент 6-жадвалдан олинади.


6-жадвал
Сув оқимининг иншоотга келиш бурчагини хисобга оладиган коэффициент

α	0^о	30^о	45^о	60^о	75^о	90^о
δ	1	0,97	0,95	0,93	0,90	0,86

- ён томондан сиқилиш коэффициенти, =0,85…0,95.
Н₀ – иншоот остонасидаги тўла сув босимини аниқлаш.

Бунда: Н – иншоот олдидаги геометрик сув босими, м;
α – кинетик энергия коэффициенти, α = 1,05…1,10;
g =9,81 м/с²;
– бош каналдаги сувнинг тезлиги.
Ҳисобни бажариш учун олдин таҳминан m₂ = 0,36 қабул қилинади, ундан сўнг иншоот ораликлар стандарт энини b_cт ва устунлар қалинлигини t_у белгиланади.
Иншоот кўндаланг конструкцияси ва устунлар қалинлиги асосидаги тупроқлар турига қараб белгиланади:

• 
  чўкмайдиган (қоя, шағал, қум билан харсанг тош, йирик қум) тупроқларида иншоот кўндаланг конструкцияси чоклик қирқилган (иншоот устунлари иншоот сув урилмасидан чоклар билан қирқилган) ҳолдаги белгиланади, бунда устуннинг қалинлиги иншоот ясси затворлар билан жиҳозлаганида t_у = 1,5 м, ва иншоот сегментли затворлар билан жиҳозлаганида t_у = 1 м қабул қилинади;
  
• 
  чўкадиган (гил, қумоқ, қумлоқ, майда қум) ёки аниқ эмас тупроқларида, иншоот кўндаланг конструкцияси қирқилмаган (чўкиш чоклари устунлар ўртасидан жойлашган) ҳолда қабул қилинади, бунда устуннинг қалинлиги иншоот ясси ғилдиракли затворлар билан жиҳозланганида t_у = 2 м, ва иншоот сегментли затворлар билан жиҳозлаганида t_у = 1,5 м қабул қилинади. Лекин иншоот умумий кенглиги В_и < 10 м бўлганида иншоот кўндаланг конструкциясини чоксиз қилиш мумкин, бунда иншоот ясси ғилдиракли затворлар билан жиҳозланганида t_у = 1,5 м, ва иншоот сегментли затворлар билан жиҳозлаганида t_у = 1,0 м қабул қилинади.
  

Очиқ иншоотни керакли сув ўтказиш кенглиги В ни стандарт ораликларга бўлиш, иншоот ораликлар сонини ва энини белгилаш.
“Қурилиш меъёрлари ва қоидалари”га мувофиқ затворнинг стандарт ўлчамига мосланган йўл қўйилган стандарт оралик (тешик)нинг кенглиги қуйидаги 7 - жадвал бўйича белгиланади.


Сув ростловчи иншоот оралик (тешик)нинг стандарт кенгликлари b_cт (м)