Мавзу: Каналларнинг кўндаланг қирқимини тузиш. Сув сарфи ва чуқурлиги ўртасида функционал боғланиш эгри чизиғини қуриш


Download 323.01 Kb.
bet1/4
Sana04.05.2023
Hajmi323.01 Kb.
#1426201
  1   2   3   4
Bog'liq
AAAAAGGAM


Мавзу: Каналларнинг кўндаланг қирқимини тузиш. Сув сарфи ва чуқурлиги ўртасида функционал боғланиш эгри чизиғини қуриш


Каналларнинг сув сарфи - суғориш майдони қийматига кўра 1 - жадвалдан иншоотлар капиталлик синфи белгиланади.


Мелиоратив тизимдаги иншоотларнинг синфлари
1 - жадвал

Иншоотларга тегишли суғориш ёки зах қочириш майдони, минг га

Капитал синфи

>300

I

100...300

II

50...100

III

<50

IY



Изоҳ. Ўрта Осиё шароитларда 1м3/с сув сарфи 1 минг гектар суғориш майдонини сув билан таъминлайди деб қабул қилиш мумкин.


1.2. Барча берилган каналлар учун жадаллашган сув сарфидаги чуқурликларини аниқлаш ҳисоби


Буларни аниқлаш учун ҳар каналнинг иш характеристикаси, демак
Qi = f (hi) функционал боғланиш эгри чизиғи графиги тузилади.
Ҳисоб қуйдагича бажарилади:
1. Алоҳида бош канал, T-1 ва T-2 тақсимловчи каналлар учун жадаллашган сув сарфлари қуйидаги формула бўйича аниқланади:


Катта канал учун Qf = kf ∙ Qнор= м3
Т-1 таксимловчи канал учун Qf = kf ∙ Qнор= м3


Бу формулада
Qf – кўриб чиқилган каналнинг жадаллашган сув сарфи,
Qноркўриб чиқилган каналнинг нормал сув сарфи,
kf – жадаллаштириш коэффициенти, бу коэффициент кўриб чиқилган каналнинг нормал сув сарфи қийматига кўра 2 – жадвалдан белгиланади.
Жадаллаштириш коэффициентини белгилаш
2 - жадвал

Каналдаги нормал сув сарфи
Qmax3/с)

Жадаллаштириш коэффициенти
kf

1…10

1,15

10…50

1,1

50…100

1,05

2. Алоҳида бош канал, Т-1 ва Т-2 тақсимловчи каналларнинг жадаллашган сув чуқурликлари аниқланади.
Буларни аниқлашда алоҳида ҳар бир канал учун Qi = f(hi) боғланиш графиги тузилади (1 - расм). Ушбу боғланиш графиги каналнинг иш характеристикаси дейилади.
Графикларни тузишда қулайроқ ҳар бир кўриб чиқилаётган канал учун ҳисобни алоҳида жадвал шаклида бажариш тавсия этилади (3,4 – жадвал).
Бунда ҳар кўриб чиқилган канал учун сув чуқурлигини бир неча қийматлари белгиланади ва Шези формуласи бўйича ушбу чуқурликлардаги сув сарфлари аниқланади ва график Qi = f(hi) тузилади.


