Mavzu: Karyer avtomobil yo‘llari tuzilishi va tizimlari Ma’ruza rejasi: Karyer avtomobil yo‘llari turlari

 
Karyerlada avtoyo‘llarning joylashish tizimlari 
Avtoyo‘llarning joylashishi va avtotransportning harakatlanish tizimlari konning kon-
texnik sharoitlari, foydali qazilma va qoplama tog jinslarini tashish yo‘nalishi hamda masofasi 
orqali aniqlanadi.
Avtoyo‘llarning planda joylashishi va harakat yo‘nalishi orqali konni ochish usuli 
aniqlanadi.
Avtomobil transporti qo‘llanilganda karyer ishchi gorizontlari va yuqorigi kompleks 
to‘gri, spiral, tugunli va aralash yo‘llar (syezd) yoki harakat sxemalari bilan bog‘lanadi. 
To‘g‘ri syezdlar aosan uncha chuqur bo‘lmagan gorizontal va kichik qiyaliklarda 
joylashgan qatlamlarni ochishda va qazib olishda qo‘llaniladi (4.5-rasm). Bunda karyer nisbatan 
uzunroq va sayoz bo‘lishi (4.5-rasm, a) hamda tog‘ rayonlarida joylashganligi (4.5-rasm, b) bilan 
xarakterlidir.

---

Halqasimon syezdlar (petlevыe sъezdы) nisbatan chuqur karyerlarda hamda yoki to‘g‘ri 
syezdlar o‘tishi iloji bo‘lmagan tog‘ yon bag‘irlari sharoitlarida qo‘llaniladi (4.6-rasm) 
4.5-rasm. Avtotransport to‘gri syezdlari 
O‘rama syezdlar (spiralnыe sъezdы) belgilangan yoki chegaralangan o‘lchamli va katta 
chuqurlikdagi karyerlarda qo‘llaniladi (4.7-rasm). O‘rama syezdlarning eng katta afzalligi 
harakatlanish yo‘llarining burilish radiusi juda katta bo‘lganligi uchun tezlik yuqori bo‘ladi.
Aralash yoki kombinatsiyalashgan syezdlar ko‘pchilik karyerlarda qo‘llanilib, o‘rama 
syezdlar tugunli syezdlarga almashinadi. Trassaning uzayish koeffitsienti 1,2 – 1,3ni tashkil 
etadi. 
Avtoyo‘l harakatlanish qismining yo‘l qoplamalari avtotransport vositalarining yuqori 
tezliklar bilan harakatlanishini ta’minlaydi va yo‘lni transport vositalari va tabiiy muhit omillari 
ta’siridan himoya qiladi. Yo‘l qoplamasining yuzasi yetarli darajada g‘adir-budurlikka ega 
bo‘lishi kerak, chunki g‘ildiraklarni yo‘l bilan ishonchli birikishini ta’minlashi zarur.

---

4.6-rasm. Avtotransport halqali syezdlari 
4.7-rasm. O‘rama syezdlar