Mavzu: Membranasiz organoidlar. Reja

Bazal tanacha,kiprikcha,xivchin. 
Turli organizmlarning hujayralari xarakat a`zolariga –xivchin va kiprikchalarga ega. 
Tsitoplazmada kiprikcha va xivchinlar asosida mayda granululua-bazal tanachalarni kwrish 
mumkin. 
Kiprikcha tsitoplazmaning uzun tsilindrsimon wsimtasi bwlib tashqi tomondan 
PLAZMATIK MEMBRANA bilan wralgan. Wsimta ichida aksonema joylashib 
mikronaychalardan tuzilgan bwladi. 
Bazal tanacha tuzilishi jixatidan tsentriolga wxshash bwlib mikronaychalarning 9 ta 
tripletidar qwlchalar vtulka va spitsalardan tuzilgan. Kwpincha kiprikchalar asosida 2 ta bazal 
tanacha yotadi. 
Kiprikcha tashqi tomondan plazmatik membranadan ichi aksonemadan tashkil 
topgan. Aksonema tashqi devorini xosil qilishda mikronaychalarning 9 ta dupleti ishtirok 
etadi. Periferik dupletlardan tashqari aksonemaning markazida yana 2 ta mikronaychalar 
joylashadi. Kiprikcha mikronaychalari sistemasini (18+2) (tsentriolaniki 27+0 edi) deb 
ifodalanadi. Dupletlarda 13 subbirlikdan tuzilgan A va 11 subbirlikdan tuzilgan V 
mikronaychalar farqlanadi. Amikronaychadar V mikronaychaga qwlchasi chiqqan bwladi. A 

---

mikronaychadan markazga qarab bog`lamcha chiqqan bwlib u markazdagi mikronaychalarni 
wrab turgan tuzilmaga ywnalgan. 
BT va aksonema bir-biri bilan bog`langan bwlib, bazal tanacha tripletining A va V 
mikronaychalari wz davomini aksonema dupletidagi A va V mikronaychalarda topadi. 
Kiprikcha va xivchinlar asosida kwpincha ildizchalar yoki kinetodesmalar 
uchrab,ingichka fibrill tolalari tutamidan iborat bwladi.Kinetodesmalar bazal tanachadan wtib 
tsitoplazmaning quyi qatlamigacha yadrogacha wsib kiradi uning vazifasi xali aniqlanmagan. 
Tsentriolalar va bazal tanachalar wrtasidagi bunday wxshashliklar ular kelib 
chiqishining gomologikligi twg`risidagi fikrni keltirib chiqaradi. 
Bu taxminlarga asosan tsentriolalar ham bwlinish mikronaychalarini ham kiprikcha va 
xivchinlarni xosil qilishda ishtirok etadi. Bular wrtasidagi wxshashliklar faqat morfologik 
jixatdan emas balki kwpayish xususiyatlari jixatidan ham bir xil. Bazal tanachalar oldida 
protsentriolaga wxshash tuzilma yuzaga kelib kattalashishi kuzatilgan. 
Xulosa qilib aytish mumkinki kiprikchalar tsentriolaning aktivlashib aksonemani 
wstirishi va natijada wzi
shu kiprikchaning bazal tanachasiga aylanishi natijasida xosil bwladi.