Yx – Yp
YUZ= ----------------- 100
Yp
Potentsial YAIM deganda mamlakatdagi ishlab chikarish resurslaridan to`lik foydalanilgan sharoitda mumkin bo`lgan ishlab chikarish xajmi tushuniladi.
Potentsial YAIM*ni xisoblashda mamlakatda ishsizlik mutlako yo`k deb emas, balki mavjud, birok u tabiiy darajada, deb xisoblanadi.
3. Ishsizlikning iktisodiy okibatlari. Ouken konuni.
Ishsizlik darajasining oshishi natijasida iktisodiyot potentsial YAIM xajmini ololmaydi. SHu sababli mamlakat mikyosida ishsizlikni uning tabiiy darajasida saklash va tartibga solish iktisodiy jixatdan katta axamiyatga ega. Ishsizlikning xakikiy darajasi uning tabiiy darajasidan kanchalik yukori bo`lsa, YAIM uzilishi shuncha ko`p bo`ladi. SHuning uchun xam potentsial xajmdagi YAIM* xakikiy YAIM dan katta bo`ladi.
Ishsizlik darajasi va YAIM uzilishi o`rtasidagi mikdoriy nisbatni ingliz iktisodchisi Artur Ouken matematik xolda isbotlab bergan. SHuning uchun bu konun, OUKEN konuni deyiladi. Konunning moxiyati shundan iboratki, agar ishsizlikning xakikiy darajasi uning tabiiy darajasidan bir foizga oshib ketsa, ya`ni davriy ishsizlik 1 foizni tashkil etsa milliy iktisodiyot YAIMni ikki yarim foizga kam yaratadi. YAMMning pastrok darajasi o`z navbatida, ishlab chikarishda katnashuvchilar daromadlarining nisbatan kamrok bo`lishini va iktisodiyotning kelgusi tarakkiyotini investitsiyalash imkoniyatlari kiskarishini bildiradi.
Ouken konuni ishsizlikning turli darajalaridagi maxsulot yo`kotishlari xajmini aniklash imkonini beradi. Xozirgi kunda β koeffitsienti deb atalgan bu koeffitsient mikdori 2 foizdan 3 foiz oraligida deb xisoblanadi.
Ouken konunini formulada kuyidagicha tasvirlash mumkin:
YUZ= -2,5[ u -u]
Bu erda: u – ishsizlikning tabiiy darajasi;
u – ishsizlikning xakikiy darajasi.
YAMM uzilishini ifodalaydigan formula bilan Ouken konunini formulasini umumlashtirib kuyidagi formulani olamiz:
Do'stlaringiz bilan baham: |
