mavzu: Kontaktli payvandlash rejimlari. Reja: Nuqtali payvandlash rejimi Chokli payvandlash rejimi

 
 

---

Uchma-uch payvandlash jarayoning siklogrammasi: 
a - eritib uchma-uch payvandlash; b - qizdirgan holda eritib uchma-uch 
payvandlash. 
Tokning zichligij
erish
barqaror erish jarayonini ta’minlamoq‘i lozim. U 
metallning λ va v
erish
ortishi bilan oshadi, qizdirib payvandlashda, shuningdek katta 
kesimli detallarni payvandlashda kamayadi. 
Cho‘kishga qo‘yim Δ
cho‘k
uchma-uch birikmadan qizigan metall va oksidlarning 
yo‘qotish shartidan kelib chiqib tanlanadi:
k
cho
k
cho
t
'
'
.
)
8
,
0
5
,
0
(




Cho‘kish bosimiP
cho‘k 
payvandlanadigan 
metallning 
xususiyatlari 
va 
detallarning qizish darajasiga qarab tanlanadi. Uzluksiz eritib payvandlashda: 
P
cho‘k.
=60–80 MPa 
– kam uglerodli po‘lat uchun; 
P
cho‘k.
=100–120 MPa – ko‘p uglerodli pulatlar uchun; 
P
cho‘k.
=150–220 MPa – austenitli po‘latlar uchun; 
P
cho‘k.
=120–150 MPa – aluminiy qotishmalari uchun. 
Cho‘kish tezligiv
cho‘k 
uning vaqtida metallning oksidlanishga va uchma-uch 
birikmadan oksidlar hamda qizigan yo‘qotilishiga ta’sirini inobatga olingan holda 
tanlanadi: 
v
cho‘k.
=20–30 m/s 
– cho‘yan uchun; 
v
cho‘k.
=60–80 m/s 
– kam uglerodli po‘latlar uchun; 
v
cho‘k.
=80–100 m/s 
– ko‘p legirlangan po‘latlar uchun; 
v
cho‘k.
=150–200 m/s – aluminiy qotishmalari va boshqa oson oksidlanuvchi 
uchun.
Salt yurishi kuchlanishiU
20
ning barqaror erishini ta’minlovchi eng kichik 
qiymati tanlanadi. 

---

Detallarning o‘rnatish uzunligi: 
o
k
cho
eritish
l






'
2
, 
bunda Δ
o
– qismalar o‘rtasidagi oxirgi (yakuniy) oraliq. Odatda dumalok 
sterjenlar va qalin devorli quvurlarni payvandlashda 
d
l
)
1
7
,
0
(


bo‘ladi, bunda d – 
payvandlanadigan detallarning diametri. 
Qizdirgan 
holda 
eritib 
payvandlashdagi 
qizdirish 
haroratiT
qizd 
payvandlanadigan detallarning kesimi va metaliga qarab tanlanadi: 
T
qizd
=800–1000°C 
– konstruksion metallardan yasalgan 10000 mm
2
gacha 
kesimli detallarni payvandlashda; 
T
qizd
=1000–1200°C – konstruksion metallargan ishlangan, kesimi 10000-
20000 mm
2
gacha bo‘lgan detallarni payvandlashda; 
T
qizd
=1100–1350°C – qiyin qoliplanadigan (shakl oladigan) austenitli 
po‘latlardan tayyorangan detallarni payvanlashda. 
Qizdirish vaqtit
qizd
detallar kesimining yuzi kattalashishish bilan, 500-1000 mm
2
kesimli detallarni payvandlashda bir necha sekunddan 15000-20000 mm
2 
kesimli 
detallarni payvandlashda bir necha minutgacha ortadi. 
Qizdirish impulslarining davomliligit
imp
odatda 1-8 s ni tashkil etadi, 
qizdirishga qo‘yim Δ
qizd
esa detallarning kesimi hamda payvandlanadigan 
metallning xossalariga qarab 1–12 mm atrofida o‘zgaradi. 
Detallarni siqish kuchiF
siq
cho‘ktirish paytida detallar jag‘larda sirpanishining 
oldini olish shartdankelib chiqib, detallar bilan jag‘lar o‘rtasidagi ishqalanish 
koeffitsientlari f
1
va f
2
yoki siqish koeffitsientiga k
siq
tanlanadi: 
k
cho
siq
k
cho
siq
F
k
f
f
F
F
'
2
1
'



, 
bunda uglerodli po‘latdan qilingan quvurlar va chiviqlar uchun k
siq
=1,5–2, 
xrom-nikel po‘latdan quvur hamda chiviqlar uchun 2,2 –3,2, kimyoviy ishlov 
berilmagan (xurushlanmagan) po‘lat listlar uchun 2,3–3,2, kimyoviy ishlov 
berilgan po‘lat listlar uchun 2,7– 3,5. 
Jag‘lardagi tishlar k
siq
ni 0,8–1 gacha kamaytiradi. 
Tekshirish uchun savollar 
1. Payvandlash rejimi deganda nimani tushunasiz? 
2. Payvandlashning kattiq va yumshoq rejimlari deb nimani aytiladi? 
3. Nuqtali payvandlash rejimiga qaysi parametrlar kiradi? 
4. Chokli payvandlash rejimiga qaysi parametrlar kiradi? 
5. Qarshilik bilan uchma-uch payvandlash rejimiga qaysi parametrlar kiradi?