Mavzu: ko’ndalang egilishda urinma kuchlanishlarni aniqlash. D. I. Juravskiy formulasi

4. Balkalarning mustahkamligini urinma kuchlanishga tekshirish

Balka urinma kuchlanishga puxta qarshilik ko’rsatishi uchun unda hosil bo’ladigan maksimal urinma kuchlanish balka materiali uchun ruxsat etilgan urinma kuchlanishdan ortib ketmasligi kerak.

Bahzi materiallar urinma kuchlanishga zaif qarshilik ko’rsatadilar. Masalan, yogochdan yasalgan balka sinishdan oldin neytral qavat tekisligi bo’yicha yoriladi, bu hol ana shu qavatdagi tolalarning urinma kuchlanishga bardosh bera olmasligi tufayli vujudga keladi. Bunday balkalarning urinma kuchlanishga mustahkamligini albatta tekshirib ko’rish talab qilinadi. Shunday qilib, balkaning urinma kuchlanish bo’yicha mustahkamlik sharti quyidagicha yoziladi:
(4)
bunda S_max – ko’ndalang kesimning neytral o’qi yuqorisidagi yoki pastidagi yuzaning mazkur o’qqa nisbatan statik momenti; [] – material uchun ruxsat etilgan kuchlanish.
5. Egilishdagi potenstial energiya
Sof egilishdagi potenstial energiyani topamiz. Uning qiymati tashqi momentning bajargan ishi kattaligiga teng bo’ladi, ya’ni U =A
1 - shakldagi balka elementida eguvchi momentning bajargan ishi
dA=
Bu erda va ekanligini nazarda tutsak,

Demak, egilishdagi deformastiyaning potenstial energiyasi
(joul) (5)
Bunda ko’ndalang kuch ta’siri juda kichikligidan uni hisobga olinmaydi.
Balka bikrligi doimiy bo’lgan balkaning sof egilishi uchun
(6)
bo’ladi.
Nazorat savollari

1. 
   Egilishdagi urinma kuchlanish formulasini chiqarishda qanday gipotezalar qabul qilinadi?
   
2. 
   Balkaning ko’ndalang kesim balandligi bo’yicha urinma kuchlanish qanday qonun bilan taqsimlanadi?
   
3. 
   To’gri to’rtburchakli kesimda maksimal urinma kuchlanish qanday formula bilan topiladi?
   
4. 
   Balkalarning urinma kuchlanish bo’yicha mustahkamlik sharti qanday yoziladi?
   
5. 
   Balkalarning urinma kuchlanishlar bo’yicha mustahkamligini qanday hollarda albatta tekshirish kerak?
   
6. 
   Balka ko’ndalang kesimlarida normal va urinma kuchlanishlarning taqsimlanish epyuralarini taqqoslang.