Mavzu: Kimyodan darsdan tashkari ishlarning ta‘lim tarbiya jarayonidagi urni va axamiyati

Ishning borishi

Mamlakatimizda yosh kimyo xavaskorlarining bir-biri bilan musobaqa qilishining o‘ziga xos formasi bo‘lgan kimyoviy olimpiadaga katta ahamiyat beriladi.

Maktablarda sinfdan tashqi mashg‘ulotlarning alohida bir ommaviy shakli- kimyoviy olimpiadalar har yili o‘tkazib kelinadi. Olimpiada kimyo sohasida bir- biri bilan musobaqalashishni hohlagan hamma o‘quvchilarni birlashtiradi va ularga ta'lim-tarbiyaviy jihatdan katta ta'sir ko‘rsatadi:

a) o‘quvchilardakimyogachuqurhavasuyg‘otadivabuhavasnio‘stiradi;

b) o‘quvchilarningyangiajoyibmashg‘ulotlartarzida, mahalliysuyuqvaqattiqmineralyoqilg‘ini, shuningdek,

ishlabchiqarishvamudofaajihatidankattaahamiyatgaegabo‘lganboshqakimyoviyxo m-ashyonimukammaltekshiradilar, o‘zrayonlaridatabiiymineralbo‘yoqlar,

yuqorisifatligillervaboshqaqazilmalarqidiribtopadilar, ulardanamaldafoydalanishtexnologiyasiniishlabchiqadilar.

Olimpiadalar maktab, shahar (rayon), viloyat va respublika miqyosida o‘tkaziladi.

Maktab kimyoviy olimpiadasi, odatda, o‘quv yilining uchinchi choragida o‘tkaziladi.Olimpiada tashkil etishga o‘quvchilarning o‘zlari jalb qilinadi.Mahsus komissiya tuziladi, bu komissiyaga har sinfdan bitta vakil kiritiladi. Komissiya a'zosi o‘z sinfidagi o‘quvchilarni olimpiadada ishtirok etishga jalb qiladi va olimpiada qatnashchilariga beriladigan masalalarni tarqatadi, sirtqi davrada echilgan masalalarni yig‘ib oladi va hokazo.

Olimpiada ikki davrada o‘tkaziladi: birinchisi sirtqi davra, ikkinchisi ichki davra bo‘ladi.

Birinchi (sirtqi) davra qatnashchisi beshta masala echilishi kerak. Bu masalalarning mavzulari ko‘rinadigan joyga yopishtirib qo‘yiladi va har sinfga bir nechta nusxadan tarqatiladi. Masalalar shu sinfdagina emas, balki shundan oldingi sinflarda ham o‘tilgan o‘quv materiallariga oid eng muhim savollarning qariyb hammasini o‘z ichiga oladi.

Masalalar o‘quvchilar bilimining har xil tomonlarini:

a) o‘quvchilarning moddalar xossasini va moddalar hosil qilish usullarni bilish-bilmasliklarini;

b) nazriy bilimlarini amaliy masalalarni hal qilishda tatbiq eta olish- olmasliklarini;

v) vatanimiz kimyogar-olimlarining hayotini va ijodiyotini harakterlovchi eng muxim dalillarni bilish-bilmasliklarini;

g) miqdoriy hisoblar qila olish-olmasliklarini ochib beradi. Masalalarning echilishini o‘qituvchi tekshirib ko‘radi va ularga baho qo‘yadi, to‘g‘ri echilgan har bir masalaga ikki birlik (hammasi bo‘lib 10 birlik), echilishi unchyaa aniq va to‘la bo‘lmagan har bir masalaga esa bitta birlik qo‘yadi. Birinchi davra natijalari jadvalga yozilib, jadval ko‘rinarli joyga ilib qo‘yiladi.

Ikkinchi davrada ishtirok etishga birinchi davrada beshta masalaning hammasiga kamida etti birlik olgan o‘quvchilargagina ruhsat beriladi.

Ikkinchi (ichki) davra har qaysi sinfda alohida o‘tkaziladi. Bu davra qatnashchilari ham beshta masala: uchta nazariy va ikkita amaliy masala echishlari kerak, nazariy masalalar birinchi davradagi tipda bo‘ladi, amaliy masalalar esa ikkita asosiy tipda beriladi:

a) modda hosil qiling va moddaning hosil bo‘lganliginishu moddaga xos reaksiyalar yordami bilan isbotlang;

b) biror moddani boshqa moddalar orasidan shu moddaga xos reaksiyalar yordami bilan toping. Nazariy masalalar ham, amaliy masalalar ham mahsus jadvalda ko‘rsatilgan kunlarda echiladi. Masalalarning echilishiga xudi birinchi davrada qo‘yilgan tartibda baho qo‘yiladi.

Ikkala davrada kamida 18 birlik olgan o‘quvchilar g‘olib hisoblanadi.Eng oxirida maktabda kecha o‘tkazilib, bu kechada olimpiadaning yakuni e'lon qilinadi va masalalarning echilishi ta'lil qilinadi: shu kechada olimpiada g‘oliblari, odatda, mukofotlanadi. Maktab olimpiadasi g‘oliblariga shahar, viloyat va respublika olimpiadalariga qatnashish xuquqi

beriladi.Respublikaolimpiadasidag‘olibchiqqano‘quvchilaroliyo‘quvyurtlarigatestsi novlarisizto‘ g‘ridan-to‘ g‘riqabulqilinadilar.