Катта каналнинг жадаллашган сув чуқурлигини ҳисоблаш жадвали
3 - жадвал



hi

b

m

ωi

χi

Ri

Ri1/6

n

Ci

i

Qi

1

0.5



16





2.5



8.63

18.7

0.46

0.88

0.02

44

0.00005

1.82

2

1.0

18.5

21.4

0.86

0.98

49

5.94

3

1.5

29.63

24.1

1.23

1.04

52

12.08

4

2.0

42

26.8

1.57

1.08

54

20.09

5

2.5

55.63

29.5

1.89

1.11

55.5

30.01

6

3.0

70.5

32.2

2.19

1.14

57

42.05

7

3.16

75.52

33.06

2.28

1.15

57.5

46.36

8

3.5

86.63

34.9

2.48

1.16

58

55.95

Бу ерда: hi - каналдаги сув чуқурлиги, м;
b - канал туби кенглиги, м;
m – каналнинг қиялиги;
ωi – каналнинг кўндаланг кесим юзаси, м2;
χi – каналнинг ҳўлланган периметри, м;
Ri – каналнинг гидравлик радиуси, м;
n – каналнинг ғадир будурлиги коэффициенти;
Ci Шези коэффициенти;
i - каналнинг нишаблиги;
Qiканалнинг сув сарфи, м3/с.
Каналнинг кўндаланг кесим юзаси қуйидаги формула бўйича аниқланади:
( 16+2.5*0.5) *0.5=8.63 м2
Каналнинг ҳўлланган периметри қуйидаги формула бўйича аниқланади:
16+2*0.5 =18.7
м
Каналнинг гидравлик радиуси қуйидаги формула бўйича аниқланади:
м
Каналнинг кўндаланг кесим юзаси қуйидаги формула бўйича аниқланади:

Каналнинг сув сарфи қуйидаги формула бўйича аниқланади:
м3/с



1- расм. Катта каналнинг Qi = f(hi) боғланиш графиги.


Т-1 тақсимловчи каналнинг жадаллашган сув чуқурлигини ҳисоблаш жадвали
4 жадвал



hi

b

m

ωi

χi

Ri

Ri1/6

n

Ci

i

Qi

1

0.5

32

2.5

16.63

34.7

0.48

0.88

0.02

44

0.00007



4,24

2

1.0

34.5

37.4

0.92

0.99

49.5

13,70

3

1.5

53.63

40.1

1.34

1.05

52.5

27,27

4

2.0

74

42.8

1.73

1.10

55

44,79

5

2.5

95.63

45.5

2.10

1.13

56,5

65,51

6

2.52

96.52

45.61

2.12

1.14

57

67,02

7

3.0

118.5

48.2

2.46

1.16

58

90,19

8






















Каналнинг кўндаланг кесим юзаси қуйидаги формула бўйича аниқланади:
м2
Каналнинг ҳўлланган периметри қуйидаги формула бўйича аниқланади:
м
Каналнинг гидравлик радиуси қуйидаги формула бўйича аниқланади:
0.48 м
Каналнинг кўндаланг кесим юзаси қуйидаги формула бўйича аниқланади:

Каналнинг сув сарфи қуйидаги формула бўйича аниқланади:
м3/с



2- расм. Т-1 тақсимловчи каналнинг Qi = f(hi) боғланиш графиги.


3. Каналларнинг иш характеристикалари бўйича, каналларнинг жадаллашган сув чуқурликларига мувофиқ ҳар канал учун алоҳида қурилиш баландлиги қуйидаги формула орқали аниқланади


Катта канал учун Нқ = hf + a= м
Т-1 таксимловчи канал учун Нқ = hf + a= м


Бунда a – канал қирғоғи кўтармасининг жадаллашган сув сатҳидан юқоридаги захираси, унинг қиймати 5 - жадвалдан белгиланади.
Канал қирғоғи кўтармасининг жадаллашган сув сатҳидан юқоридаги захираси қийматлари
5 - жадвал

Каналнинг сув сарфи, м3

Канал қирғоғи кўтармасининг жадаллашган сув сатҳидан юқоридаги захираси, а, см

Қопламасиз каналлар учун

Қопламалик каналлар учун

1...10

30=0,3

20

10...30

40=0,4

30

30...50

50=0,5

35

50...100

60=0,6

40

4. Ҳар бир канал учун алоҳида канал қиялигининг горизонтал проекцияси қуйидаги формуласи бўйича аниқланади:
Катта канал учун Lгор пр = m∙Hқ= м
Т-1 тақсимловчи канал учун Lгор пр = m∙Hқ= м


Бу ерда: m – каналнинг қиялиги;
Hқ – каналнинг қурилиш баландлиги, м.


