Mavzu: Koilin – rnk bog’lovchi funksiyalarga EGA multidomen oqsil. Reja: I kirish II asosiy qism

Aminokislotalar oqsil hosil qiluvchi monomerlar hisoblanadi. Xususan, bitta 
oqsil bir yoki bir nechta aminokislotalar zanjiridan tashkil topadi, ularning har 
biri polipeptid deb ataladi. (Bu nom maqola davomida biroz pastroqda keltirilgan.) 
Oqsillar tarkibida 202020 xil aminokislota uchrashi aniqlangan. 

---

27 
Aminokislota tarkibidagi aminoguruh, karboksil guruh, alfa uglerod va R 
guruhi keltirilgan rasm. 
Grafik material OpenStax Biologyʼdan olindi. 
Aminokislotalar umumiy tuzilishga ega boʻlib, alfa (α) uglerod deb 
nomlanuvchi markaziy uglerod hamda unga bogʻlangan aminoguruh (\text 
{NH}_2NH2start text, N, H, end text, start subscript, 2, end subscript), karboksil 
guruh (\text {COOH}COOHstart text, C, O, O, H, end text) va vodorod atomidan 
tashkil topgan. 
Yuqorida keltirilgan aminokislotaning umumiy tuzilishi biroz soddaroq 
boʻlishi uchun bitta amino, bitta karboksil guruh keltirilgan va neytral tuzilishga ega, 
lekin barcha aminokislotalar ham bunday tuzilishga ega emas. pH (\text{7,2}7,2start 
text, 7, comma, 2, end text - \text{7,4}7,4start text, 7, comma, 4, end text) boʻlgan 
fiziologik holatda aminoguruh protonlangan va musbat zaryadga ega, karboksil 
guruh esa deprotonlangan va manfiy zaryadga ega. 
Har bir aminokislota tarkibida markaziy atomga birikkan, bir atom yoki 
atomlar guruhidan tashkil topgan R guruhi boʻlib, u aminokislotaning oʻziga xos 
xususiyatlarini belgilab beradi. Masalan, R guruh vodorod atomi boʻlsa, unda bu 
glitsinga toʻgʻri keladi, agar metil (\text {CH}_3CH3start text, C, H, end text, start 
subscript, 3, end subscript) guruhi boʻlsa, unda alanin aminokislotasiga toʻgʻri 
keladi. Organizmda uchraydigan yigirmata aminokislota va ularning R guruhlari 
quyidagi jadvalda keltirilgan.