Mavzu: Korxona mustaqil xo‘jalik faoliyatini yurituvchi bozor sub’ekti

Aylanma mablag‘larni normalashtirish korxonaning uzluksiz ishlashi ta’minlaydigan moddiy boylik va boshqa resurslarning minimal, lekin yetarli zahiralarini shakllantirish uchun zarur bo‘lgan pul mablag‘larini aniqlashda ifodalanadi. U ichki zahiralarni aniqlash, ishlab chiqarish sikli davomiyligini qisqartirish va tayyor mahsulotni tezroq sotish imkon yaratadi.

• Aylanma mablag‘larni normalashtirish korxonaning uzluksiz ishlashi ta’minlaydigan moddiy boylik va boshqa resurslarning minimal, lekin yetarli zahiralarini shakllantirish uchun zarur bo‘lgan pul mablag‘larini aniqlashda ifodalanadi. U ichki zahiralarni aniqlash, ishlab chiqarish sikli davomiyligini qisqartirish va tayyor mahsulotni tezroq sotish imkon yaratadi.
• Aylanma mablag’lar normalashtiriluvchi va normalashtirilmaydigan turlarga taqsimlanadi.

Korxonaning aylanma mablag’lari
Aylanma ishlab chiqarish fondlari
Muomala fondlari
Ishlab chiqarish zahiralari
Tugallanmagan ishlab chiqarish
Kelgusidavr xarajatlari
Pulmablag’lari
Ombordagi tayyor mahsulot
Debitorlik qarzlari
Jo’natilgan mahsulot
Me’yorlashtiriladigan aylanma mablag’lar
Me’yorlashtirilmaydigan aylanma mablag’lar

Korxona aylanma mablag’laridan samarali foydalanish quyidagi asosiy ko’rsatkichni tavsiflaydi:

• 1) aylanish koeffitsiyenti; 2) aylanma mablag‘larning yuklanish koeffitsiyenti; 3) vositalarning bir marta aylanishi davomiyligi.

4)aylanma mablag’lar rentabelligi

Aylanish koeffitsiyenti korxona aylanma mablag’larining ma’lum bir vaqt (yil, chorak) davomida amalga oshiruvchi aylanishini tavsiflaydi yoki aylanma mablag‘larning har 1 so‘miga to‘g‘ri keluvchi sotilgan mahsulotlarni ko‘rsatadi. U quyidagi formula asosida hisoblab topiladi: Ka =Rm : Sa bu yerda, Rm - sotilgan mahsulot hajmi, pul o‘lchovida; Sa - aylanma mablag‘larning o‘rtacha qoldiq hajmi, pul o‘lchovida (aylanma mablag'lar normativi). Misol. Korxonaning bir yil mobaynida sotilgan mahsulotlari hajmi 800 mln. so‘mni tashkil qiladi. Bu holda aylanma mablag‘lar normasi 200 mln. so‘mni tashkil qiladi.

• Aylanish koeffitsiyenti korxona aylanma mablag’larining ma’lum bir vaqt (yil, chorak) davomida amalga oshiruvchi aylanishini tavsiflaydi yoki aylanma mablag‘larning har 1 so‘miga to‘g‘ri keluvchi sotilgan mahsulotlarni ko‘rsatadi. U quyidagi formula asosida hisoblab topiladi: Ka =Rm : Sa bu yerda, Rm - sotilgan mahsulot hajmi, pul o‘lchovida; Sa - aylanma mablag‘larning o‘rtacha qoldiq hajmi, pul o‘lchovida (aylanma mablag'lar normativi). Misol. Korxonaning bir yil mobaynida sotilgan mahsulotlari hajmi 800 mln. so‘mni tashkil qiladi. Bu holda aylanma mablag‘lar normasi 200 mln. so‘mni tashkil qiladi.
• Demak Ka = 4,4 (880:200) marta