Каналлар қияликларининг горизонтал проекциясини аниқлаб, ҳар бир канал учун 1:100 ёки 1:200 масштабда асосий ўлчамлари (нормал ва жадаллашган сув сарфларидаги сув сатҳлари, канал туби, қирғоғидаги кўтарма тепаси отметкаларини, канал туби кенглиги, қияликлар горизонтал проекциясини) кўрсатган ҳолда канал кўндаланг кесимлари чизилади.

3 - расм. Катта каналнинг кўндаланг кесими.

4 - расм. Т-1 тақсимловчи каналнинг кўндаланг кесими.


Мавзу: Очиқ ростлаш иншооти кириш қисми гидравлик ҳисоби


Агарда бош канал туби отметкаси тақсимловчи канал туби отметкасидан пастроқ жойлашган бўлса, ↓ б.к.т1 < ↓ т.к.т, иншоот остонаси отметкаси тақсимловчи канал туби отметкасига тенг қилиб, ↓ и.о = ↓ т.к.т, қабул қилинади ва ҳисоб схемаси остонали дейилади, 2.1 – расм.
Бунда остонанинг баландлиги қуйдагича аниқланади:
Рв = ↓ и.о - ↓ б.к.т1

5- расм. ↓ б.к.т1 < ↓ т.к.т шартидаги иншоотнинг остонали ҳисоб схемаси.


Агарда бош канал туби отметкаси тақсимловчи канал туби отметкасига тенг ёки ундан юқорироқ жойлашган бўлса, ↓ б.к.т1 > ↓ т.к.т, иншоот остонаси отметкаси бош канал туби отметкасига тенг қилиб, ↓ и.о =↓ б.к.т1, қабул қилинади ва ҳисоб схемаси остонасиз (2.2, 2.3 - расмлар) дейилади, бунда фарқ (шаршара) Рн баландлиги қуйдагича аниқланади:
Рн = ↓ и.о - ↓ т.к.т

6 - расм. ↓ б.к.т1 = ↓ т.к.т шартидаги (Рн = ↓ и.о - ↓ т.к.т = 0) иншоотнинг остонасиз ҳисоб схемаси.



7 - расм. ↓ б.к.т1 > ↓ т.к.т шартидаги ( Рн = ↓ и.о - ↓ т.к.т) иншоотнинг остонасиз ҳисоб схемаси

8 - расм. ↓ б.к.т1 > ↓ таш.к.т шартидаги (Р = ↓и.о - ↓таш.к.т) сув ташловчи иншоотнинг остонасиз ҳисоб схемаси.
Ҳисоб схемаларда кўрсатилган шартли белгилар:
Ю.б.с.с – юқори бьефдаги (бош канал юқори бьефдаги) сув сатҳи отметкаси, ↓П.б.с.с – пастки бьефдаги (пастки бьефда жойлашган каналдаги) сув сатҳи отметкаси, hб.к – бош каналнинг чуқурлиги, hт.к – тақсимловчи канал чуқурлиги, hташ.к – ташловчи канал чуқурлиги, hп – иншоот остонасининг кўмилиш сув чуқурлиги, hкр – критик сув чуқурлиги, Vб.к бош каналдаги сув тезлиги, Vт.к – тақсимловчи каналдаги сув тезлиги, Рв – иншоот остонасининг баландлиги, Рн – пастки бьеф томонидан иншоот остонаси отметкасидан пастки бьеф канал туби отметкасигача шаршара, ↓б.к.т1 - юқори бьефдаги (бош канал юқори бьефдаги) тубининг отметкаси, ↓т.к.т – тақсимловчи каналнинг туби отметкаси, ↓ и.о - иншоот остонаси отметкаси.



Download 323.01 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling