Mavzu: Mamlakatimiz iqtisodiyoti tarkibini tubdan o’zgartirish, uni diversifikatsiyalash va modernizatsiya qilish sharoitida xalqaro marketingning ahamiyati. O’zbekistonning eksport salohiyatini oshirishda xalqaro marketing tamoillaridan
Tarkibiy o’zgarishlarni izchil amalga oshirishda tijorat kelishuvlarini
Download 0.69 Mb. Pdf ko'rish
|
BRENDGA KIRISH UMAROV BAXTIYOR
|
4. Tarkibiy o’zgarishlarni izchil amalga oshirishda tijorat kelishuvlarini
amalga oshirish. Xalqaro shartnomalarning huquqiy ta’minlanishi. Turlari. Shartnomalar ishtirokchilar doirasiga ko'ra tasniflanishi mumkin: Ikki tomonlama Ko'p tomonlama: Universal (umumiy, unda barcha MP sub'ektlari qatnashadi yoki qatnashishi mumkin); Cheklangan a'zolik shartnomalari. Shartnomalar ham bo'lishi mumkin: Yopiq (qoida tariqasida, bular ikki tomonlama shartnomalarni o'z ichiga oladi. Uchinchi shaxslarning bunday bitimlarida ishtirok etishi ularning ishtirokchilarining roziligini nazarda tutadi); Ochiq (har qanday davlat ishtirok etishi mumkin va bunday ishtirok etish shartnoma taraflarining roziligiga bog'liq emas). Davlat organiga qarab. hokimiyat organlari: Davlatlararo (davlat nomidan); Hukumatlararo (hukumat nomidan); Idoralararo (o'z vakolatlari doirasida). Normativ tarkibdan: Qonunchilik (ko'p foydalanish); Shartnomalar - bitimlar (bir martalik foydalanish uchun hisoblangan) Tartibga solish mavzusi bo'yicha: Siyosiy: ittifoq, tajovuz qilmaslik, betaraflik, hamkorlik, do'stlik, tinchlik va boshqalar haqida. Iqtisodiy: iqtisodiy yordam, ta'minot, qurilish, kreditlar, to'lovlar, hisob-kitoblar va boshqalar haqida. tomonidan maxsus masalalar : ilmiy va madaniy hamkorlik, sog'liqni saqlash, yuridik yordam va boshqa. 5. Marketing xizmatini yaratishning xorijiy tajribalari. Xalqaro savdoda narx belgilash xususiyatlari. Transmilliy kompaniyalar Ba’zi firmalar rivojlanishda xalqaro filial darajasidan o’sib ketishi va ko’pmilliy tashkilotlarga aylanishi mumkin. Bunday firma endilikda o’zi haqida milliy bozor ishtirokchisi sifatida fikr yuritmaydi, balki o’zini jahon bozorining ishtirokchisi hisoblaydi. Bunday firmaning oliy va funksional rahbariyati ishlab chiqarishni rejalashtirish, marketing siyosati, pul mablag’larining harakatlanishi va moddiy-texnika ta’minotiga xalqaro miqyosda jalb etiladi. Xalqaro miqyosda faoliyat ko’rsatuvchi bo’linmalar xalqaro filial rahbariyatiga emas, balki bevosita direktorga – firmaning ijroiya qo’mitasiga bo’ysunadi. Bunday firmaning rahbar xodimlari mahalliy va xalqaro miqyosda emas, balki aynan jahon bozorida ishlashga tayyorlanadi. Rahbariyat bir nechta mamlakat vakillaridan iborat bo’ladi. Butlovchi qismlar va qo’shimcha materiallar qaerda arzon bo’lsa, o’sha erda sotib olinadi, kapital qo’yilmalari esa eng yuqori kapital qaytimi kutilayotgan mamlakatga kiritiladi. Firmalar xalqaro marketing bilan turli sabablarga ko’ra shug’ullanadilar. Ba’zi firmalarni bunga mahalliy bozorning kambag’alligi majbur qilsa, boshqa firmalarni chet elda ochilayotgan imkoniyatlar jalb qiladi. Xalqaro marketing faoliyatiga xos bo’lgan tavakkalchiliklarni hisobga olgan holda firmalar bu sohada qaror qabul qilishga ketma-ketlikda va kompleks ravishda yondashishi lozim. Birinchidan, xalqaro marketing muhitini, jumladan xalqaro savdo tizimining xususiyatlarini tushunib olish zarur. Muayyan xorijiy bozorni ko’rib chiqishda albatta uning iqtisodiy, siyosiy-huquqiy va madaniy xususiyatlaridan kelib chiqish lozim. Ikkinchidan, firma umumiy sotuv hajmining qanday qismini tashqi bozorda olishga intilishi, bir vaqtning o’zida bir nechta mamlakatda faoliyat ko’rsatadimi va qaysi turdagi mamlakatlarda faoliyat ko’rsatishni istashini hal qilishi lozim Uchinchidan, firma qaysi muayyan bozorga chiqishini hal etishi lozim, bu esa kiritilgan kapitalga olish kutilayotgan daromad miqdorini mavjud tavakkalchilik darajasini hisobga olgan holda baholashni talab qiladi To’rtinchidan, firma har bir bozorga eksport, qo’shma tadbirkorlik faoliyati va bevosita investisiyalash yordamida qay tariqa kirib borishni hal qilishi lozim. Ko’plab firmalar xalqaro miqyosda o’z faoliyatini oddiy eksportchi sifatida boshlab, keyinchalik qo’shma tadbirkorlik faoliyati yuritishga va yakunda bevosita investisiyalashga o’tadi. Firma o’z tovarlari, rag’batlantirish strategiyasi, narxlari va tovarni taqsimlash kanallarini har bir xorijiy bozorning o’ziga xosliklariga qay darajada moslashtirishi lozimligi haqida qaror qabul qilishi zarur. Va nihoyat firma xalqaro marketing faoliyatiga ixtisoslashgan samarali tashkiliy strukturani yaratishi lozim. Ko’pchilik firmalar eksport bo’limini tuzishdan boshlaydilar va xalqaro filial ta’sis etishgacha boradilar. Biroq ba’zi firmalar undan ham rivojlanib, transmilliy kompaniyalarga aylanadi. Ularning oliy rahbariyati esa marketingni rejalashtirish va boshqarish bilan butunjahon miqyosida shug’ullanadi. Marketing xizmatini tashkil etish tamoyillari asosan uch omilga – tanlangan strategiya, tashkiliy struktura va bu strukturaning qay tariqa faoliyat yuritishiga bog’liq bo’ladi. Download 0.69 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|