Mavzu: Konstruksiyalash haqida umumiy ma’lumot va mashina yaratish tartibi

15-Amaliy mashg‘ulot
Mavzu: Aralashtirgichlar va ularni hisoblash

Suyuq mahsulotlarni aralashtirgichlari mashinasozlik sanoatida suyuq mahsulotlarni mexanikaviy yo`l bilan aralashtirishda ayla-nuvchi va silqinuvchi mexanizmlar qo`laniladi.

Aylanuvchi aralashtirgich jihozlardagi ishchi qismining turlari: ramali, yakorli, propellerli, turbinali, belkurakli va boshqa xil bo`lishi mumkin.
Belkurakli aralashtirgichning asosiy o’lchamlarini suyuqlikning dinamik qovushqoqligiga m qarab tanlanadi. Agar m=1 pa s bo`lganida aralashtirgichning diametri teng d=(0,6…0,7)D, eni esa b=(0,1…0,2)D
Yupqa listlardan tayyorlangan aralashtirgichlar uchun:
d=( 0,3 … 0,5 ) D b=( 0,5 … 1) D
Ramali aralashtirgichlar uchun d=(0,87/0,98)D, balandligi h=(0,8/0,9)D
Aralashtirgichlar o`qining ish bajarish qobiliyati, asosan ularning mustahkamlik va qattiqlikka berilgan shartdan foydalanib (tebranish bikirligiga) hisoblaydilar.
Belkurakli, yapaloqli, ramali, yakorli va valning ikkita uchi podshipniklarda o`rnatilgan propellerli, turbinali aralashtirgichlar uchun burchak tezlik w ≤ (0,7 … 0,9) w₀ qabul qilinadi:
bu yerda w₀ - valning burchak tezligi.
Valning bir uchida tayanchi bo`lmasa (konsol), unda valning tezligi quyidagicha qabul qilinadi
w≤ (0,7…ch 0,8) w_c
w_c -valning mahsulotni aralashtirishdagi aylanish tezligi 1/sek.

bu yerda: a - tezlik; Ye - val materialining elastiklik moduli; J - inersiya momenti; m_v-valning massasi; L - valning zunligi.
Tezlik tenglamasining ildiz yechimi -
a=i / L va k=m / Lm_v funksiyasi,
bu yerda: i - aralashtirgich bilan podshipnikda qotirilgan orasidagi masofa, m - aralashtirgichning massasi.
propellerli va turbinali aralashtirgichlar uchun, tezlik quyidagi ifodadan hisoblaymiz:
w_s=w₀· [1+0,72 r_c/r·(m_c/m_v)^0,43·(d_v/D)^1,3]^-0,5; (5.21)
w_s=w₀· [1-0,72 r_c/r·(m_c/m_v)^0,7·(d_v/D)^0,9]^-0,5. (5.22)
bu yerda: r_s va r - asosiy suyuqlik va aralashmaning zichligi;
m_s va m_v - asosiy suyuqlik va aralashmaning dinamik qovushqoqlik koeffitsienti,
d_v - aralashtirgich valining diametri.
Aralashtirgich o`rnatilgan valning diametrini quyidagi formuladan aniqlanadi;
; (5.23)
bu yerda: N - aralashtirish uchun sarflangan quvvat, kVt;
[t] -val materialning buralish uchun ruxsat etiladigan kuchlanish, MPa.
Bir tayanchli vallarning diametri, ekvivalent kuchlanish hisoblangandan so`ng, mustahkamlik nazariyasiga asosan quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

bu yerda: M - aralashtirgich va val massasining muvozanatlashtirilmagan momenti.
Silqinuvchi aralashtirgichlar non, sut, boshqa korxonalarda ko`p qo`laniladi. Bu aralashtirgichlarda
a) krivoship-koromislo mexanizmlari;
b) krivoship -kulisa - koromislo mexanizmlari ishlatiladi.
Tezlanish, eng katta tezlanishning kichik tezlanishlar nisbatiga qarab qabo`l qilinadi.
; (5.24)
bu yerda: y - aralashtirgichning maksimal siljishi; j - aralashtirgich mexanizmini burchak ostida o`rnatilishi;
1…130⁰; 2…120⁰; 3…110⁰; 4…100⁰; 5…90⁰; 6…80⁰.
R - aralashtirgich harakatida hosil bo`ladigan yoyning va unga ta’sir qiluvchi kuchlar radiusi; L - krivoship va koromislo mexanizmlari orasidagi masofa.

16-amaliy mashg‘ulot

Mavzu: Noriyalar va elektrotelferlar konstruksiyasi
Noriya - bu zanjirli lentali yoki vertikal kovshli elevatorlardir, ular sochiluvchan yuklar ko`tarishga mo`ljallangan. Zanjirli noriyalardan texnologik liniyaning ish unumdorligi katta bo`lgan qismida foydalaniladi.
Belgilangan yuqori ko`tarish, og`ir qismli materiallarni mo’ljalga uzatish uchun mo`ljallangan. Lentali noriya juda keng tarqalgan. Ulardan zararli changli va mayda bo`lakli, mayda yoki o`rta sochiluvchan zichlikga ega yuklarni joylashtirishda foydalaniladi, noriyalar quyidagilardan iborat: 6-boshcha, 1-bashmak, 3-noriya trubasi, 4-lentalar kovshli 5- va 7- uzatma, elektrodvigatelni harakatga keltiruvchi, reduktor, elevator uchganda lentaning ixtiyoriy yurishi.
Golovka va bashmak kojuxli pastki va yuqori qismidan hisoblanadi. Golovkada yoquvchi 8-patrubka, bashmak esa, bir yoki ikki qabul qiluvchi 2 trubkalari bor. Golovka va bashmak orasida noriya trubalari joylashadi, to`g`riburchak kesimi alohida zvenolardan tuziladi. Zveno uzunligi 2 m gacha. Truba orasidan kengligi 150, 125 yoki 175 mm lenta o`tadi. Kovshlar bolt yordamida unga mahkamlanadi. Lentaning tarangligi yukli yoki vintli mexanizm yordamida amalga oshiriladi. Markazdan qochma noriyaning texnik harakteristikasi.