Mavzu. Maktabgacha tarbiya davri psixologiyasi va psixodiagnostikasi Reja

Mavzu. Maktabgacha tarbiya davri psixologiyasi va psixodiagnostikasi
Reja
l.Maktabgacha tarbiya yoshdagi bolalar o‘sishming umumiy shartsharoitlairi.
2.Maktabgacha tarbiya davrida bilish jarayonlari psixodiagnostikasi.
3 Bolada nutq rivojlanishining psixodiagnostik imkoniyatlari.
4.Bolada emotsional soxadagi o’zgarishlar va qobiliyatlarni rivojlanishini diagnostika qilish.


Maqsadl: Makitabgacha yosh davridagi psixologik xususiyatlaming mohiyattni bayon qilish.
Vazifalar: Maktabgacha tarbiya yoshdigi bolalar o‘sishining umumiy shart-sharoitlari, bog‘cha yoshida mehnat faoliyatining xususiyatlari, bog‘cha yoshida bilish jarayonlari taraqqiyoti, bog'cha yoshidagi bolalar nutqining kommunikativ vosita sifatidagi rivojlanishi, bog‘cha yoshidagi bola shaxsining rivojlanishini bayon qilish orqali asoslab berish.
Tayanclti tushunchalar: Maktabgacha tarbiya yoshidagi bola, bilish jarayonlari
Ontogenezda 3 dan 7 yoshgacha boUgaii davr bog‘cha yoshi davri yoki maktabgacha yosh davri hisoblanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalar psixolopyasida juda tez sifat o‘zgarishlari bo‘lishini inobatga olgan holda 3 ^vrga: (3-4 yosh) kichik maktabgacha davr, (kichik bog'cha yoshi), (4-5 yosh) o‘rta maktabgacha davr, (o‘rta bog‘cha yoshi), (6-7 yosh) katta maktabgacha davr (katta bog‘cha yoshi)ga ajratish mumkin. Bola rivojlanish jarayonida insoniyat tomonidan yaratilgan predmet va hodisalar olami bilan munosabatga kirishadi. Bola insoniyat qo‘lga kiritgan barcha yutuqlami faol ravishda o‘zIashtirib, egallab boradi. Bunda predmetlar olamini, ular yordamida amalga oshiriladigan xattiharakatlami, tilni, odamlar orasidagi munosabatlami egallab olishi, faoliyat motivlarining rivojlanishi, qobiliyatlarning o‘sib borishi, katta yoshli kishilarning bevosita yordamida amalga oshmlib borilmog‘i kerak. Asosan, shu davrdan boshab bolaning mustaqil faoliyati kuchaya boshaydi.
Bog‘cha yoshdagi bolalarga beriladigan tarbiya, ulaming murakkab harakatlarini o‘zlashtirish, elemental gigiena, madaciy va mehnat malakalarini shakllantirish, nutqini rivojlantirish hamdii ijtimoiy axloq va estetik didining dastlabki kurtaklarini hosil qilishga qaratilishi lozim. Mashhiir rus pedagogi Lesgaftning fikricha, insonning bog‘cha yoshdagi davr shunday bir bosqichki, bu davrda bolalarda xarakter xislatlarining namunalari shakllanib, axloqiy xarakteming asoslari yuzaga keladi.
Bog‘cha yoshdagi bolalaniing ko‘zga tashlanib turavchi xususiyatlaridan biri, ularning harakatchanligi va taqlidchanligidir. Bola tabiatining asosiy qonunini shunday ifodalash mumkin; bola uzluksiz faoliyat ko‘rsatishni talab qiladi, lekin u faoliyat natijasidan emas, balki faoliyatning bir xilligi va suronkaliligidan toliqadi.
Kattalar va tengdoshlari bilan bo'lgan munosabat orqali bola axloq me’yorlari, kishilami anglashi, shiitiingdek, ijobiy va salbiy munosabatlar bilan tanisha boshlaydi. Bog'cha yoshidagi bola endi o‘z gavdasini yaxshi boshqara oladi. Uning harakati muvofiqlashtirilgan holda bo‘ladi. Bu davrda bolaning nutqi jadal rivojlana boshaydi, u yangilikllami egallashga nisbatan o‘z bilganlarini mustahkamlashga ehtiyoj sezadi, o‘zi bilgan ertagini qayta-qayta eshitish va bundan zerikmaslik, shu davrdap bolalarga xos hususiyatdir.
-predmetlarni o‘rganishi;
-individual predmetli o‘yinlar, jamoa syujetli-rollii o‘yinlar;
-individual va guruhiy ijod;
-musobaqa o‘yinlari; -muloqot o‘yinlari;
-uy mehnati.
Bog‘cha yoshidagi bolalai nutqni bir muncha to‘la o‘zlashtirganlari va haddan tashqari harakatchanliklari tufayli ularda o‘zlariga yaqin bo‘lgan katta odamlar va tengdoshlari bilan munosabatda bo'lish ehtiyoji tug'iladi. Ular tor doiradan kengroq doiradagi munosabatlarga intila boshlaydilar. Ular endi bog‘chadagi o'rtoqlari va qo‘shnilarning bolalari bilan ham jamoa bo‘lib o‘ynashga harakat qiladilar.
Hamma narsani bilib olishga bo‘lgan ehtiyoj kuchayadi. Bog'cha yoshidagi bola tabiatiga xos bo‘lgan kuchli ehtiyojlajrdan yana biri, uning har narsani yangilik sifatida ko‘rib, uni har tomonlama bilib olishga intilishidir.
Bog'cha yoshidagi bolalar hayotida va ulaming psixik jihatidan o‘sishid£i qiziqishning roli kattadir, qiziqish xuddi ehtiyoj kabi, bolaning biror faoliyatga undovchi omillardan biridir. Shuning uchun ham qiziqishni bilish jarayoni bilan bog‘liq t»o‘lgan murakkab psixik hodisa desa bo‘ladi. Bolaning kamol topishida qiziqishning ahamiyati shundaki, bola qiziqqan narsasini mumkin qadar chuqurroq bilishga intiladi va uzoq vaqt da\'omida qiziqqan narsasi bilan sliug'ullanishdan zerikmaydi. Bu esa o‘z navbatida bolaning diqqati hamda irodasi kabi muhim xislatlami o‘stirishga va mustahkainlashiga yordam beradi. 3-7 yoshli bolalaming psixik rivojlanishida badiiy-ijodiy faoliyat turi bo‘lgan musiqaning iihumiyati ham juda kattadir. Musiqa orqali bolalar ashula aytishga, inusiqa ohangiga mos ritmik harakatlar qilishga o‘rganadilar.
Nazorat uchun savollar
Reja:
l.Maktabgacha tarbiya yoshdagi bolalar o‘sishming umumiy shartsharoitlairi.
2.Maktabgacha tarbiya davrida bilish jarayonlari psixodiagnostikasi.
3 Bolada nutq rivojlanishining psixodiagnostik imkoniyatlari.
4.Bolada emotsional soxadagi o’zgarishlar va qobiliyatlarni rivojlanishini diagnostika qilish.
Foydalaniladigan adabiyotlar

1. 
   79-92sahifa ”Bolalar psixologiyasi va psixodiagnostikasi” Z.T.Nishanova ,N.G..Karimova va boshqalar
   
2. 
   247-250sahifa ‘’Rivojlanish psixologiyasi.” Z.Nishonova va boshqalar.’’